در ماه‌های گذشته به‌خصوص از زمان بحران جنگ اوکراین، کشورهای زیادی سعی کردند که سهم دلار را در مناسبات تجاری خود کاهش دهند. البته برتری دلار بر اقتصاد جهان سابقه‌ای دیرینه دارد و کشورها چند بار تلاش کرده‌اند این سلطه را کاهش دهند. استفاده افراطی آمریکا از دلار به منظور ایجاد سلطه‌گری، طی سال‌های اخیر موجب فراگیر شدن موج دلارزدایی در جهان شده است.
در این راستا مسعود براتی معاون سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران در گفتگو با مسیر اقتصاد با اشاره به مسئله وابستگی به دلار گفت: مسئله کاهش وابستگی به دلار، دارای چندین بعد است و بررسی تک بعدی آن کار دشواری است.
وابستگی بخشی از تجارت خارجی ایران به صورت غیر مستقیم به دلار
براتی افزود: یکی از حوزه‌های بسیار مهم وابستگی به دلار، در حوزه تجارت خارجی است. در حوزه تجارت خارجی، بحث تسویه تجارت خارجی و مکانیسم‌های انجام آن دارای اهمیت بوده و به موضوع وابستگی به دلار مرتبط است.
معاون سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران ادامه داد: بخش زیادی از تجارت جهان با ارز دلار انجام می‌شود، زیرا دلار یک ارز جهان رواست و در فضای جهانی اعتبار دارد. البته این هم به دلیل همان توافقاتی است که بعد از جنگ جهانی دوم و در کنفرانس برتون وودز حاصل شد و به موجب آن دلار با فشار سیاسی آمریکا به ارز جهان‌روا تبدیل گردید.
وی بیان داشت: ایران ظاهرا در زمینه بحث تسویه تجارت خارجی وابستگی کمی به دلار دارد و بخش زیادی از تجارت خارجی عملا با سایر ارزها انجام می‌شود. بعد از سال ۲۰۰۸ میلادی که دولت آمریکا تحریم یوترن دلار را علیه ایران به کار گرفت، کشورمان برای اینکه بتواند تجارت خود را حفظ کند، به سایر ارزها همچون یورو، یوآن و ارزهای منطقه‌ای مانند درهم روی آورد. بنابراین گرچه تکیه تجارت جهانی به دلار اندک است اما بخشی از تجارت خارجی ایران به صورت غیر مستقیم به دلار وابستگی دارد.
تغییر مبادی واردات کالای اساسی اقدامی مهم در تقویت تاب‌آوری اقتصادی
براتی با بیان اینکه خریدها و تهیه اقلام اساسی از منطقه غرب دنیا و تسویه آن در منطقه اروپا صورت می‌گیرد، اظهار داشت: بنابراین نیاز به ارز یورو وجود دارد و همین موضوع به نوعی وابستگی غیرمستقیم کشور به دلار است. زیرا یورو و دلار در فضای سیاسی جهان در یک دسته تقسیم می‌شوند و در نتیجه این مجموعه کشورهای غربی هستند که دشمنی مشخصی با ایران دارند. همین امر موجب می‌شود کشورمان نسبت به این مسئله آسیب‌پذیری داشته باشد.
معاون سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران افزود: در واقع ضروری است تجارت خارجی اقلام اساسی در برابر تکانه‌های خارجی مقاومت داشته باشد. یکی از اقدامات اساسی این است با تغییر مبادی واردات کالای اساسی، ارز مورد استفاده برای تسویه آن تغییر یابد تا نسبت به تکانه‌های احتمالی ایجاد شده از سوی دشمنان تاب آوری داشته باشد.
توسعه پیمان‌های پولی دو جانبه موجب کاهش وابستگی کشور به ارزهای خارجی است
براتی با ذکر مثال در مورد تاب‌آوری اقتصادی با تنوع مبادی واردات گفت: برای نمونه، خرید از منطقه آسیای مرکزی، حوزه قفقاز یا شرق آسیا به ما اجازه می‌دهد تا سایر ارزها را در مبادلات به کار ببریم. موضوع قابل توجه دیگر در حوزه تجارت خارجی، بحث توسعه پیمان‌های پولی دو جانبه است. این ساز و کار تسویه تجارت اجازه می‌دهد وابستگی کشور به ارزهای خارجی کاهش پیدا کند.
معاون سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران تاکید کرد: در بحث پیمان‌های پولی دو جانبه، نیاز است ترازهای تجاری با کشورهای هدف بهبود پیدا کنند. زمانی که کشورمان صادرات بسیار بیشتر از واردات یا برعکس واردات بیشتر از صادرات از یک کشور را داشته باشد، اجرای پیمان پولی دو جانبه سخت می‌شود.
براتی خاطرنشان کرد: اما زمانی که تجارت با کشورهای هدف تراز باشد، در اینجا پیمان پولی دو جانبه می‌تواند به خوبی عمل کند و یکی از روش‌هایی است که در حوزه تجارت می‌تواند وابستگی کشور به دلار یا سایر ارزهای مشابه را کاهش دهد. هر دوی موارد فوق به مدیریت بازار ارز در اقتصاد کشور نیز کمک می‌کند. چرا که فشار تقاضا بر روی ارز خاص مانند درهم را کاهش می‌دهد.
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
