پیش از این در یادداشتی تحت عنوان «پرمصرف‌ها ۶ برابر بیشتر از کم‌مصرف‌ها یارانه می‌گیرند» اشاره شد که در حوزه برق خانگی، مقدار یارانه پنهان انرژی پرداختی توسط دولت به مشترکین پرمصرف بیش از ۶ برابر مشترکین کم مصرف می‌باشد.
به گزارش مسیر اقتصاد (مسیر اقتصاد)، در مورد گاز خانگی نیز وضعیت مشابهی وجود دارد؛ در این یادداشت جزییات بیشتری از یارانه پنهان پرداختی دولت در حوزه گاز مورد بررسی قرار می گیرد.
در حال حاضر میزان متوسط قیمت گاز صادراتی ایران به دیگر کشورها درحدود ۱۶.۷ سنت بوده که اگر متوسط قیمت دلار در کشور ۳۵۰۰ تومان درنظر گرفته شود، در حدود ۶۰۰ تومان بر مترمکعب برآورد خواهد شد [۱].
برخلاف برق که برای برآورد یارانه پنهان انرژی، قیمت تمام شده آن درنظر گرفته میشود، در حوزه گاز میتوان مطابق با متن صریح قانون هدفمندسازی یارانه‌ها، قیمت صادراتی آن را برای برآورد یارانه پنهان انرژی به مشترکین در نظر گرفت.
پرمصرف های گاز ۹ برابر کم مصرف ها یارانه می گیرند
مطابق قانون هدفمندسازی یارانه‌ها، بایستی تا پایان برنامه پنجم توسعه اقتصادی میانگین فروش قیمت داخلی گاز طبیعی حداقل به میزان معادل ۷۵% قیمت گاز صادراتی و حداکثر به میزان معادل قیمت گاز صادراتی می‌رسید که این امر محقق نشده است.
بر اساس تعرفه موجود در قبوض گاز سال ۱۳۹۵ و در یک اقلیم معمولی مانند تهران و در فصل سرد، محاسبات نشان می‌دهد که میزان یارانه پرداختی دولت به پله اول مصرفی (کم مصرف ها) حدود ۵۳ هزار تومان و میزان یارانه پرداختی به مشترکین موجود در پله آخر مصرفی (پرمصرف ها) حدود ۴۸۰ هزار تومان است.
با توجه به این ارقام، میزان یارانه پنهان انرژی پرداختی دولت به مشترکین پر مصرف بیش از حدود ۹ برابر مشترکین کم مصرف است.
افزایش قیمت گاز برای پرمصرف ها، راه حل کاهش یارانه پنهان
برای کاهش میزان یارانه پنهان گاز مشترکین پر مصرف، پیشنهاد میشود که در ابتدا برای حوزه گاز خانگی یک الگوی مجاز در نظر گرفته شده و قیمتهای گاز مشترکین پرمصرف و بالای الگوی مصرف مجاز به گونه‌ای افزایش یابد تا یارانه پنهان پرداختی از طرف دولت به آنها در پله نهایی به صفر برسد.
شکل۱ مقدار تعرفه موجود و پیشنهادی را برای یک اقلیم معمولی مانند تهران نشان می‌دهد:
با توجه به اینکه طبق آخرین جداول موجود از مصرف مشترکین در اقلیم معتدلی مانند تهران، حدود ۷۵% خانوارها زیر ۶۰۰ مترمکعب و حدود ۶۲% آنها زیر ۵۰۰ مترمکعب گاز در ماه مصرف میکنند، برای اصلاح قیمتهای گاز در بخش خانگی میزان ۶۰۰ مترمکعب در ماه به عنوان الگوی مجاز گاز مصرفی کشور در اقلمیهای معمولی مانند تهران در شکل۱ درنظر گرفته شده است.
بر این مبنا بایستی قیمت گاز پله‌های بالاتر از الگوی مجاز به قیمت صادراتی و بالاتر از آن محاسبه شود به طوری که اولا میزان یارانه پنهان پله ششم (۷۰۰ مترمکعب) از پله پنجم (۶۰۰ مترمکعب) تجاوز نکند و ثانیا یارانه پنهان انرژی مشترکین پرمصرف در پله نهایی به صفر برسد.
شکل ۲ میزان یارانه پرداخت شده به مشترکین را با الگوی موجود و پیشنهادی نشان می‌دهد:
افزایش ۶۰ درصدی درآمد دولت بدون تغییر قیمت گاز ۷۵ درصد مشترکین
محاسبات انجام شده نشان می دهد که با بهره‌گیری از چنین نظام تعرفه‌گذاری، علاوه بر آنکه مطابق قانون هدفمندسازی یارانه‌ها میزان متوسط فروش گاز از قیمت صادراتی آن تجاوز نخواهد کرد، درآمد ناشی از میزان قبوض گاز دولت در فصل سرد نیز در حدود ۶۰% افزایش می‌یابد بدون آنکه قیمت گاز ۷۵% از مشترکین تغییر کند.
در سالهای آتی نیز میتوان پله‌های بالایی را ادغام و حتی میزان الگوی مجاز کشور را نیز کاهش داد، زیرا تبصره ذیل ماده ۱۰ قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی، اجازه چنین امری را به دولت داده است.
در نهایت درآمد ناشی از این نوع تعرفه‌گذاری نیز میتواند به صورت یارانه نقدی و غیرنقدی در اختیار خانواده‌های کم درآمد قرار بگیرد و یا در پروژه‌های مهم دولتی سرمایه‌گذاری شود. لازم به تذکر است که پیشنهاد ارایه شده برای یک اقلیم معمولی مانند تهران بوده و در اقلیمهای مناطق سردسیر نیز بایستی یک الگوی مشابه و مناسب دیگر در نظر گرفته شود.
پینوشت:
۱- عصر نفت: com/article/17994
