مسیر اقتصاد/ از عوامل مهم در پدافند غیرعامل در محیط‌های شهری تراکم جمعیت است که می‌تواند چالش‌ها و مشکلات جدی ایجاد کند. در صورت بروز بحران‌هایی مانند زلزله یا جنگ، تراکم بالای جمعیت می‌تواند منجر به افزایش تلفات و خسارات، کندی امدادرسانی و تأخیر در بازسازی شود. همچنین تراکم جمعیت بالا، آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها و مراکز حیاتی را افزایش می‌دهد و فرآیند مدیریت بحران را پیچیده‌تر می‌کند. همانطور که در حملات اخیر رژیم صهیونیستی دیده شده است، در صورت هدف گرفتن یک واحد مسکونی چند واحد تخریب شده و به چند خانوار خسارت وارد می‌شد که متاسفانه منجر به شهادت تعداد بیشتری از هموطنان شده است. حتی در برخی موارد ساختمان‌های مجاور نیز آسیب دیده‌اند.
اثر تراکم جمعیتی مطلوب بر کاهش تلفات انسانی
موارد متأثر از تراکم جمعیتی در مواقع بحرانی و پدافند غیرعامل بسیار زیاد است اما سه مورد کاهش تلفات انسانی، کاهش آسیب‌های زیرساختی و بهبود امداد رسانی را می‌توان به عنوان مهمترین آن‌ها نام برد.
- کاهش تلفات انسانی
در صورت وقوع جنگ و بحران تراکم جمعیتی مطلوب می‌تواند ضامنی برا تلفات کمتر باشد زیرا در هر حادثه به تعداد نفرات کمتری آسیب می‌رسد. در جنگ تحمیلی با رژیم صهیونیستی در برخی موارد شاهد بودیم با یک تهاجم دشمن به دلیل تراکم بالای ساختمانی چندین واحد مسکونی آسیب دیدند. درصورتی که با تراکم پایین جمعیتی و در نتیجه آن تراکم پایین ساختمانی در هر تهاجم تعداد کمتری واحد سکونتی تخریب می‌شود.
- کاهش آسیب‌های زیرساختی
هر حادثه در شرایط بحرانی شعاع خاصی را شامل می‌شود، در خصوص زیرساخت‌های شهری مثل تاسیسات آب، گاز، برق و ارتباطات که زندگی شهری را میسر می‌سازند در شهرهای متراکم این تأسیسات فاصله کمتر و فشردگی بیشتری دارند و همچنین واحدهای زیادی را پوشش می‌دهند. با هر حادثه در شهر حجم بیشتری از زیرساخت‌ها آسیب می‌بیند و واحدهای بیشتری در خدمات رسانی با مشکل مواجه می‌شود.
- بهبود امدادرسانی
تراکم جمعیتی مطلوب، موجب تسهیل عبور و مرور می‌شود و در مواقع بحرانی دسترسی به مصدومان و ارائه خدمات امدادی را تسهیل می‌کند وسرعت در امداد رسانی را افزایش می‌دهد.
وسعت ۸۰ برابری نسبت به اسرائیل مزیتی مهم در پراکندگی جمعیت در ایران
وسعت سرزمینی ایران نزدیک به ۸۰ برابر سرزمین‌های اشغالی است و برنامه‌ریزی شهری و جمعیتی مناسب می‌تواند عامل بازدارنده‌ای در حملات رژیم صهیونیستی باشد. از طرفی دیگر جمعیت کشور ایران حدود ۱۰ برابر این رژیم است اما بیش از ۸۰ برابر آن وسعت دارد. مقایسه تراکم جمعیتی ایران و رژیم صهیونیستی نشان می‌دهد تراکم جمعیتی سرزمینی ایران ۵۴ نفر در کیلومتر مربع است اما تراکم جمعیتی سرزمین‌های اشغالی با توجه به وسعت محدود آن که می‌توان گفت نزدیک به استان مازندران است و به ۴۳۷ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. یعنی بیش از ۸ برابر تراکم جمعیتی بیشتر در مقایسه با ایران و این مهم می‌تواند در تلفات انسانی و تخریب‌های ساختمانی بسیار حائز اهمیت باشد.
تراکم جمعیتی تهران بیش از ۶ برابر تل‌آویو
با وجود این اما در برنامه‌ریزی کلانشهرهای ایران بویژه در تهران این موضوع کمتر مورد توجه است و صرفا استفاده محدود از زمین در نظر گرفته می‌شود که البته در جای خود بسیار اهمیت دارد. با نگاهی ساده به شهر تهران می‌توان دریافت که تنها جمعیت این شهر در میان شهرهای ایران اکنون با بیش از ۹ میلیون نفر جمعیت ساکن، ۱۰ درصد جمعیت کشور را به خود اختصاص می‌دهد که جمعیتی نزدیک به کل ساکنان سرزمین‌های اشغالی است. اما مساحت شهر تهران یک سوم سرزمین‌های اشغالی بوده و این در صورتی است که کشور ایران نزدیک به ۸۰ برابر اراضی فلسطین اشغالی است.
آمار مذکور نشان می‌دهد بخوبی از ظرفیت و وسعت سرزمینی کشور ایران استفاده نشده است و با توجه به وسعت پهناور کشور ایران که به ازای هر ۵۴ نفر یک کیلومتر مربع را در اختیارمان می‌گذارد، ما در شهر تهران بیش از ۱۴ هزار نفر را در یک کیلومتر مربع گنجاده‌ایم که متاسفانه حدود ۲۸ برابر فشرده‌تر از اراضی فلسطین اشغالی است. اما در مقابل برای مثال کلانشهر تل‌آویو ۳.۳ میلیون نفر جمعیت دارد و مساحت آن ۱۵۱۶ کیلومتر مربع است با تراکم جمعیتی حدود ۲۲۰۰ نفر در کیلومتر مربع یا ۲۲ نفر در هکتار که نزدیک به یک ششم شهر تهران است.
برنامه آمایش و توزیع متناسب منابع راهی برای رسیدن به تراکم مطلوب
هرچند بدیهی است از تمام وسعت سرزمینی برای سکونت نمی‌توان استفاده نمود، اما وسعت سرزمین ایران بسیار بیشتر از آن است که بخواهیم با چنین تراکم جمعیتی بالایی در کلانشهرها به ویژه در تهران زندگی کرد. در نتیجه برای بهبود عملکرد شهری بویژه در مواقع بحرانی و رعایت اصول پدافند غیرعامل باید با توسعه شهری مناسب و برنامه ریزی آمایشی اصولی، توزیع متناسبی برای منابع و جمعیت اتخاذ نمود تا تراکم جمعیتی مطلوب حاصل شود.
انتهای پیام/مسکن
