مسیر اقتصاد/ امروزه قطارهای حومه‌ای نقش مهمی در کاهش جمعیت کلانشهرها ایفا می‌کنند. طبق تعریف عمومی در دنیا راه‌آهن حومه‌ای یک نوع سیستم حمل‌ونقلی است که پیوندهای اقتصادی و اجتماعی بین مناطق شهری مادر و شهرهای اقماری را حفظ می‌کند. همچنین این سیستم عمدتاً جابجایی مسافران این شهرها را بر عهده می‌گیرد.[۱]
قطارهای حومه‌ای ویژگی‌هایی دارد که باعث تمایز آن‌ها از سیستم‌های حمل‌ونقل ریلی سبک و سریع همانند مترو می‌شود. این ویژگی ها عبارتند از:
- خدمت رسانی با ظرفیت بالاتر؛
- فراهم آوردن فضای بیشتر نسبت به فضای ایستادن به علت طولانی بودن مسیرها؛
- تواتر کمتر و سرفاصله بیشتر؛
- دارای برنامه زمانی ارائه خدمات در تمامی ایستگاه‌ها؛
- خدمت رسانی به مناطق حومه‌ای شهر با تراکم پایین‌تر، معمولا برای اتصال مناطق حومه‌ای به مراکز شهر؛
قطارهای حومه‌ای در خارج از ایران چه تعریفی دارند؟
قطارهای حومه‌ای برخلاف سابقه نسبتا زیاد و عملکرد مطلوبی که در جهان دارند، تعریف منسجم و یکسانی از انواع آن‌ها وجود ندارد. به عبارت دیگر این تعریف‌ها بر حسب وضعیت جغرافیایی، تکنولوژیکی و رفتاری شهروندان در هر کشور متفاوت است. در ادامه به دو تعریف قطارهای حومه‌ای در خارج از ایران پرداخته خواهد شد.
تعریف قطار حومه ای در اتحادیه بین المللی راه آهن‌ها
بر اساس تعریف این اتحادیه که توسط شرکت مهندسی مشاور Civity ارائه شده است، قطار حومه‌ای نوعی سرویس ریلی است که اتصال شهرهای بزرگ به شهرهای متوسط را برقرار می‌کند. در جدول زیر جزئیات تعریف این شرکت آمده است:
تعریف قطار حومه ای در ایالات متحده
در منابع و مآخذ در رابطه با کشور آمریکا، قطار حومه‌ای (commuter rail) برخی از مواقع قطار منطقه‌ای (regional rail) و گاهی اوقات قطارهای محلی (suburban rail) نامیده می‌شود و عملکردی بین قطارهای مسافری بین‌شهری و قطارهای شهری دارد. در جدول زیر جزئیات تعریف این کشور آمده است:
قطارهای حومه‌ای در ایران چه تعریفی دارد؟
در ایران این تعریف توسط شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران ارائه شده است. طبق این تعریف خطوط قطار حومه‌ای (commuter یا suburban) عبارتند از سرویس خدمات ریلی که اتصال شهرهای بزرگ را به حومه و شهرهای متوسط پیرامون برقرار می‌کنند. مشخصات عمومی خطوط و ناوگان این سرویس‌ها بین خطوط ریلی درون‌شهری و خطوط منطقه‌ای است.[۲]
طول خطوط حومه‌ای تا شعاع حدود ۵۰ کیلومتری از شهر مادر ادامه یافته و مسافران آن اغلب با هدف اشتغال و تحصیل روزانه از این خطوط استفاده می‌کنند. جزئیات این تعریف در جدول زیر آمده است:
لزوم بازنگری در تعریف سیستم‌های حمل‌ونقل ریلی حومه‌ای در ایران
به نظر می‌رسد با توجه به تعاریف قطارهای حومه‌ای در ایران و همچنین شاخصه‌هایی همچون زمان سفر، سرعت و فاصله شهرهای اقماری از کلانشهرها در جدول بالا، طبقه‌بندی درستی از خطوط موجود در کشور انجام نشده است؛ به طوری که برخی خطوط منطقه‌ای و بین شهری به عنوان خطوط حومه‌ای مشخص شده‌اند. در نهایت می‌توان به این نتیجه رسید که تمایز درستی بین خطوط منطقه‌ای، بین‌شهری، حومه‌ای و حتی قطار شهری در ایران وجود ندارد و نیاز ویژه‌ای در بازنگری نوع خطوط در حال خدمت کشور وجود دارد.
پینوشت:
[۱]: L. Peng, C. Wang, and J. Wu, “Study on the operation mode of suburban railway at home and abroad and the inspiration to Beijing,” in Journal of Physics: Conference Series, IOP Publishing, 2019, p. 052066.
[۲]: سایت شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران-قطارهای حومه‌ای
انتهای پیام/ مسکن
