به گزارش مسیر اقتصاد (مسیر اقتصاد)، رییس بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی در تشریح عملکرد این نهاد انقلابی و غیردولتی، در مصاحبه ها و نشست های مختلفی در ماه های اخیر اظهار نظر کرده است.
مهندس سعیدی کیا در نشست خبری با رسانه ها در تاریخ ۱۱ دی ماه ۹۵، مصاحبه با روزنامه ایران در اسفند ماه ۹۵ و همچنین در گفتگوی تفصیلی با خبرگزاری ایسنا در تیرماه ۹۶، فعالیت های بنیاد مستضعفان را تشریح نموده است.
این گزارش خلاصه ای از نکات ۲۵ گانه ای است که توسط ایشان ارائه شده است:
رفع محرومیت و استضعاف، رسالت اصلی بنیاد
زمانی که رهبر معظم انقلاب حکم بنده را برای بنیاد مستضعفان امضاء کردند، دستور دادند که باید این بنیاد به معنای واقعی کلمه تبدیل به بنیاد مستضعفان شود و از این رو ما در چارچوب برنامههای خود هدف اصلی بنیاد را کمک به رفع محرومیت و استضعاف قرار داده و برنامه ریزی کلان را در این حوزه تهیه، مصوب و دنبال کردهایم و حاصل فعالیتهای اقتصادی در خدمت محرومیت زدایی قرار گرفته است.
بنده از سال ۱۳۷۴ عضو هیئت امنای بنیاد مستضعفان بوده ام و به همین دلیل شناخت کافی و لازم را از برنامه ها و عملکرد این نهاد داشتم. بنیاد از زمان تأسیس تلاش نموده است با بهره گیری از امکانات در اختیار و در راستای سیاست های کلی نظام، در زمینه خدمت رسانی به عموم مردم و رفع مشکلات کشور گام بردارد.
پروژه های بنیاد با رویکرد محرومیت زدایی تعریف می شود
پروژه های سرمایه گذاری بنیاد در بخش های مختلف با رویکرد محرومیت زدایی و با توجه ویژه به اقشار مستضعف و محروم اجرائی می گردد.
از این رو تلاش شد در برنامه پنجم میانمدت بنیاد که از سال ۱۳۹۵ آغاز شده و تا پایان سال ۱۳۹۷ ادامه خواهد داشت با استفاده از تجارب گذشته ضمن ساماندهی فعالیت ها در جهت ارتقاء عملکرد شرکتها و بویژه بنیاد علوی که مسئول کمک به رفع محرومیت و استضعاف است، برنامهریزی کنیم.
اول یک بنیاد اجتماعی هستیم و بعد اقتصادی
بنیاد ابتدا خود را نهادی اجتماعی میداند که فعالیتهای اقتصادی در جهت محرومیت زدایی دارد و سپس اقتصادی. کلیه فعالیتهای محرومیت زدایی بنیاد مستضعفان در بنیاد علوی انجام میشود و امروز ۴۳ درصد از سود شرکتهای بنیاد مستضعفان به آن واریز میشود و در جهت برنامه و طرحهای مختلف رفع محرومیت هزینه میشود.
بنیاد علوی، مسئول محرومیت زدایی با ۴۳ درصد از سود شرکت های بنیاد مستضعفان
بنیاد علوی اصلی ترین و مهم ترین بخش در عرصه فعالیتهای اجتماعی بنیاد مستضعفان به حساب میآید.
طبق مصوبه هیأت امنا در سال اول برنامه پنجم بنیاد (سال ۹۵) ۳۰ درصد سود بنیاد بابت محرومیت زدایی به بنیاد علوی اختصاص یافت. پیش از این حدود ۸ درصد سود بنیاد برای محرومیتزدایی به بنیاد علوی اختصاص مییافت.
هر سال تلاش میکنیم بیش از پیش به اهداف عالیه بنیاد نزدیکتر شویم. در سال جاری (۹۶) نیز ٤٣ درصد از سود شرکت های تحت پوشش این نهاد صرف محرومیت زدایی میشود.
بنیاد علوی با استفاده از حدود ۴۳ درصد از سود کل بنیاد مستضعفان در بخشهایی چون خدمات حمایتی، اجتماعی، فرهنگی، سلامت، توانمند سازی و اشتغال فعالیت میکند.
