با گسترش تعاملات انرژی میان چین و کشورهای غرب آسیا، استفاده از یوان در معاملات نفتی افزایش یافته است؛ موضوعی که نظم دلاری حاکم بر این بازار را با چالشی جدی مواجه میکند. در این راستا مهدی ازرقی کارشناس تجارت خارجی، در گفتگو با مسیر اقتصاد گفت: در طول دههها، سلطه دلار آمریکا بر بازارهای جهانی انرژی، از طریق سیستم پترودلار، پایهای برای نفوذ اقتصادی و سیاسی ایالات متحده بوده است.
از پترودلار تا پترویوان: گذار به نظام مالی چندقطبی انرژی
وی ادامه داد: این نظام که ریشه در توافق دهه ۱۹۷۰ آمریکا با عربستان سعودی دارد، نه تنها تقاضای جهانی برای دلار را تقویت کرد، بلکه امکان اعمال تحریمها، کنترل بازارهای مالی و تثبیت جایگاه آمریکا بهعنوان قدرت اقتصادی برتر را فراهم آورد. ظهور «پترویوان» با رهبری چین و همکاری صادرکنندگان بزرگ نفتی مانند روسیه، چالشی جدی برای این انحصار محسوب میشود. این تحول، نشانهای از تلاش برای کاهش وابستگی به دلار و ایجاد نظام مالی چندقطبی در تجارت انرژی است که میتواند تعادل قدرت جهانی را دگرگون کند.
ازرقی اضافه کرد: این تحول تحت تاثیر عوامل متعددی شتاب گرفته است که در این میان، چین، به عنوان بزرگترین واردکننده انرژی، با امضای قراردادهای بلندمدت مبتنی بر یوان با کشورهایی مانند عربستان و روسیه، توانسته نفوذ خود را گسترش دهد. تاسیس بورس انرژی شانگهای و معرفی ارز دیجیتال بانک مرکزی چین نیز گامی برای جذب معاملهگران به سوی یوان محسوب میشود.
تدریجی بودن جایگزینی دلار: احتیاط عربستان و وابستگی نهادهای جهانی
وی با اشاره به اینکه اعمال تحریمهای اقتصادی از سوی آمریکا، کشورهایی نظیر ایران و روسیه را به اتخاذ سازوکارهای مالی غیردلاری ناگزیر کرده است، گفت: بروز تنشهای ژئوپلیتیک نیز باعث سلب اعتماد برخی از متحدان سنتی ایالات متحده نسبت به دلار شده است. با این وجود، صرفِ گسترش کاربری یوان برای حذف کامل سلطه دلار کافی نخواهد بود.
این کارشناس تجارت خارجی با تاکید بر اینکه با وجود پیشرفتها، چالشهای ساختاری «پترویوان» همچنان پابرجاست، افزود: کنترل شدید دولت چین بر یوان، نقدینگی محدود بازارهای مالی این کشور و تردیدها پیرامون ثبات اقتصادی پکن که تحت تاثیر تنشهای تحمیلی از سوی ایالات متحده تشدید شده، از جمله موانع اصلی پیشروی سرمایهگذاران بینالمللی است.
ازرقی اظهار داشت: وابستگی نهادهای مالی بینالمللی نظیر صندوق بینالمللی پول به دلار و نقش محوری ارتش آمریکا در تامین امنیت شریانهای تجاری، از ارکان اصلی استمرار سلطه دلار محسوب میشوند. حتی عربستان سعودی نیز با وجود گسترش پیوندهای اقتصادی با چین، همچنان در تغییر کامل مبنای ارزی خود به یوان احتیاط میکند. وجود این چالشهای زیربنایی گویای آن است که فرآیند جایگزینی ارزهای بینالمللی در صورت وقوع روندی بسیار تدریجی خواهد بود.
چشمانداز چندقطبی انرژی، فرصت راهبردی ایران در تقویت پترویوان
وی افزود: دورنمای آینده تجارت انرژی، بهجای فروپاشی ناگهانی سیطره دلار، حکایت از تکثرگرایی ارزی دارد. در این چارچوب نوین، پیشبینی میشود سیستمی چندقطبی شکل بگیرد که در آن یوان، یورو و ارزهای دیجیتال در کنار یکدیگر، تعاملات مالی جهانی را مدیریت کنند. چشمانداز تجارت انرژی در جهان، تحت تاثیر تقابل قدرتهای اقتصادی و میزان انعطافپذیری نهادی کشورها برای همسویی با دگرگونیهای بینالمللی شکل خواهد گرفت.
این کارشناس تجارت خارجی خاطرنشان کرد: ایران به عنوان تنها تامینکننده مستقل نفت در غرب آسیا از تضعیف ساختارهای مبتنی بر نظم غربی، منافع اقتصادی و راهبردی به دست خواهد آورد. بر این اساس،همراهی با سیاست تقویت پترویوآن در قالب تسویه یوآنی نفت در بستر شبکه بانکی چین (CIPS) باید محور تعامل ایران و چین قرار گیرد.
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
