مسیر اقتصاد/ تثبیت یا شناورسازی نرخ ارز، بدون در اختیار گرفتن گردش دلار در دست حاکمیت، امکان‌پذیر نیست. اگر قیمت ارز تثبیت شود، اما قیمت بازار غیررسمی کنترل نشود، اختلاف قیمتی بین دو بازار ایجاد می‌شود که این امر مشکلاتی مانند دلار ۴۲۰۰ به وجود می‌آورد. اگر قیمت ارز شناور شود، اما مشخص نشود که نرخ ارز غیررسمی کدام بازار است، باز هم مشکل وجود خواهد داشت. آیا منظور دلار بازار چهارراه سیروس است یا دلار بازارهای استانبول، دبی، سلیمانیه و هرات؟ از آنجایی که قیمت دلار در بازار غیررسمی روز به روز افزایش می‌یابد، این امر باز هم مشکل‌ساز است. بنابراین، پیش از آنکه به بحث‌های دیگر پرداخته شود، باید مشکل بازار غیررسمی حل شود. در این صورت، دو قطبی تثبیت و شناورسازی دیگر موضوعیت پیدا نمی‌کند.
چرا مدیریت بازار غیر رسمی ارز مهم است؟
در بازار غیررسمی ارز، هر چه عرضه ارز افزایش یابد، قیمت آن نیز افزایش خواهد یافت. این امر به دلیل آن است که بازارگردانان (صاحبان معاملات فردایی) با افزایش عرضه، قدرت بیشتری در تعیین نرخ ارز پیدا می‌کنند. طبیعی است که این افراد به دنبال کسب سود بیشتر هستند، بنابراین تمایل دارند نرخ ارز را بالاتر تعیین کنند.
طرفداران روش شناورسازی نرخ ارز، عدم برگشت ارز صادراتی، کم اظهاری در صادرات، بیش اظهاری در واردات و قاچاق را به عنوان دلایل اصلی خود عنوان می‌کنند. آنها معتقدند که حاکمیت توان کنترل این موارد را ندارد. سوال اینجاست که اگر بحث قیمت ارز را کنار بگذاریم، آیا حاکمیت در مقابل این موارد مسئولیتی ندارد؟ نظارت و شفافیت در بازار مستلزم مقابله با قاچاق است. قاچاق صرفا به معنای فعالیت‌های غیرقانونی برای کسب سود نیست، بلکه شامل مواردی مانند تجارت مواد مخدر، کالاهای ممنوع شرعی، کالاهای ممنوع صادراتی و وارداتی نیز می‌شود.
آیا حاکمیت در مقابل قیمت کالای صادراتی و کنترل و صحت سنجی آن مسئولیت ندارد؟ آیا کنترل قیمت کالای وارداتی صرفا به دلیل وجود ارز ترجیحی ضروری است؟ حتی اگر موضوع قیمت ارز مطرح نباشد، آیا حاکمیت نباید اطلاعات دقیقی از قیمت کالاهای وارداتی داشته باشد تا بتواند حقوق گمرکی را دریافت کند؟ آیا برای کنترل بازار داخلی، قیمت کالاهای وارداتی نباید کنترل شود؟ با توجه به این موارد، ادعای اینکه به دلیل دلایل ذکرشده باید قیمت کالاهای وارداتی شناور شود، ادعای اشتباهی است. زیرا چه قیمت ارز موضوعیت داشته باشد و چه نداشته باشد، حاکمیت باید این موارد را کنترل کند.
مشکلات ساختاری بازار ارز نباید پشت افزایش قیمت پنهان شود
همچنین برخی معتقدند تثبیت نرخ ارز، انگیزه‌ای برای صادرکنندگان ایجاد می‌کند تا ارز خود را به کشور بازنگردانند. این در حالی است که وظیفه‌ی صادرکنندگان، بازگرداندن ارز حاصل از صادرات به کشور است و این موضوع، ارتباطی به نرخ ارز ندارد. چه نرخ ارز تثبیت شده باشد و چه شناور، صادرکنندگان باید ارز خود را در یک زمان مشخص به کشور بازگردانند. در غیر این صورت، این ارز در اختیار قاچاق و فرار سرمایه قرار خواهد گرفت. بنابراین، حاکمیت باید فارغ از بحث قیمت ارز، برگشت ارز صادراتی را پیگیری کند و از صادرکنندگان تضمین‌های لازم را دریافت نماید.
بنابراین برای اجرای طرح اصلاح نظام ارزی، ابتدا باید زیرساخت‌های لازم را فراهم کردو گران‌سازی ارز نه تنها راهکار نیست، بلکه به دلیل مشکلات ساختاری، فاجعه‌ای شدیدتر در آینده را موجب می‌شود. این زیرساخت‌ها شامل جلوگیری از کم اظهاری در صادرات، اعتبار سنجی قراردادهای صادراتی شرکت‌های دولتی و نیمه دولتی، جلوگیری از بیش اظهاری در واردات، پیمان سپاری ۱۰۰ درصدی، جلوگیری از انجام حواله کش درهم در امارات و یا کش یورو و دلار در ترکیه، کنترل دقیق گردش ریال و جلوگیری از جابجایی ریال بدون سند رسمی تجاری، تأمین ارز برای واردات رسمی خارج از سامانه نیما توسط بانک مرکزی در کمترین زمان ممکن و بازسنجی بازار و کنترل سقف ثبت سفارش برای هر کالا برای جلوگیری از صدور ثبت سفارش بی‌رویه می‌شود.
انتهای پیام/ پول و بانک