حمایت از اشتغالزایی، اصلی ترین فعالیت بنیاد علوی
حمایت از پروژههای اشتغالزایی در استانهای مختلف کشور، یکی از اصلی ترین فعالیتهای بنیاد علوی است.
طبق برآوردهای انجام شده تاکنون حدود ٤٠ هزار سند از اسناد بنیاد علوی به ارزش ٦٠٠ میلیارد تومان به مردم مناطق محروم واگذار شده که ٩٩ درصد آن هبه از سوی مقام معظم رهبری بوده است. واگذاری ها مطابق آیین نامه اجرایی مصوب هیئت امنای محترم بنیاد صورت گرفته است.
اعتبار ۲۰ میلیاردی هر استان برای وام های اشتغالزایی
چند ماه قبل با مذاکره با استانداران طرحی ارائه شد که براساس آن با تایید استان مربوطه، امکان پرداخت وام از سوی بانک سینا به پروژههای اشتغالزا وجود دارد. ما ۶۲۰ ميليارد تومان وام در نظر گرفته ايم که در این چارچوب هر استان سالانه ۲۰ میلیارد تومان امکان پرداخت وام خواهد داشت و برای هر پروژه حداکثر ۲ میلیارد تومان سقف تسهیلات در نظر گرفته شده است، این تسهیلات فقط مربوط به واحدهای اشتغالزا در روستاها میباشد.
متوسط وام درخواستی حدود ۹۰۰ میلیون تومان بوده است که صد در صد اين پروژه ها مربوط به بخش خصوصی است.
تخصیص یارانه سود بانکی برای اعطای وام
پس از تایید پروژهها، پنج درصد از سود تسهیلات بانکی را بنیاد علوی و پنج درصد را استانداری تقبل میکند تا در نهایت وام اشتغالزایی با سود هشت درصد به متقاضیان ارائه شود. البته در سال ۱۳۹۵ چون استانداری ها ردیف اعتباری نداشتند، با همکاری قابل تقدیر معاونت توسعه روستایی و نقاط محروم ریاست جمهوری این کار را انجام دادند.
در راستای اجرا شدن طرح يادشده بنياد علوی تفاهم نامه ای را با بانك سينا امضا كرد.
تا الان حدود ۲۰۰۰ پروژه پیشنهاد شده که ۶۸۵ طرح تصویب و ۳۵۴ قرارداد نیز بسته شده است. تاکنون ۳۷۹ میلیارد تومان اعتبار مصوب داشتهایم که ۱۶۰ میلیارد آن به مرحله پرداخت رسیده است.
با روش جدید، هر سال ۵۰۰ کارآفرین رشد می کنند
برای پرداخت این وام شرایطی مانند توجیه اقتصادی و ضمانت معتبر وجود دارد و پایش کاملی از طرف بنیاد علوی و بانک و استانداری ها و معاونت توسعه روستایی ریاست جمهوری انجام می شود که ضامن موفقیت پروژه ها خواهد بود.
اعتقاد دارم به جاي اينكه مبلغ كلي را صرف ساخت يك كارخانه بزرگ كنيم كه حداكثر ۱۵۰ نفر شاغل می شوند، ما پول را به اين شكل سرمايه گذاری كنيم تا كارآفرينان استان ها رشد كنند. پيش بينی می كنيم با روش يادشده هرسال بيش از ۵۰۰ كارآفرين رشد كنند.
کشور با پول نفت آباد نمی شود
پوست كنده و بدون حاشيه بگويم تا اقتصاد بر دوش مردم قرار نگيرد وضعيت كشور درست نمی شود. مردم بايد متوجه شوند تا زمانيكه خودشان كار نكنند چرخ زندگيشان نمي چرخد. كشور با پول نفت آباد نمی شود، اگر می شد قطعا تاكنون شده بود.
ایده انتخاب قلعه گنج به عنوان پایلوت اقتصاد مقاومتی
در خصوص محرومیت زدایی، مقام معظم رهبری به من فرمودند بايد كار اساسی صورت گيرد تا محروميت زدايی بصورت واقعی اتفاق بيافتد.
بدين جهت ايشان فرمودند: يك نقطه محروم را انتخاب و برای آبادانی آن اقدام كنيد. اتفاقا مدتی بعد از آغاز مسوولیت من در بنیاد استاندار كرمان به بنیاد مستضعفان آمدند و پيشنهاد آبادانی منطقه قلعه گنج را دادند.
اين منطقه در جنوبی ترين نقطه كرمان و در محل تلاقی سه استان سيستان و بلوچستان، هرمزگان و كرمان قرار دارد.
ما روز اولی که وارد این منطقه شدیم اعلام کردهایم که با حمایت و حضور مستقیم مردم کار خواهیم کرد. شعار ما کار با مردم، برای مردم با هدف توانمند سازی و معیشت پایدار بوده است که خوشبختانه نتایج مثبت قابل توجهی به همراه داشته است.
در حال حاضر تعداد زیادی از روستاهای منطقه قلعه گنج در این حوزه فعال شدهاند که در آنها ۱۲۰۰ گروه مردمی با حدود ۱۳ هزار عضو فعال هستند که بانوان بخش قابل توجهی از این گروهها را میسازند.
مردم قلعه گنج ۱.۵ میلیارد تومان سرمایه گذاری کردند
در صندوق های وام اشتغال زا در این روستاها، حساب هایی در قالب حسابهای بانکی با مشارکت مردم باز شده که با استقبال قابل توجهی روبرو شده است؛ مردم ۱.۵ میلیارد تومان به این حساب ها پرداخت و بنیاد هم هر سه ماه به هر صندوق به اندازهی واریزی مردم واریز میکند که از این محل وامهای اشتغالزا به ۳۰۰۰ متقاضی پرداخت شده و تاکنون حتی یک تسهیلات معوقه نیز نداشتهایم.
در کنار آن طرحهایی مانند آموزش قالیبافی برای ۱۶۰ نفر از خانمهای قلعه گنجی نیز ثمربخشیهای خاص خود را داشته و در حوزه دامپروری، پرورش بز شیری در جهت ایجاد واحدهای ۲۵ رأسی توسط مردم و واگذاری وام و بز به آنها شکل گرفته و تاسیس و حمایت از کارخانههای جدید نیز انجام شده است.
بنیاد پس از توانمندسازی کار را به مردم می سپارد و خارج می شود
بنیاد مستضعفان در طول ماههای گذشته مناطق مختلفی را مطالعه و بررسی کرده که در حال حاضر به این دو گزینه رسیده است. دو منطقه لنده و چالدوران نیز مانند قلعه گنج در دستور کار پیشرفت و آبادانی قرار خواهند گرفت.
البته باید توجه داشت که این طرح با هدف توانمندسازی مردم شکل گرفته و می گیرد و وقتی مردم خود بتوانند با تشکیل تعاونی ها کارها را جلو ببرند، بنیاد خارج میشود. بر این اساس احتمالا تا سه سال دیگر بنیاد از قلعه گنج خارج خواهد شد و به پیگیری این برنامه در دیگر مناطق خواهد پرداخت.
۱۱ هلدینگ و ۱۵۰ شرکت فعال اقتصادی داریم
در راستای بهینه سازی ساختار و چابک سازی، تعداد هلدینگهای اقتصادی بنیاد مستضعفان در طول سالهای گذشته به نصف کاهش یافته است. ما در بخش اقتصادی ۲۲ هلدینگ داشتیم که با ساماندهی آنها و ادغام فعالیتهای مشابه با هدف خروج از فعالیتهای پایین دستی امروز به ۱۱ هلدینگ فعال رسیده ایم.
بر طبق برنامه ساماندهی در حال حاضر تعداد شرکتهایی که بنیاد در آنها سهامدار است از ۲۱۰ به ۱۵۰ شرکت اقتصادی فعال کاهش یافته است که میانگین درصد سهام ما در آنها به طور متوسط ۵۵ درصد است.
در بخش اقتصادی فعالیت هایی در کشاورزی و دامداری، صنایع معدنی (فولاد، سیمان و معدن)، امور ساختمانی و عمرانی، انرژی (برق و نفت)، ICT، مالی و سرمایه گذاری، صنایع غذایی، سیاحتی، حملونقل و صنایع ساختمانی انجام می شود.
