مسیر اقتصاد/ طبق گزارش بانک مرکزی در بازه زمانی ۱۰ ماهه بهمن ۹۳ تا دی ۹۴ سهم چک از جمع کل نقل و انتقالات وجوه (شامل: چک، خودپردازها، ساتنا، پایا، اینترنت، تلفن و پایانه شعب و فروشگاهی) به لحاظ مبلغ ۴۲.۳ درصد را در بر می گیرد.
باید در نظر داشت که این رقم تنها بر اساس نقل و انتقالات رسمی که به ثبت می رسند، بیان است و موضوع ظهرنویسی بر پشت برگه های چک در آن لحاظ نشده است؛ در واقع می توان گفت سهم چک از مبادلات وجوه بسیار بیشتر از این عدد است.
امکان ظهرنویسی بر روی برگه چک، ارتباط مستقیم با بحث پولشویی دارد؛ این مسئله از جمله مواردی است که در هنگام مبادله برگه چک، نقش پررنگی داشته و در اصلاحیه های چند سال اخیر قانون چک، به آن توجه نشده است. عدم کنترل و رهگیری این موضوع در وضعیت فعلی، ریسک پولشویی را در اقتصاد ایران بسیار بالا برده است.
چک چگونه باعث پولشویی می شود؟
افرادی که به هر نحوی از انجام فساد (قاچاق کالا، فروش مواد مخدر، فرار مالیاتی و …) مبالغی بدست آورده اند، از طریق صدور چک حامل یا ظهرنویسی بر روی برگه چک، به راحتی و بدون اینکه در جایی ثبت شود (تنها مبدا و مقصد چک مشخص است)، می توانند نقل و انتقالات مالی خود را انجام داده و اموال خود را مشروع جلوه دهند.
عدم توجه به این موضوع اثرات منفی متعددی بر اقتصاد کشور چه در داخل و چه در فضای بین الملل داشته است؛ این در حالی است که با بکارگیری اقداماتی این مسئله قابل حل است.
لزوم اصلاح قانون چک
به منظور جلوگیری از تبدیل چک به ابزار پولشویی و استفاده کارآمد و مدیریت شده از آن، ضروری است اقدامات زیر در دستور کار قرار گیرد:
۱- نظام مند کردن ظهرنویسی ها به گونه ای که امکان رصد و رهگیری آنها توسط بانک مرکزی وجود داشته باشد.
۲- اصلاح قانون چک به گونه ای که دیگر امکان صدور چک در وجه حامل وجود نداشته باشد و دارنده و ظهرنویسان همگی مشخص و قابل رصد و رهگیری باشند.
۳- قرار دادن قابلیت هایی از جمله کد رهگیری و صدور چک به صورت الکترونیک در سامانه صیاد (صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک) جهت ثبت مشخصات چک، ظهرنویسان و مالک نهایی چک به منظور کاهش زمینه وقوع پولشویی.
این راه حل هایی که شما ارائه دادید خوبه ولی ایراد اساسی هم داره. اون هم اینه که کار مردم و مبادلات رو سخت تر و پیچیده تر میکنه!
به نظرم باید از بستر فناوری اطلاعات استفاده کرد و کلا چک رو حذف کرد.
ممنون
در سری یادداشت های آتی در مورد چک به این موضوع نیز خواهیم پرداخت.