به گزارش مسیر اقتصاد در حال حاضر که خط لوله نفتی گوره-جاسک به اتمام رسیده است، تمرکز اصلی ایران در شرایط تحریمی، توسعه مداوم میادین بزرگ نفتی کارون غرب و بخش ذخایر نفتی پارس جنوبی و بهینه‌سازی صنعت پتروشیمی خود در مقیاس جهانی است. افزایش محصولات پتروشیمی‌ها و درآمد حاصل از آن نقشی کلیدی در الگوی اقتصاد مقاومتی، ایفا میکند.
نقش کلیدی صنعت پتروشیمی در الگوی اقتصاد مقاومتی و شرایط تحریمی برای ایران
فارغ از اینکه تلاش جدید برای احیا برجام نتیجه‌بخش باشد یا نه، ایران تمرکز ویژهای روی تداوم توسعه صنعت پتروشیمی به عنوان امری لازم برای حیات اقتصادی خود در بلند‌مدت دارد. آنها ادعا کرده‌اند تا سال ۱۴۰۶ در منطقه غرب آسیا جایگاه نخست را کسب خواهند کرد.
بر اساس گفته شرکت ملی پتروشیمی[۱]، تولید محصولات این صنعت از ۳ میلیون تن بر سال در سال ۱۳۵۷ به ۸۳.۵ میلیون تن بر سال، در سال ۱۴۰۰ رسیده است که البته این مقدار بخاطر از سرگیری تحریم‌ها با خروج یکجانبه آمریکا از برجام، نسبت به سال قبل کمتر شده است.
جواد اوجی، اخیرا بیان کرده است که صادرات محصولات پتروشیمیایی رقمی معادل ۴.۸ میلیارد دلار را تا پایان سال ۱۴۰۰ ثبت کرد. بر همین اساس سهم ایران از تجارت پتروشیمیایی منطقه غرب آسیا به ۲۰.۲ درصد تا پایان سال ۱۳۹۹ رسید و مقدار آن تا پایان سال ۱۴۰۰، ۲۲.۱ بوده است.
ایجاد درآمد ۵۰ میلیارد دلاری در سال با بهره‌برداری از ۴۷ پروژه تا سال ۱۴۰۶
قدم بعدی برای ایران در این صنعت تکمیل ۴۷ پروژه‌ای است که می‌توانند درآمد حاصل را به رقم ۵۰ میلیارد دلار تا سال ۱۴۰۶ برسانند.۱۰ پروژه از این پروژه‌ها در اولویت هستند که قرار است اوایل سال ۱۴۰۱ به بهره‌برداری برسند. این پروژه‌ها می‌توانند مقدار محصولات پتروشیمی ایران را به راحتی به بالای ۱۰۰ میلیون تن بر سال برسانند.
یکی از این طرح‌ها پتروشیمی سبلان است که ظرفیت تولید سالانه آن ۱۶۵۰۰۰۰ تن متانول با گرید AA به ارزش ۴۰۰ تا ۴۵۰ میلیون دلار در سال است. خوراک لازم برای پتروشیمی سبلان گاز طبیعی به میزان یک میلیون تن بر سال که توسط شرکت پتروشیمی دماوند از میادین گازی پارس جنوبی تامین می‌شود.
به طور معمول بخش عمده‌ای از این پروژه‌ها در ایران، مخصوصا آن هایی که تحت قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین احداث می‌شوند، با وام‌های بلند‌مدت و تسهیلات کوتاه‌مدت و حتی سرمایه‌گذاری مستقیم چین تامین مالی می‌شوند.
تامین مالی ۸۵۰ میلیون دلاری پتروشیمی سبلان توسط چین
در همان زمانی که پتروشیمی سبلان شروع به کار کرد، پتروشیمی مسجد سلیمان با ظرفیت تولید سالانه ۱۷۵۵۰۰۰ تن بر سال اوره و آمونیاک راه‌اندازی شد. طبق گزارشی رسمی از شرکت ملی پتروشیمی این پروژه با ۸۶۱ میلیون متر مکعب گاز طبیعی در سال تغذیه شده و چیزی حدود ۲۶۸ میلیون میلیون در سال درآمد ایجاد کرده است که صندوق بازنشستگی ۶۶.۵۵ درصد از سهم این پروژه را در اختیار دارد.
هچنین قرار است بیشتر از ۸۵۰ میلیون دلار سرمایه مورد نیاز برای ساخت این پتروشیمی از منابع مالی چینی تامین شود. در واقع پیمانکار اصلی پروژه شرکت فنی مهندسی ووهان چین است. شایان ذکر است که واحد تولید آمونیاک این شرکت طبق لایسنس کسل[۲] سوییس و واحد تولید اوره وگرانول با لایسنس تویوی[۳] ژاپن فعالیت می‌کنند.
افزایش نرخ بازگشت سرمایه با بازطراحی قرادادهای جدید صنعت پتروشیمی ایران
به منظور تامین مالی این حوزه، ایران قراردادهایی را برای پیشنهاد به شرکت‌های خارجی که تمایل به سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی دارند بازطراحی کرده است که در نسخه پیشین قرار بود سرمایه‌گذاران سپردهای برابر ۱۳۰ درصد سرمایه مورد نیاز پروژه به عنوان تضمین قرار بدهند.
در حقیقت این قراردادها که در آن شرکت ملی پتروشیمی به عنوان پذیرنده ریسک شناخته شده است با قرارداد سپرده‌گذاری تضمینی جایگزین شده اند. شرکت ملی نسبت به محصولاتی که توسط شرکت‌ها تولید می‌شوند حق حبس خواهد داشت. این اقدام از یک طرف به عنوان تعهدی برای بازپرداخت وام بخش خصوصی محسوب می‌شود و از طرف دیگر به عنوان بیم‌های برای بانک‌هایی است که از طریق آنها تامین مالی انجام می‌شود.
در حقیقت، نه تنها محصولات پتروشیمی درآمد کشور را ۱۵ تا ۱۶ برابر بیشتر از درآمد حاصل از فروش نفت خام بر واحد تن محصول کرده است بلکه برای سرمایه‌گذاران در قالب قراداهای فعلی نرخ بازگشت سرمایه ۳۰ تا ۳۵ درصدی را در مقابل نرخ ۱۲ تا ۱۵درصدی برای بالادست، فراهم کرده است.
منبع: اویل پرایس
پی‌نوشت:
[۱] National petrochemical company (NPC)
[۲] Casale
[۳]Toyo
