مسیر اقتصاد/ یکی از ویژگی‌های اصلی زنجیره‌های ارزش راهبردی، تراز ارزی مثبت و ارزآوری برای اقتصاد کشور است. تمایز بنیادین این گزاره با گزاره سنتی موسوم به خودکفایی در توجه به عنصر کلیدی «مزیت» است. در رویکرد خودکفایی بنابر داخلی‌سازی حداکثری و قطع وابستگی به خارج است. اما در رویکرد زنجیره ارزش بنا بر وابستگی متقابل و واردات در برابر صادرات صنعتی دارای ارزش افزوده و پایدار است.
چرا رویکرد زنجیره ارزش به توسعه صنعتی ذاتا یک رویکرد ژئواکونومیک است؟
رویکرد خودکفایی چون به عنصر مزیت و ضرورت مبادله با اقتصادهای مکمل توجه نمی‌کند، در درازمدت به وابستگی بیشتر به دلار سهمیه‌ای منجر می‌شود. اما در نقطه مقابل، در رویکرد زنجیره ارزش موضوع ارزآوری و تراز ارزی از طریق صادرات محصولات صنعتی دارای ارزش افزوده، در کانون توجه سیاست‌گذاری و حکمرانی صنعتی کشور قرار می‌گیرد و از این جهت می‌توان گفت که رویکرد زنجیره ارزش به توسعه صنعتی در ذات خود یک رویکرد ژئواکونومیک است.
باید توجه داشت که صادرات محصولات صنعتی غالبا در چارچوب همکاری‌های چند وجهی میسر می‌شود. برخلاف صادرات مواد خام و نیمه خام و بی شکل commodities که به وسیله دلال‌ها معامله می‌شود و فاقد جغرافیاست. به طور مثال اگر یک شرکت ایرانی بخواهد ماشین آلات کشاورزی به آفریقا صادر کند، باید با شرکت‌های چینی و ترک که در آنجا کشت فراسرزمینی دارند رقابت کند. بنابراین کشت فراسرزمینی فقط یک سرمایه‌گذاری در کشاورزی و تولید مواد غذایی نیست؛ بلکه راهبردی است برای خلق یک نظم اقتصادی و یک ژئواکونومی که ده‌ها شبکه ارزش را در دل خود پرورش می‌دهد. همچنان که petrodollar recycling راهبردی برای خلق نظم اقتصادی و ژئواکونومی آنگلوساکسونی بوده و الان نسخه‌های چینی و ترک آن هم به بازار آمده است.
برای مقابله بر سختی‌ها به رویکردی جدید در صادرات صنعتی نیاز داریم
بنابراین برای خروج از گرداب مرگبار تحریم و نجات از مارپیچ مرگِ نفت در برابر غذا باید انرژی جبرانی ایجاد کنیم. صنعت کشور مبتلا به اینرسی و وابستگی به مسیر ناشی از دلارهای سهمیه‌ای و ترجیحی است و غلبه بر این اینرسی به انرژی مضاعف نیاز دارد. علاوه بر این، مانع بسیار بزرگ دیگری به نام تحریم بر سر راه صادرات صنعتی وجود دارد که هزینه‌های مبادلاتی سنگینی را تحمیل می‌کند.
یعنی به فرض که یک واحد تولیدی تحت شرایط خاصی انگیزه صادرات محصولات صنعتی را پیدا کند و از دیوارهای مرئی و نامرئی داخلی عبور کند و کالای خود را به بازار هدف برساند، با معضل تصفیه حساب مالی مواجه است. درحالی که رقبای چینی و ترک با ابزارهای متنوع تامین مالی و اعتبارات اسنادی LC کمترین دغدغه‌ای در این مورد ندارند و حتی از تامین مالی به عنوان مزیت رقابتی استفاده می‌کنند.
انتهای پیام/ دولت و حکمرانی