در بخش اقتصادی، توسعه تولید شیر، پرورش آبزیان، تولید بذر و نهال، توسعه کشت مدرن گلخانهای، کارخانهی تولید آلومینیوم و نورد فولاد و توسعه بخش معدن، توسعه بخش فرهنگی ـ تفریحی، تقویت حضور در فعالیتهای نفتی، توسعه بخش ICT و انرژیهای نو، توسعه ساخت مسکن و مالکیت زمینی و حضور بیشتر شرکتها در بورس و مشارکت با بخش خصوصی و توسعهی گسترهی صادرات دنبال میشود.
بنیاد مستضعفان دولت نیست
این که میگویند بنیاد مستضعفان یک دولت کوچک است قطعا صحیح نیست، زیرا بنیاد به هیچ عنوان در فضای سیاست گذاری نقش ندارد و صرفا در ساختارهای قانونی با اداره بهینه دارایی ها، تامین منابع لازم خود را برای گسترش توان و حمایت از محرومیت زدایی پیگیری میکنیم، در حالیکه نقش اصلی دولت در بخش اقتصادی، سیاستگذاری، هدایت، حمایت و نظارت است.
درآمد ۱۶ هزار میلیارد تومانی بنیاد در سال ۹۵
میزان درآمد بنیاد در سال ۱۳۹۴ حدود ۲۴ هزار میلیارد تومان و در سال ۱۳۹۵ طبق آخرین برآوردها حدود ۲۶ هزار میلیارد تومان میشود که باتوجه به سهام بنیاد در این شرکتها، درامد حاصل معادل ۱۶ هزار میلیارد تومان بوده است.
درآمدها و فروش بنیاد ۱.۵ درصد اقتصاد کشور است، ما سیاستگذار نیستیم و در اقتصاد کشور هم چندان بزرگ نیستیم.
مالیات حق الناس است و ما ۱۰ سال است که پرداخت می کنیم
بنیاد مستضعفان در طول ۱۱ سال گذشته یکی از شفاف ترین و دقیق ترین کارنامهها در عرصه پرداخت مالیات را داشته است به طوری که ما از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۴ بیش از ۴۰۰۰ میلیارد تومان پرداخت مالیات بر اساس صورت های حسابرسی شده داشته ایم و اطلاعات نیز به طور دقیق ارائه شده است.
بنیاد در طول این سالها بهطور دقیق پس از حسابرسی شرکت به صورت کامل مالیات را پرداخت کرده است، زیرا معتقدیم مالیات حق الناس است.
هیچ کدام از شرکت های بنیاد معافیت مالیاتی ندارند
طبق دستورالعملی که در این نهاد وجود دارد شرکتهای ما در هیچ پروژه کوچکی فعالیت نمیکنند حتی در اجرای پروژههای بزرگ، رقابتی کامل میان شرکتهای بنیاد و دیگر شرکتهای بخش خصوصی برقرار است و حتی سخت گیریهایی نسبت به شرکتهای بنیاد وجود داریم که دیگر سرمایه گذاران ندارند.
هیچ یک از شرکتهای بنیاد مستضعفان معافیت مالیاتی ندارد و تمام آنها به طور شفاف فعالیت میکنند. حسابرسی شرکتهای بنیاد و واحد اصلی آن توسط حسابرسی مفید راهبر و سازمان حسابرسی کل کشور صورت میگیرد.
بنیاد به پروژه های دشوار ورود می کند و اگر بخش خصوصی باشد خارج می شود
اگر کسی ادعای سرمایه گذاریهای کلان در پروژههای دشوار را دارد میتواند به ورود در آزادراه تهران–شمال فکر کند؛ این پروژه بسیار فنی و پیچیده که امروز گامهای مثبتی در راستای تکمیل آن برداشته شده از سوی بنیاد مستضعفان اجرایی شد و شرکتهای بخش خصوصی در کنار شرکتهای بنیاد در فضایی کاملاً رقابتی در حوزههای مختلف فعال شدهاند.
انجام پروژه های بزرگ بدون بودجه دولت
بنده از سال ۱۳۶۷ که وزیر راه بودم لایحه ای را با حمایت دولت و مجلس شورای اسلامی ارائه دادیم که به تصویب رسید که پروژههای بزرگ بخش حمل و نقل با اعتبارات غیردولتی ساخته شوند؛ مثل بانکها و سرمایهگذاران که پروژههای آزادراه ها عمدتا از این طریق انجام میشوند.
