مسیر اقتصاد/ بانکها به عنوان مسئول اصلی تجهیز منابع مالی در کشور و تامین نقدینگی مورد نیاز فعالیت‌های تولیدی شناخته می‌شوند. اما عملکرد بانکهای کشور در طول سال‌های اخیر با این تعریف فاصله داشته است؛ به طوریکه عمده فعالیت بانکها صرف بنگاه داری غیر مرتبط، خصوصا در بخش‌های غیرمولد و از طریق ایجاد شرکت‌های فرعی شده که افزایش زیان انباشته و کاهش توان تسهیلات دهی به بخش‌های تولیدی را درپی داشته است. به طور خاص برخی از بانکها هرساله در ترازنامه خود از محل خرید و نگهداری ارز اظهار سود می‌کنند که نه تنها ارتباطی با فعالیت بانکی آن‌ها ندارد بلکه برای اقتصاد کشور نیز مضر است.
موج جدید اظهار سود موهومی بانکها با افزایش نرخ تسعیر ارز
در چنین شرایطی بانک مرکزی به تازگی در بخشنامه‌ای نرخ تسعیر ارز در ترازنامه بانکها برای سال ۱۴۰۱ را بیش از ۲۵ درصد افزایش داده است. بر اساس بخشنامه بانک مرکزی، بانکها می‌توانند در ترازنامه خود نرخ هر یورو را ۲۲ هزار تومان و نرخ هر دلار با ۲۰ هزار تومان در نظر بگیرند. تا پیش از این بانکها مجاز بودند نرخ هر یورو را ۱۹ هزار تومان و نرخ هر دلار را ۱۵ هزار و ۹۰۰ تومان در نظر بگیرند.
افزایش نرخ تسعیر ارز موجب می‌شود بانکها بدون هیچگونه فعالیت اقتصادی، تنها از محل نگهداری ارز و افزایش نرخ آن، سودهای کلان موهومی اظهار کنند و هرچه میزان ذخیره ارز از سوی یک بانک بیشتر باشد، سود بیشتری از این محل کسب خواهد کرد.
چرا کسب سود بانکها از بازار ارز منطقی نیست
کسب سود بانکها از محل نگهداری ارز مضرات متعددی برای اقتصاد کشور دارد. به طور خاص زمانی که اقتصاد کشور با کمبود منابع ارزی مواجه می‌شود، ورود بانکها به خرید و نگهداری ارز با هدف کسب سود، بحران ارزی را تشدید می‌کند و یکی از دلایل افزایش نرخ ارز در طول سال‌های اخیر محسوب می‌شود. بنابراین بانک مرکزی باید با اتخاذ تدابیری از ورود بانکها به بازار ارز با هدف کسب سود جلوگیری و آن‌ها را به سمت تمرکز بر فعالیت‌های بانکی سوق دهد.
در همین راستا بانک مرکزی آرژانتین سال گذشته در اقدامی بانکهای تجاری را از خرید ارز و افزایش میزان آن در ترازنامه خود منع کرد.
اما در طول سال‌های اخیر هرساله بانک مرکزی ایران نرخ تسعیر ارز در ترازنامه بانکها را افزایش داده و بانکها از این محل سودهای کلان اظهار کرده‌اند. این درحالیست که بسیاری از بانکها در فعالیت‌های بانکی خود که شامل جذب سپرده و پرداخت تسهیلات می‌شود، ضرر ده هستند و سود حاصل از نگهداری ارز به عنوان سرپوشی بر عملکرد ناکارآمد آن‌ها عمل می‌کند.
انتهای پیام/ پول و بانک
