به گزارش مسیر اقتصاد اتحادیه اروپا با هدف «تقویت انعطاف‌پذیری بازار واحد»، «پرداختن به وابستگی‌های راهبردی» و «تسریع در گذار سبز و دیجیتال» به بازنویسی سیاست صنعتی در سال ۲۰۲۱ اقدام کرد. پرداختن به وابستگی‌های راهبردی در سه مرحله انجام گرفته است که در این گزارش به شاخص‌های تعریف شده برای شناسایی وابستگی‌های راهبردی براساس گزارش‌های اتحادیه اروپا پرداخته خواهد شد.
۳ مرحله شناسایی وابستگی‌های راهبردی در سیاست صنعتی اروپا
نقطه شروع ارزیابی وابستگی‌های صنعتی، تجاری و فناورانه، ارزیابی دقیق جریان‌های تجاری اتحادیه اروپا است که در ۳ مرحله انجام گرفته است. مرحله اول شناسایی کالاها براساس ۳ شاخص اقتصادی، مرحله دوم محدود شدن کالاها به حساس‌ترین بخش‌های اقتصادی و مرحله آخر تحلیل‌های عمیق و بررسی‌های کیفی بیشتر بر روی کالاها و بخش‌هایی که برای اتحادیه اروپا حیاتی‌تر است. همچنین داده‌های تجارت جهانی اتحادیه اروپا برای بیش از ۵.۰۰۰ کالا در سطح ۶ رقمی با استفاده از نظام هماهنگ نام‌گذاری بین‌المللی HS-6[۱] استفاده شده است.
با توجه به این رویکرد تحلیلی از بالا به پایین و به ترتیب ۳ کشور چین، ویتنام و برزیل بیشترین ارزش واردات به اتحادیه اروپا را در ۱۳۷ کالای شناسایی شده راهبردی به خود اختصاص داده‌اند. ۱۳۷ کالای اشاره شده در مجموع ۶ درصد از کل ارزش واردات کالاهای اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهند.
شاخص‌های وابستگی راهبردی در سیاست صنعتی اروپا
با توجه به اینکه سطح وابستگی را نمی‌توان با یک معیار[۲] واحد مشخص کرد، وابستگی‌های راهبردی با ۳ شاخص اقتصادی ترکیبی به عنوان شاخص‌های وابسته اصلی(CDI)[۳] ارزیابی شده‌اند. این شاخص ترکیبی شامل ۳ شاخص تمرکز[۴]، اهمیت در عرضه اتحادیه اروپا[۵]، و اهمیت در تقاضا[۶] می‌شود.
شاخص «تمرکز» به معنای تمرکز اتحادیه اروپا به کشورهای خارج از این اتحادیه است که کمیت واردات اتحادیه اروپا در مقایسه با سایر نقاط جهان را نشان می‌دهد. شاخص هرفیندال-هیرشمن (HHI)[۷] با فرمول مجموع مجذور سهم بازار کشورiام که تامین‌کننده خارجی در واردات اتحادیه اروپا است تعیین می‌شود. اگر این شاخص بزرگتر از ۰.۴ باشد به معنای سهم بازار بالای کشورها در بازار اتحادیه اروپا است که عمدتامربوط به ۲.۵ کشور خارجی است.
شاخص «اهمیت واردات خارجی اتحادیه اروپا» شاخص دومی است که در این ارزیابی مورد استفاده قرار گرفته است که از تقسیم ارزش واردات خارجی اتحادیه اروپا به کل ارزش واردات اتحادیه اروپا بدست می‌آید. در صورتی که این شاخص بزرگتر از ۰.۵ باشد اهمیت واردات خارجی از کل واردات اروپا بیشتر است.
شاخص «قابلیت جایگزینی واردات خارجی اتحادیه اروپا» شاخص سومی است که در این ارزیابی وجود دارد که از تقسیم ارزش واردات خارجی اتحادیه اروپا به کل ارزش صادرات اتحادیه اروپا (هم صادرات خارجی و هم صادرات داخلی اتحادیه اروپا) محاسبه می‌شود. اگر این شاخص فاصله زیادی از ۱ داشته باشد به معنای این است که اتحادیه اروپا کمتر می‌تواند واردات خارجی را با تولید جایگزین کند.
ارزیابی کالاهای وابسته‌تر از جهت جایگزینی واردات در سیاست صنعتی اروپا
تعداد کمتری از ۱۳۷ کالایی که به عنوان کالاهای وابسته در بخش‌های حساس شناسایی شده‌اند به عنوان کالاهای آسیب‌پذیرتر می‌توان در نظر گرفت به این دلیل که ظرفیت تنوع‌بخشی کمتری دارند. این ظرفیت تنوع‌بخشی با استفاده از شاخص هرفیندال-هیرشمن بررسی شده است که در حدود ۵۰ درصد از ۱۳۷ کالا شاخص بالاتر از ۰.۴ دارند که حدود ۴.۵ درصد از کل واردات را به خود اختصاص داده‌اند.
