به گزارش مسیر اقتصاد توسعه و بهبود تجهیزات سرمایشی از بخش‌های مهم و مغفول برای کاهش مصرف اوج بار است. طبق آمارها حدود ۶۲.۵ درصد مشترکین از کولر آبی به عنوان وسیله سرمایشی خود استفاده می‌کنند.
همچنین بنا به گزارش سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق در سال ۹۰ بیش از ۱۳ میلیون کولرآبی در کشور وجود داشته و میزان تولید سالانه کولرهای آبی نیز در حدود ۸۰۰ الی ۹۰۰ هزار عدد در سال است[[۱]].
اصلاح برچسب انرژی، برگزاری مسابقه بین تولیدکنندگان کولرهای آبی و راه‌اندازی سامانه اسقاط کولرهای قدیمی با مشارکت بخش خصوصی از جمله راهکارهایی است که می تواند در کاهش مصرف برق از طریق کولرهای آبی راهگشا باشد.
در این زمینه راهکارهای دیگری نیز وجود دارد که در ادامه توضیح داده شده است:
برگزاری مسابقه بین خریداران کولرهای آبی کممصرف
می‌توان در کنار مسابقه میان تولیدکننده‌ها، بین خریداران کولرهای کممصرف هم مسابقه برگزار نمود. بر این اساس، مشابه آنچه هم‌اکنون توسط برخی تولیدکنندگان لوازم خانگی پیاده می‌شود، می‌توان پس از نصب هر کولر آبی کم مصرف که به تایید سازمان مربوط رسیده است (مثلا ساتبا)، خریدار را به فهرست شرکت‌کنندگان افزود؛ در انتهای هر روز و یا هر هفته می‌توان میان خریداران قرعه‌کشی برگزار کرد و جوایزی به آنها اعطا نمود.
ذکر این نکته ضروری است که در سال ۹۶، این شیوه توسط برخی تولیدکنندگان لوازم خانگی در کشور اجرا شده و هرشب میان خریداران محصولات قرعه‌کشی برگزار میشد. شیوه ای که چند مزیت دارد:
۱- تقاضای تولید کولرهای کممصرف از سمت مصرف‌کنندۀ نهایی افزایش می‌یابد که به پایداری نظام تولید و مصرف این محصول کمک شایانی می‌کند.
۲- علاوه بر اینکه تولیدکنندگان به سمت تولید کولرهای کممصرف حرکت می‌کنند، مردم نیز در فرایند کار درگیر شده و فرهنگ‌سازی به صورت عمیق‌تری در جامعه صورت می‌گیرد.
۳- عده‌ای از مردم برای اینکه بتوانند در زمرۀ شرکت‌کنندگان در قرعه‌کشی باشند، کولرهای پرمصرف فعلی خود را با کولرهای کممصرف جایگزین خواهند نمود که این مهم می‌تواند به بهبود پیک مصرف برق کمک شایانی نماید.
اصلاح نظام تعرفه‌گذاری
با اصلاح نظام تعرفه‌گذاری و کاهش تدریجی الگوی مصرف، کولرهای آبی کممصرف سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص خواهند داد.
همچنین اصلاح نظام تعرفه‌گذاری اوج بار به خصوص در مناطق عادی باعث کنترل روند استفاده از کولرهای گازی در این مناطق می‌شود.
علاوه بر این اصلاح نظام تعرفه‌گذاری در کل کشور منجر به کاهش حجم قاچاق کولرهای گازی پرمصرف به کشور و تشویق مشترکین به استفاده از کولرهای گازی رده انرژی بالاتر خواهد شد.
اعطای تسهیلات کم بهره به تولیدکنندگان تجهیزات کممصرف
می‌توان از محل کاهش هزینه‌های مجموعه وزارت نیرو در اثر کاهش اوج بار، به تولیدکنندگان کولرهای آبی وگازی کممصرف، وام با بهره کم اعطا کرد.
همچنین بایستی به این نکته توجه داشت که وام به شرط فروش باشد. این امر موجب تشویق به تولید کولرهای آبی کممصرف و کاهش هزینه خود خواهد شد.
ممنوعیت تولید و توزیع کولرهای پرمصرف
همزمان با طرح اعطای تسهیلات می‌توان در یک روند تدریجی، تولید و توزیع کولرهای پرمصرف را ممنوع کرد. ذکر این نکته ضروری است که شیوه صحیح تسهیلات به تولیدکنندگان، ظرافت‌ها و پیچیدگی‌های زیادی دارد و باید به دقت طراحی شود.
حمایتهای رسانهای
یکی از انواع حمایت‌هایی که می‌تواند از تولیدکنندگان کولرهای آبی کممصرف صورت گیرد، اعطای یارانه تبلیغات است. وزارت نیرو می‌تواند از محل کاهش هزینه‌های تولید برق در پیک، بخش اعظم هزینه‌های تبلیغات تجهیزات کممصرف را بپردازد. علاوه بر این می‌توان از سالهای آتی تبلیغ کولرهای پرمصرف را ممنوع کرد.
جایگزینی وسائل سرمایشی پرمصرف با کممصرف برای دهک های پایین
در بودجه سال ۹۷ برای خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد، بهزیستی و مددجویان حدود ۷۰۰۰ میلیارد تومان یارانه در نظر گرفته شده است. این رقم در سال ۹۶ حدود ۴۰۰۰ میلیارد تومان بوده است.
می‌توان مقداری از این مبلغ را صرف خرید و جایگزینی کولرهای آبی مشترکین دهک های پایین نمود. در صورت ترکیب این منابع بامشوق‌هایی که وزارت نیرو می‌تواند تامین کند، می‌توان توسعه تجهیزات کممصرف را نیز تسریع کرد.
تعویض کولرهای آبی و گازی برای مشترکین دهک های پایین موجب کاهش هزینه قبض برق آنها شده و رضایت ایشان را نیز در پی خواهد داشت.
با توجه به وضعیت نامساعد شبکه برق در استانهای گرمسیری و همچنین بالابودن تلفات غیرفنی در این استانها، اولویت اجرای این طرح در استانهای جنوبی کشور است.
خرید عمده دولتی
دولت می‌تواند بخش های تحت نظر خود از جمله ادارات را ملزم به خرید کولرهای آبی کممصرف نماید و به هیچ وجه از کولرهای گازی در مناطق خشک کشور استفاده نکند.
همچنین در خریدهای عمده مانند مسکن مهر که دولت بر احداث آن نظارت دارد، می‌توان پیمانکاران را به خرید محصولات کممصرف ملزم نمود.
هرچند که روش های دستوری اغلب تاثیر کمی دارند اما در صورت اصلاح قیمت برق، این روش نیز موثرتر خواهد بود. در واقع به طور کلی، مهمترین و اثرگذارترین اقدام در تغییر ذائقه مصرفی خانوار و حرکت دادن مردم به سمت استفاده از کولرهای آبی کممصرف، اصلاح قیمت برق است.
پینوشت:
[۱] گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی
