مسیر اقتصاد/ توافق هسته‌ای ایران با کشورهای غربی قرار بود به تحریم‌های مالی و تجاری پایان دهد؛ اما حتی پیش از خروج آمریکا از برجام و در دوران ریاست جمهوری اوباما نیز ایران نتوانسته بود از قبل برجام به دستاورد قابل توجهی همچون افزایش سرمایه‌گذاری خارجی و یا توسعه تجارت با کشورهای جهان دست یابد. در ادامه و پس از خروج یکجانبه آمریکا از این توافق نیز به دلیل نبود اراده و توان کافی در طرف‌های غربی برای اجرای تعهداتشان، عملا دستاورد این توافق برای ایران در حد «تقریبا هیچ» باقی ماند.
گام‌های کاهش تعهدات برجامی ایران نیز یک سال پس از خروج یکجانبه آمریکا از این توافق، باهدف تحریک طرف‌های مقابل به اجرای تعهداتشان در دستورکار قرار گرفت؛ اما این گام‌ها نیز از قدرت لازم برای تحریک طرف‌های مقابل برای اجرای تعداتشان برخوردار نبود. به همین دلیل اکنون نه در ایران و نه در خارج از کشور، هیچ کارشناسی به آینده این توافق امید ندارد.
سخنگوی دولت: دستاورد برجام اثبات غیرقابل اتکا بودن آمریکاست
امروز نیز علی ربیعی سخنگوی دولت در نشست هفتگی خود با خبرنگاران داخلی و خارجی، ضمن اعتراف به اینکه در سالهای گذشته به دلیل خروج آمریکا از برجام، این توافق کارکرد خود را در بخش زیادی از دست داد، گفت: آنچه از برجام باقی مانده تعهد ایران و معلوم شدن غیر قابل اتکا بودن آمریکا در توافقات چندجانبه است. ما بدون برجام باید میلیون ها دلار خرج می‌کردیم تا این موضوعات را به جهان ثابت کنیم.
این اعترافات نشان از آن دارد که تیم اقتصادی دولت نیز بر بی فایده بودن برجام برای مردم ایران اذعان دارد و اثبات «غیرقابل اتکا بودن آمریکا» در توافقات چندجانبه را تنها دستاورد آن می‌داند.
«اثبات غیرقابل اتکا بودن آمریکا» معطل هزینه دادن ایران در برجام بود؟
اما فارغ از مسئله برجام، دولت آمریکا در طول سالهای اخیر به قدری به قراردادها و قوانین مختلف بین‌المللی تعدی نموده است که غیر قابل اعتماد بودن آن بدون نیاز به هزینه‌های گزاف ایران در برجام، بر همگان آشکار شده است.
خروج از توافق تجاری کشورهای دو سوی اقیانوس آرام، متوقف گذاشتن توافق تجاری با کشورهای اروپایی، نقض گسترده قوانین WTO با افزایش تعرفه‌های تجاری و در ادامه به تعطیلی کشاندن نهاد داوری این سازمان با ممانعت از اضافه شدن داور جدید، تنها بخشی از اقدامات آمریکا در عرصه تجارت بین الملل بوده است که غیر قابل اتکا بودن این کشور در توافقات چندجانبه را اثبات می‌کند. بنابراین نیازی نبود ایران برای این مهم هزینه‌ای بپردازد.
دولت هیچ برنامه‌ای برای خروج از بن بست دیپلماسی خارجی ندارد
اما دیگر اظهارات سخنگوی دولت نشان از آن دارد که دولت همچنان هیچ برنامه‌ای برای تحول در دیپلماسی خارجی و خروج از بن بست تعامل با اروپا و آمریکا ندارد و تنها در انتظار تغییر رئیس جمهور در آمریکا نشسته است.
ربیعی در بخشی از سخنان خود در این خصوص گفت: در آینده آمریکا راهی ندارد جز اینکه هر فرد دیگری که در کاخ سفید حضور یافت و برای اینکه در فضای بین الملل اعتبار خود را بدست آورد، به میزی که آن را ترک کرده، بازگردد.
این درحالیست که اگر بار دیگر ترامپ در آمریکا به عنوان رئیس جمهور انتخاب شود، عملا نمیتوان انتظار داشت تا ۴ سال آینده تغییری در وضعیت برجام حاصل شود. حتی اگر یک رئیس جمهور دموکرات در ماه‌های پایانی سال جاری در آمریکا بر سر کار آید، انتظار اینکه بدون پیش شرط این کشور را به برجام بازگرداند و ایران بتواند از این طریق به شکوفایی اقتصادی برسد، به دور از منطق است.
لزوم تلاش برای رونق اقتصادی بدون نیاز به کشورهای خارجی
بررسی تجربه برجام و اقدامات دولت فعلی در پاسخ به کشورهای غربی، عبرت‌های متعددی را پیش روی سیاستمداران ایرانی قرار می‌دهد که در آینده از اقدامات مشابه خودداری کنند و اقتصاد کشور را با نسخه‌های این چنینی معطل نگه ندارند.
به طور خاص بزرگترین درس برجام برای سیاستمداران ایرانی آن است که نباید برای ایجاد رونق اقتصادی منتظر اقدامات کشورهای خارجی بمانند؛ بلکه لازم است با برنامه‌ریزی و اجرای صحیح برنامه‌ها در هرکدام از بخش‌های اقتصاد همچون مسکن، نظام بانکی، تولید و تجارت خارجی، شرایط را برای رونق اقتصادی کشور فراهم کنند.
اکنون نیز از دولت انتظار می‌رود امیدی برای تغییر رئیس جمهور در آمریکا نداشته باشد و با قطع امید کامل از کشورهای خارجی، به اصلاح امور اقتصادی کشور همت گمارد.
انتهای پیام/ دولت و حاکمیت
