به گزارش مسیر اقتصاد به نقل از عیارآنلاین، طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی از تجارت خارجی ایران در نه ماه ابتدایی سال ۱۳۹۵ میزان صادرات غیرنفتی با احتساب میعانات گازی با ۹٫۱ درصد افزایش به ۳۱٫۶ میلیارد دلار رسیده است. همچنین میزان واردات کشور در این مدت با افزایش ۴٫۴ درصدی به ۳۱٫۵ میلیارد دلار رسیده است. در جدول زیر آمار مقایسه‌ای میزان صادرات و واردات کشور در نه ماه نخست سال ۱۳۹۵ نشان داده شده است.
به این ترتیب میزان تراز تجاری کشور در این مدت تنها ۵۵ میلیون دلار بوده است و نشان از کاهش اختلاف میزان واردات و صادرات غیرنفتی کشور در چند ماه گذشته دارد.
در زمینه آمار تفکیکی بخش‌های صادراتی، از صادرات ۳۱٫۶ میلیارد دلاری در این مدت، ۵٫۱ میلیارد دلار سهم صادرات میعانات گازی، ۲ میلیارد دلار سهم گاز طبیعی، ۹٫۷ میلیارد دلار سهم محصولات پتروشیمی و ۱۴٫۸ میلیارد دلار سهم سایر کالاها بوده است. در جدول زیر آمار صادرات کشور در نه ماه ابتدایی سال جاری به تفکیک بخش‌های صادراتی نشان داده شده است.
همانطور که از جدول بالا مشخص است میزان صادرات میعانات گازی با افزایش چشمگیری همراه بوده است اما با وجود افزایش دوبرابری در وزن، از نظر قیمت دلاری تنها ۶۵ درصد افزایش یافته است که نشان کاهش قیمت این محصول در بازارهای جهانی دارد. به طور مشابه میزان صادرات گاز طبیعی ایران نیز گرچه از نظر وزنی در حدود ۵۲ درصد افزایش یافته ولی از نظر قیمتی ۹ درصد کاهش یافته است.
به طور مشابه میزان صادرات محصولات پتروشیمی نیز گرچه از نظر وزنی با افزایش ۲۸ درصدی همراه بوده ولی از نظر قیمت دلاری تنها ۱ درصد افزایش یافته است. در واقع محصولات پتروشیمی صادراتی نیز همچون میعانات گازی و گاز طبیعی با کاهش قیمت همراه بوده است.
صادرات سایر کالاها نیز از نظر وزنی ۲۱ درصد و از نظر قیمتی کمتر از ۵ درصد رشد داشته است. به طور کلی میتوان گفت میزان صادرات کشور از نظر وزنی افزایش چشمگیر ۳۳ درصدی داشته ولی به دلیل کاهش قیمت محصولات صادراتی، از نظر قیمتی تنها ۹ درصد رشد داشته است.
مقاصد اصلی میعانات گازی صادراتی ایران همچون ماه‌های گذشته کشورهای کره جنوبی، امارات و ژاپن بوده‌اند. در جداول زیر مقاصد صادراتی میعانات گازی ایران در نه ماه ابتدایی سال جاری نشان داده شده است.
کالاهای عمده‌ی صادراتی
چنانچه تقسیم بندی تعرفه‌های ۸ رقمی، که کالاها را به کوچک‌ترین دسته‌ها تفکیک می‌کند در نظر بگیریم، در هشت ماه ابتدایی سال ۱۳۹۵، «میعانات گازی» با ۵۱۲۴ میلیون دلار، «گاز طبیعی مایع شده» با ۱۹۵۲ میلیون دلار، «سایر گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع‌شده» با ۱۲۳۰ میلیون دلار، «سایر روغن‌های سبک و فرآورده‌ها به جز بنزین» با ۱۰۶۷ میلیون دلار و «پروپان مایع شده» با ۸۶۳ میلیون دلار در بین کالاهای صادراتی غیرنفتی رتبه‌های اول تا پنجم را داشته‌اند. در جدول زیر ده کالای اول در صادرات غیر نفتی ایران در نه ماه نخست سال جاری نشان داده شده‌است.
اما در تقسیم بندی کلی‌تر محصولات عمده‌ی صادراتی ایران را «میعانات گازی» با ۵۱۲۴ میلیون دلار، «گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع‌شده» با ۴۴۵۶ میلیون دلار، «انواع پلی اتیلن» با ۲۱۰۸ میلیون دلار، «فرآورده‌های با حداقل ۷۰ درصد نفت و روغن‌های نفتی» با ۱۷۲۸ میلیون دلار و «هیدروکربورهای حلقوی» با ۱۰۰۱ میلیون دلار تشکیل داده‌اند. در جدول زیر تقسیم بندی کلی تر محصولات صادراتی در نه ماه نخست سال ۱۳۹۵ نشان داده شده‌است.
همانطور که در جداول بالا مشخص است عمده‌ی محصولات صادراتی ایران را محصولات با فرآوری بسیار کم پالایشگاهی و پتروشیمی تشکیل داده‌اند و محصولات با ارزش افزوده جایگاهی در صادرات کشور ندارند.