این قانون توانست بسیاری از گرههای بزرگ مالی را در طول سالهای گذشته باز کند و پروژههایی مانند آزاد راه تهران – ساوه، قزوین – زنجان، قم – کاشان، ساوه ـ سلفچگان، زنجان ـ تبریز و … همچنین آزاد راه تهران – شمال در این قالب پیگیری شده است.
بنیاد مستضعفان مسئول پروژه آزادراه تهران شمال شده است
پروژه آزاد راه تهران – شمال با مشارکت بنیاد و وزارت راه با ۵۰ درصد آورده مالی دولت و ۵۰ درصد سرمایه گذاری بنیاد و توسط بنیاد ساخته میشود. در این پروژه تمام قراردادها و تصمیم گیریهای اقتصادی را به تائید وزارت راه و شهرسازی می رسد و توسط بنیاد به عنوان مجری کار انجام میشود.
در ابتدا ما برنامه داشتیم که قطعه اول آزادراه، در بهار سال ۱۳۹۶ تکمیل شود اما زمستان سال قبل زمستان سختی بود و با توجه به دمای منفی ۲۰ درجه امکان سرعت دادن به تکمیل پروژه وجود نداشت، از طرفی رانش و جابجایی کوه با حجم حدود دو میلیون متر مکعب منجر به اصلاح مجدد مسیر و تأثیرگذاری بر زمان پروژه گردیده است. با این وجود کار با قدرت زیادی ادامه یافته و امروز به پیشرفت ۸۵ درصدی رسیده است و امیدواریم طبق برآوردهای فعلی قطعه اول قبل از پایان امسال به بهره برداری برسد.
در قطعه دوم چهار مناقصه مختلف برگزار شد و در حال حاضر کار به پیمانکاران ابلاغ شده است. یک قسمت مهم از منطقه دو، تونل البرز است که تونل شرقی از چند سال قبل در حال اجراست و حدود ۵۰% پیشرفت دارد و تونل غربی نیز با ورود فناوری جدیدی که برای نخستین بار در ایران مورد استفاده قرار میگیرد، یعنی TBM تمام مقطع (دستگاه حفاری) به قطر ۱۳.۵۵ متر انجام میشود.
در قطعه سوم نیز سرمایه گذاران کرهای اعلام آمادگی کردند تا به این بخش فاینانس ارائه کنند. ما در کنار این پیشنهاد دیگر پیشنهادات تامین مالی طرحهای سرمایه گذاری از کشورهای مختلف و نیز پیمانکاران ایرانی را نیز بررسی میکنیم تا کار اجرایی شود.
با وجود تمام دشواریها ما معتقدیم انشاالله تا سال ۱۴۰۱ امکان بهره برداری کامل از این پروژه وجود خواهد داشت.
به دلیل کمبود اعتبار وزارت راه، ترمینال سلام به بنیاد سپرده شد
در ابتدا یکی از شرکتهای بنیاد در احداث این ترمینال به عنوان یک پیمانکار حضور داشت، اما با توجه به این که وزارت راه و شهرسازی کمبود اعتبار داشت از بنیاد مستضعفان خواستند تا تامین مالی نیز در این ترمینال داشته باشد. ما با این هدف که گره مشکلات باز شود وارد شدیم و قرارداد در دی ماه سال ۱۳۹۵ به امضاء رسید.
رییس بنیاد مستضعفان با بیان این که کارگاه این ترمینال به عنوان بزرگترین کارگاه ملی با رکوردشکنی جزئیات فنی اجرایی، کاملا فعال است، توضیح داد: این نکاتی که بعضا در فضای مجازی و رسانهها بیان میشود که بنیاد مستضعفان کار را متوقف کرده به هیچ عنوان صحت ندارد.
ما از همان ابتدا اعلام کردیم که این پروژه را به عنوان یک پروژه ملی مهم با اتکاء به توان داخلی و در راستای اقتصاد مقاومتی، تکمیل خواهیم کرد و برنامه زمان بندی آن نیز یک سال تعیین شده است، اما چندی قبل وزارت راه و شهرسازی اعلام کرد که شاید بر اساس آخرین مطالعات مشاور طرح، قصد ایجاد تغییراتی در طرح مصوب قبلی در جهت بالابردن ظرفیت ترمینال سلام داشته باشد که اگر نظر قطعی آنها بر این تغییر باشد مدت زمان ساخت و هزینه آن افزایش مییابد.
