به گزارش مسیر اقتصاد رئیس جمهور آمریکا در سخنرانی انتخاباتی خود در ۲۰ اکتبر ۲۰۲۳ گفت: «ما در دوره ۵۰ سال پس از جنگ جهانی عملکرد خوبی داشتیم این روند اما به نوعی تمام شده است و به یک نظم جدید جهانی نیاز داریم.» دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین نیز در پاسخ به بایدن گفت: «ما کاملاً با آقای بایدن موافقیم. این یک مورد نادر است که ما کاملاً با گفته‌های او موافق هستیم. در واقع، جهان به نظم جدیدی بر اساس اصول کاملاً متفاوت نیاز دارد.» پسکوف توضیح داد که چنین «نظم نوین جهانی» باید بر اساس قوانین بین المللی، احترام و منافع متقابل و عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر باشد. جنگ جاری اسرائیل علیه غزه، آخرین تجسم بی‌نظمی جهانی است. اما تغییر در راه است و فلسطینی‌ها نه تنها زنده خواهند ماند بلکه به عنوان دولت توسط سازمان ملل به رسمیت شناخته خواهد شد. در مجموع، فلسطینی‌ها نه تنها حقوق کامل خود و آزادی‌های سلب شده توسط صهیونیست‌ها را به دست خواهند آورد، بلکه به صفحه جدیدی در ایجاد نظم جدید جهانی کمک خواهند کرد.
آغاز نظم نوین جهانی با دو بازوی قدرتمند
۱۶ ژوئن ۲۰۰۹ و ۷ سپتامبر ۲۰۱۳ احتمالا به عنوان تاریخ‌های کلیدی آغاز کننده نظم نوین جهانی در تاریخ ثبت شوند. پس از پایان جنگ جهانی دوم، به ویژه با انحلال اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۸۹، نسخه انحرافی نظم جهانی ایالات متحده با تداوم نابرابری جهانی و انحصار منافع توسط ایالات متحده و کشورهای متحد، نسبتاً بدون چالش و تغییر باقی مانده است. رهبران و متحدان ایالات متحده به طور مستمر مراقب هرگونه چالش ژئوپلیتیکی تاثیرگذار بر منافع ملی خود هستند. از همین روی، مداخلات و مبارزات نظامی موفقی علیه کشورهای آمریکای لاتین، آفریقا، اروپا، آسیا و اقیانوسیه داشتند.
امروزه دو نیروی جدید ظهور کرده‌اند تا نظم جهانی موجود را به چالش بکشند که تسلط بر جمعیت بیش از ۸ میلیارد نفری جهان در ۱۹۵ کشور توسط کشورهای عمدتاً غربی شامل ایالات متحده، کانادا، استرالیا، نیوزلند و کشورهای اتحادیه اروپا با جمعیت زیر ۱ میلیارد خود حفظ کرده است. اولین نیرو متشکل از گروه‌بندی برزیل، روسیه، هند، چین و گروه‌بندی آفریقای جنوبی (BRICS) است که پانزدهمین نشست آن در ۲۳ آگوست ۲۰۲۳ در آفریقای جنوبی تشکیل شد. دومین نیرو، ابتکار کمربند و جاده (BRI) است که در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ به مناسبت دهمین سالگرد خود در پکن تشکیل جلسه تشکیل داد. بریکس دستور کار سیاسی صریح‌تری با هدف جهان چندقطبی دارد تا کنترل و هژمونی ایالات متحده بر نظم بین‌المللی جهان را به چالش بکشد. اما BRI یک دستور کار اقتصادی برای ایجاد شیوه‌های جدید توسعه و جریان‌های بیشتر سرمایه‌گذاری و تجارت برای پیشرفت اقتصادی کشورهای مشارکت کننده به ویژه کشورهای فقیرتر دارد.
منتقدان غربی، برای مقابله با این دو نیرو، آنها را با هم ترکیب کرده تا ادعا کنند که آنها نسبت به مدل غربی توسعه اقتصادی که در راستای ایجاد دموکراسی‌های لیبرال به رهبری ایالات متحده هستند، سطح پایین‌تری دارند. البته، ناکامی غرب در عمل به شعارهای خود مبنی بر رشد عادلانه، عدم تبعیض و توزیع عادلانه منابع جهانی برای فقرا و ناتوان و احترام به نیازها، حقوق و استقلال جنوب جهانی، تعهد آنها را نسبت به توسعه بیشتر زیر سوال برده است. همچنی نظم جهانی برابر و عادلانه، انگیزه‌ها و ریاکاری نیروهای حامی کمپین‌های مخالف BRICS و BRI را در کانون توجهات قرار داده است.