همچنین ارزیابی جایگزینی واردات با تولید داخل در بین کالاهای وابسته با استفاده از مقایسه میانگین قیمت صادرات با میانگین قیمت واردات انجام می‌شود. ایده اصلی این است که هر چقدر جایگزینی کالاهای خارجی با کالاهای داخلی بیشتر باشد جایگزینی دشوارتر خواهد بود.
نتیجه ارزیابی ۱۳۷ کالای وابسته راهبردی موجب شناسایی ۳۴ کالا که دارای شاخص هرفیندال-هیرشمن بالاتر از ۰.۴ و اختلاف قیمت حداقل ۳۰ درصد شد که از بین آنها ۲۲ کالا به عنوان مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای و ۱۲ کالای نهایی قرار دارد.
وابستگی‌های معکوس و مشترک اتحادیه اروپا و آمریکا
علاوه بر وابستگی اتحادیه اروپا به دیگر کشورهای جهان، وابستگی‌های راهبردی بررسی شده در اتحادیه اروپا و آمریکا نشان دهنده وابستگی‌ها معکوس از آمریکا به اتحادیه اروپا و همچنین وابستگی‌های مشترک است. کمیت کالاهایی که آمریکا به آنها وابسته است و منبع وابستگی آن اتحادیه اروپا است ۲۶۰ مورد است. همچنین وابستگی‌هایی که به صورت مشترک اتحادیه اروپا و آمریکا دارند و منبع وابستگی آن نیز چین یا به صورت کلی کشورهای جهان است به ترتیب ۲۰ و ۷۰ مورد است.
۲۰ درصد از کالاهایی که آمریکا به اتحادیه اروپا وابسته است ظرفیت تنوع‌بخشی بالایی دارند و ۱۸ درصد ظرفیت تنوع‌بخشی پایینی دارند و مابقی کالاها نیز به میزان ۲۸ و ۳۴ درصد به ترتیب ظرفیت متوسط رو به بالا و متوسط رو به پایین برای تنوع‌بخشی دارند. این در حالی است که ۲۱ درصد از کالاهای اتحادیه اروپا و آمریکا به صورت مشترک در مقابل چین ظرفیت نوع‌سازی بالا و ۶۱ درصد کالاها نیز ظرفیت تنوع‌بخشی پایینی دارند.
نمونه‌هایی از بخش‌های حساسی که در وابستگی‌های راهبردی معکوس قابل مشاهده است شامل مواد دارویی فعال نظیر آنتی‌بیوتیک‌ها و دستگاه‌های پزشکی نظیر ضربان‌سازها، مواد خام نظیر انواع آهن و فسفات، دستگاه‌های تولید برق با نیروی باد هستتند. همچنین نمونه‌هایی از بخش‌های حساسی که در وابستگی‌های راهبردی مشترک در مقابل چین قابل مشاهده است شامل کالاهای مربوط به بیماری همه‌گیری کرونا و مواد فعال دارویی نظیر آنتی‌بیوتیک‌ها، مواد هام حساس نظیر تنگستن و فروآلیاژها، آهن‌رباهای دائمی، لپ‌تاپ‌ها، تلفن‌های همراه، دریافت‌کننده‌های پخش رادیویی است.
بنابراین اتحادیه اروپا نسبت به آمریکا کمتر وابسته است و آمریکا در مقایسه با اتحادیه اروپا از منابع وارداتی متمرکزتری برخوردار است. ضمن اینکه هم آمریکا و هم اتحادیه اروپا وابستگی‌های بالایی به چین دارند.
منبع:
- گزارش «ظرفیت‌ها و وابستگی‌های استراتژیک»، کمیسیون اتحادیه اروپا، ۲۰۲۱
پینوشت:
[۱] Harmonized System یا HS Code: دو رقم اول یا (HS-2) فصلی است که کالاها در آن طبقه بندی می‌شوند، شناسایی می‌کند. دو رقم بعدی یا (HS-4) گروه‌بندی‌ها را در آن فصل‌ها شناسایی می‌کند. دو رقم بعدی (HS-6) حتی خاص‌تر است. تا سطح رقمی (HS-6) ، همه کشورها محصولات را به همان روش طبقه بندی می کنند. در حالی که طبقه بندی (HS-6) در حال حاضر بسیار تفکیک شده و برای تجزیه و تحلیل وابستگی ها در اکوسیستم ها مناسب است ، برای برخی از محصولات خاص ، تجزیه و تحلیل در سطح بالاتری از تفکیک برای تکمیل این ارزیابی ضروری است.
[۲] Metric
[۳] Core Dependency Indicators
[۴] Concentration
[۵] Important in EU supply
[۶] Importance in Demand
[۷] Herfindahl-Hirschman Index
انتهای پیام/ تولید