در حال حاضر ترمینال سلام پیشرفتی ۵۳ درصدی را به ثبت رسانده و کار طبق برنامه ادامه دارد.
اپراتوری بندر رجایی با مشارکت شرکت اروپایی
بنیاد با توجه به اهمیت توسعه فعالیتهای بندری کشور در مقایسه با همسایگان در این قسمت فعال است. ما در حال حاضر در بندر نوشهر اصلی ترین اپراتور هستیم و در بندر امام خمینی (ره) و نیز بندر شهید رجایی نیز در حوزه کانتینر فعالیت بسیار مطلوبی داریم. در فاز دوم بندر شهید رجایی اقداماتی به منظور شرکت در مناقصه انجام شده که با توجه به عملکرد مثبت بنیاد مستضعفان در این بندر در طول سالهای قبل امید به برنده شدن وجود دارد.
سازمان بنادر پاکتهای مناقصه را باز کرده و دو شرکت در رقابت باقی ماندند. بنیاد مستضعفان برای حضور در این بندر با مشارکت یکی از بزرگ ترین شرکتهای اپراتوری بندری اروپا وارد شده و میتواند در این حوزه اقدامات قابل توجهی داشته باشد.
ساخت پلاسکوی جدید با ایمنی کامل
بنده در روزهای ابتدایی این حادثه تلخ اعلام کردم که بنیاد مستضعفان میتواند ظرف دو سال این ساختمان را بازسازی کند که البته این موضوع منوط به دریافت پروانه ساخت از شهرداری خواهد بود. ما در طول ماههای گذشته مذاکراتی جدی با شهرداری داشتهایم و هنوز بحثها ادامه دارد.
شهرداری بیان میکند با توجه به طرح جامع امکان ساخت ۱۵ طبقهای پلاسکوی جدید وجود ندارد. از سویی دیگر ما ۶۰۰ واحد تجاری ثبت شده در این مجتمع داریم که تمام آنها حقوقی دارند و پس از بازسازی باید به حقوق تعیین شده ی خود برسند. طرح بنیاد مستضعفان این است که براساس استانداردهای روز و لحاظ کردن پارکینگ کنار این پروژه ساختمان جدید پلاسکو را بسازد که برنامهریزی و مذاکرات در این رابطه ادامه دارد.
بعضی از مغازه داران معتقد بودند پنج طبقه باقی مانده از پلاسکو میتواند با یک بازسازی سطحی به بهره برداری برسد، اما این بخش از ساختمان به لحاظ ایمنی و با توجه به استانداردهای موجود به نظر نمی رسد که قابل استفاده باشد لذا پس از دریافت مجوزهای لازم ساختمان جدید با آیین نامه و مقرارت ایمنی کامل ساخته خواهد شد.
آمادگی بنیاد مستضعفان برای همکاری با وزارت نفت
ما در بخش حفاری چاه فعالیتهای مثبتی داشتهایم. در میدان آزادگان بنیاد مستضعفان اقدامات قابل توجهی کرده و همچنین آمادگی آن را دارد که در حفاری چاههای جدید فعالیت کند، اما این منوط به نظر وزارت نفت است.
همان طور که پیش از این نیز اعلام کردیم بنیاد مستضعفان سیاست گذار اقتصادی نیست و تنها میتواند برای حضور در بخشهای مختلف اعلام آمادگی کند. شرکتهای حفاری ما سال گذشته سودآور بودند، اما تداوم این عملکرد منوط به همراهی وزارت نفت خواهد بود.
طراحی یک سامانه برای همکاری با شرکت های دانش بنیان
بنیاد سامانه مشخصی را در موسسه تحقیق و توسعه دانشمند طراحی کرده است، همهی کارهای تحقیقاتی و پژوهشی از طریق این مؤسسه صورت میگیرد و شرکتهای دانش بنیان از این طریق به هلدینگهای بنیاد وصل میشوند و تا به حال ده مورد قرارداد با شرکتهای دانشبنیان منعقد شده است.