کالاهای عمده‌ی وارداتی
در تقسیم بندی جزئی «ذرت دامی» با ۱۰۱۵ میلیون دلار، «دستگاه‌های رادار و کمک ناوبری» با ۹۰۰ میلیون دلار، «دانه سویا» با ۶۵۶ میلیون دلار، «قطعات منفصله تولید خودرو با ساخت داخل ۱۴ تا ۳۰ درصد» با ۶۰۵ میلیون دلار و «خودرو سواری با حجم موتور ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی سی» با ۵۴۴ میلیون دلار عمده محصولات وارداتی کشور در هشت ماه ابتدایی سال هستند. در جدول زیر ده کالای اول وارداتی ایران در این مدت نشان داده شده است.
اما در یک تقسیم بندی کلی تر محصولاتی چون «قطعات منفصله تولید خودرو» با ۱۳۰۱ میلیون دلار، «خودرو سواری» با ۱۲۹۵ میلیون دلار، «ذرت» با ۱۰۳۲ میلیون دلار، «دستگاه‌های رادار و کمک ناوبری» با ۹۰۷ میلیون دلار و «مکمل‌های دارویی» با ۷۵۲ میلیون دلار در صدر محصولات وارداتی ایران هستند. در جدول زیر تقسیم بندی کلی تر محصولات عمده وارداتی ایران در نه ماه ابتدایی سال جاری نشان داده شده است.
متوسط قیمت دلاری هر تن کالای صادراتی غیرنفتی با احتساب میعانات گازی و گاز طبیعی درحدود ۳۴۲ دلار بوده است که نسبت به سال گذشته ۱۸ درصد کاهش داشته و همچنین هر تن کالای وارداتی با متوسط قیمت ۱۲۶۸ دلار وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۸٫۲ درصد افزایش یافته است. بنابراین میتوان گفت محصولات صادراتی ایران در مقایسه با محصولات وارداتی از قیمت واحد بسیار کمتری برخوردارند و محصولات وارداتی حدود ۴ برابر محصولات صادراتی قیمت دارند.
مقاصد عمده‌ی صادراتی
در نه ماه نخست سال ۱۳۹۵ کشورهای چین، امارات، عراق، ترکیه و کره‌جنوبی عمده‌ترین مشتری‌های کالاهای ایرانی بوده‌اند. در جدول زیر ۱۰ کشور مقصد اول صادراتی ایران نشان داده شده است.
همانطور که از جدول بالا مشخص است میزان صادرات ایران به کشورهایی چون ژاپن، امارات، ترکیه و افغانستان کاهش یافته و در مقابل میزان صادرات به کشورهایی چون کره‌جنوبی، عمان و پاکستان افزایش یافته است. گرچه علت قرار گرفتن کشور کره‌جنوبی در بین ۵ مقصد اول صادراتی ایران صادرات میعانات گازی به این کشور است و در غیر اینصورت ایران صادرات بسیار ناچیزی به کره‌جنوبی دارد.
نکته جالب توجه آنکه عمده مقاصد صادراتی ایران کشورهای همسایه هستند و هیچکدام از کشورهای غربی در بین مقاصد عمده صادراتی ایران جایگاهی ندارند و در مجموع کمتر از ۴ درصد از صادرات ایران به کشورهای اروپایی و آمریکایی صادر شده است. این مسئله نشان از آن دارد که با وجود برقراری روابط سیاسی ایران با این کشورها، همچنان روند صادرات محصولات غیرنفتی ایران به این کشورها هموار نشده است.
مبادی عمده وارداتی
مبادی عمده محصولات وارداتی ایران نیز کشورهای چین، امارات، کره‌جنوبی، ترکیه و آلمان بوده‌اند. کاهش واردات از کشورهای هند و سوئیس و افزایش واردات از کشور آلمان موجب شده است آلمان به ۵ مبدأ اصلی وارداتی ایران بپیوندد. در جدول زیر مبادی عمده وارداتی ایران نشان داده شده‌اند.
چنانچه مشخص است میزان واردات ایران از شرکای اصلی تجاری خود همچون چین، امارات، کره‌جنوبی، ترکیه و همچنین کشورهای هند و سوئیس کاهش یافته و در مقابل میزان واردات از کشورهای آلمان، روسیه، برزیل و ایتالیا افزایش یافته است.
افزایش واردات از کشور آلمان به واردات گندم از این کشور مربوط می‌شود که در سال جاری دوباره به مبدأ اصلی گندم وارداتی ایران تبدیل شده است. افزایش واردات از کشور روسیه نیز تنها به دلیل واردات «دستگاه‌های رادار و کمک ناوبری» بوده است؛ بدون احتساب این محصول ایران در ۹ ماه ابتدایی سال جاری کمتر از ۳۵۰ میلیون دلار از روسیه واردات داشته که رقمی بسیار پایین تر از حد انتظار است و از میزان واردات ایران از روسیه در سال گذشته نیز کمتر است.