اهمیت گسترش اعضای BRICS
از زمان تأسیس بریکس، معمولا این گروه مورد تحقیر قرار گرفت و به عنوان گروه «پر از تضاد» از کشورها که هرگز هیچ نوع زور یا وزنی در سیاست بین‌الملل نخواهند داشت، رد شده است. اما امروز درست برعکس آن مشاهده می شود، زیرل بریکس جذابترین باشگاه ژئوپلیتیک جهان با ۱۱ کشور عضو تا ژانویه ۲۰۲۴ خواهد بود. اعضای جدید بریکس شامل غول‌های نفت و گاز جهان از جمله ایران، عربستان و امارات هستند که نفوذ اقتصادی آن را به شدت افزایش خواهد داد. پیش از اجلاس ژوهانسبورگ، ۲۲ کشور درخواست رسمی برای پیوستن به بریکس را داده بودند و همچنین ۲۳ کشور دیگر به طور غیر رسمی تمایل خود را برای پیوستن به آن را ابراز کرده بودند.
احتمالا به باور اکثریت کشورهای بریکس، نظم اقتصادی جهان تا قبل از سال ۲۰۳۰ به دست می‌آید. براساس داده‌های صندوق بین المللی پول، سهم گروه غربی ۷ از تولید ناخالص داخلی جهانی از ۳۴.۳ درصد در سال ۲۰۱۰ به ۲۹.۹ درصد در سال ۲۰۲۳ کاهش یافته است. در مقابل، سهم ۵ عضو BRICS از ۲۶.۶ درصد سال ۲۰۱۰ به ۳۱.۲ درصد امروز افزایش یافت. این پیشرفت با توسعه مبارزه کشورهای جنوبی، به ویژه در آفریقا، علیه استعمار جدید فرانسه و سایر کشورهای اتحادیه اروپا آشکارتر خواهد شد.
پیشرفت BRI و پایان بازی در نظم جهانی
در مورد BRI، انتقادات شدیدتری از سوی سیاست گذاران و رسانه‌های غربی اعلام شده است. زیرا، ادعا می‌شود که این پروژه صرفاً یک ابزار ژئوپلیتیکی در خدمت منافع پکن است که برای کشورهای شرکت‌کننده دیگر، نه تنها سود اندکی دارد بلکه بار بدهی‌های سنگینی را بر آنها تحمیل می‌کند. البته رسانه‌های غربی برخی داده‌ها را از خوانندگان خود پنهان کرده‌اند. از آگوست ۲۰۲۳، چین بیش از ۲۰۰ قرارداد همکاری در قالب BRI با بیش از ۱۵۵ کشور و ۳۰ سازمان بین المللی در پنج قاره امضا کرده است. کشورهای شرکت کننده تقریباً ۷۵ درصد از جمعیت جهان و بیش از نیمی از تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می‌دهند. رئیس جمهور چین اظهار داشت که « آنچه ما در مقابل آن ایستاده‌ایم تحریم‌های یکجانبه، اجبار اقتصادی و جدایی و اختلال در زنجیره تامین است. به همین دلیل است که BRI هرگز تهدیدی برای توسعه دیگران نیست.»
البته مقامات سایر کشورهای نیز از تفاوت بین BRI و اشکال همکاری توسعه غربی حمایت کرده‌اند. به گفته نسیم خان اچکزی، مدیر اجرایی موسسه گراند ویو در پاکستان: «برخلاف مدل تحت رهبری غرب، BRI زیرساخت‌های عمل‌گرایانه و توسعه اقتصادی را بدون تحمیل شرایط سیاسی در اولویت قرار می‌دهد». سودهندرا کولکارنی، مدیر اجرایی سابق دفتر نخست وزیری هند تاکید کرده است: «BRI به بزرگترین و سودمندترین پروژه در تاریخ مدرن جهان برای ارتقای توسعه مشترک و رفاه مشترک تبدیل شده است.» هیچ تردیدی وجود ندارد که رهبران و رسانه‌های غربی هر ترفندی را برای بی‌اعتبار کردن BRICS و BRI امتحان خواهند کرد. همچنین تلاش‌هایی برای ایجاد تفرقه بین اعضا و تضعیف دستاوردها و برنامه‌های آینده دو گروه صورت خواهد گرفت. اما واضح است که تاریخ توسط جنوب جهانی بازنگری می‌شود و این بار، دیگر راه برگشتی وجود نخواهد داشت.
منبع: اوراسیا ریویو
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
