بر اساس مصوبات شرکت ملی گاز طی سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵، قیمت گاز بخش خانگی کشور یکبار در سال ۱۳۹۳ به میزان ۲۰% و یکبار هم در سال ۱۳۹۴ به میزان ۱۵% نسبت به سال قبل افزایش یافته و در سال ۱۳۹۵ افزایش قیمتی نداشته است.
به گزارش مسیر اقتصاد (مسیر اقتصاد)، این اقدام در حالی انجام شده است که در بخش صنعتی، یک مرتبه افزایش قیمت از سال ۱۳۹۲ به ۱۳۹۳ به میزان ۴۲% برای صنایع کوچک و بزرگ رخ داده و در فصول گرم نیز یک مرتبه افزایش قیمت به میزان ۵۰% از سال ۱۳۹۴ به ۱۳۹۵ برای صنایع کوچک رخ داده است.
با توجه به میزان مصرف ماهیانه صنایع کوچک و بزرگ، می‌توان گفت که برای صنایع کوچک، میزان متوسط درصد افزایش بهای گاز ۲۲% در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال قبل و برای مجموع صنایع کوچک و بزرگ این میزان حدود ۷% بوده است [۱].
قیمتگذاری گاز بخش صنعتی بر خلاف حمایت از تولید
بالاتر بودن قیمت گاز بخش صنعتی نسبت به خانگی در ایران به طور کلی و همچنین بیشتر بودن درصد افزایش قیمت گاز صنعتی نسبت به خانگی در برخی از سالها، کاملا بر خلاف اصول «حمایت از تولید» و «صرفه جویی در مصرف» است که روندی مغایر با کشورهای پیشرفته نیز دارد.
در بیشتر کشورهای پیشرفته نه تنها مقادیر قیمت گاز بخش صنعتی از گاز بخش خانگی کمتر بوده است، بلکه سیاستگذاری قیمتها در طی سالهای متوالی بر مبنای حمایت از تولید بوده به نحوی که غالبا گاز صنعتی با افزایش قیمت کمتری نسبت به بخش خانگی و یا کاهش قیمت بیشتری مواجه شده است.
در شکل ۱ مقادیر درصد افزایش قیمت گاز بخش‌های صنعت و خانگی کشورهای پیشرفته [۲] و ایران مشاهده می‌شود. در این نمودار، مقادیر زیر خط افقی نشان دهنده کاهش قیمت در حوزه مربوطه است:
حرکت کشورهای پیشرفته بر خلاف روند ایران
همانگونه که از نمودار مشاهده می‌شود، در همه کشورهای مورد نظر به جز ایران در سال ۲۰۱۵، بخش صنعت از بخش خانگی کاهش قیمت بیشتری را داشته است؛ حتی در کشور سوئد با وجود بالاتر بودن قیمت گاز خانگی نسبت به صنعت، بخش خانگی با افزایش قیمت و بخش صنعت با کاهش قیمت روبرو شده است.
اما در ایران با وجود بالاتر بودن قیمت گاز صنعتی نسبت به خانگی، درصد افزایش بیشتری نیز در سال ۱۳۹۵ در قیمت بخش صنعت رخ داده است.
لازم به تذکر است که کاهش قیمت گاز بخش صنعت و خانگی در کشورهای پیشرفته به علت بالا بودن قیمت‌های گاز بخش صنعتی و خانگی در این کشورها بوده که با کاهش قیمت جهانی نفت این قیمتها نیز کاهش یافته است.اما نکته قابل توجه، سهم بیشتر بخش صنعتی در این کاهش بوده است که نشان دهنده سیاست این کشورها در حمایت از تولید و صرفه جویی انرژی دارد.
دو پیشنهاد برای واقعی کردن قیمت گاز طبق قانون
با توجه به این که قیمت گاز هر دو بخش خانگی و صنعتی کشورمان پایین بوده (یارانه پنهان به این بخش داده می شود) و مطابق با قانون هدفمندسازی یارانه‌ها قیمت فروش گاز داخلی باید به قیمت صادراتی آن برسد، لذا بایستی برای کشورمان در هر دو بخش صنعتی و خانگی افزایش قیمت صورت بگیرد.
اما دو نکته باید در این افزایش قیمت مدنظر قرار گیرد: اول اینکه بایستی افزایش قیمت بخش صنعت با شیب ملایمتر و افزایش قیمت بخش خانگی با شیب تندتری انجام شود دوم اینکه افزایش قیمت در بخش خانگی با تمرکز بر مشترکین پرمصرف صورت گیرد تا عموم مردم از این افزایش تحت فشار قرار نگیرند.
افزایش قیمت گاز خانگی با تمرکز بر مشترکین پرمصرف و کاهش شیب افزایش قیمت در بخش صنعتی می‌تواند هرچه بهتر اهداف تعیین شده در قانون هدفمندسازی یارانه‌ها را محقق کند. ضمن اینکه چنین رویکردی در نظام قیمتگذاری بخش صنعت و خانگی بر محور حمایت از تولید بوده و کاملا منطبق بر سیاستهای اقتصاد مقاومتی نیز هست.
پینوشت:
۱- تعرفه قبوض گاز از سال هدفمندی تا کنون، شرکت ملی گاز، ۱۳۹۶
۲- europa.eu/eurostat/statistics-explained
