به گزارش مسیر اقتصاد سردار بردی محمداف رئیس جمهور ترکمنستان در ۵ و ۶ ژانویه به دعوت شی جین پینگ رئیس جمهور چین به پکن سفر خواهد کرد. این نخستین سفر بردی محمداف، به عنوان رئیس جمهور به چین خواهد بود، البته آخرین بار در سپتامبر ۲۰۲۲ در ازبکستان و در جریان اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) با شی دیدار کرده بود. همچنین اولین سفر خارجی شی پس از شروع همه‌گیری کووید-۱۹ در اوایل سال ۲۰۲۰ به عشق آباد بود که نشان هنده اهمیت استراتژیک آسیای مرکزی به عنوان مقصد بود. بر اساس روایت وزارت خارجه چین از این سفر، «چین و ترکمنستان همسایه خوب و شرکای راهبردی مهمی در زمینه انرژی هستند» که نشان دهنده اهمیت صادرات گاز ترکمنستان است.
جزییات صادرات گاز ترکمنستان به چین
اگرچه از سال ۲۰۱۳ تغییرات ژئوپلیتیکی و غیره بسیار زیاد روی داد، اما روابط چین و ترکمنستان تغییر نکرده و انتظار می‌رود حوزه انرژی در سفر بردی محمداف در دستور کار قرار گیرد. ترکمنستان بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی از طریق خط لوله به چین است، بطوریکه در سال۲۰۲۱ بین ۳۱ تا ۳۴ میلیارد متر مکعب از طریق خط لوله گاز آسیای مرکزی – چین صادرات صورت گرفت. این خط لوله در حال حاضر از سه خط موازی فعال (خط A، خط B، و خط C – که به ترتیب در سال‌های ۲۰۰۹، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۴ عملیاتی شد) تشکیل می‌شود که از ترکمنستان، ازبکستان و قزاقستان به چین می‌رسد. ازبکستان و قزاقستان نیز از طریق این خط لوله گاز صادر می‌کنند، اما ترکمنستان از نظر میزان حجم بالاتر از آنها بوده و ۸۰ درصد از گاز صادر شده از طریق شبکه را تامین می‌کند. حداکثر ظرفیت صادرات سالانه خط لوله حدود ۵۵ میلیارد متر مکعب برآورد می‌شود.
خط چهارم یا همان خط D، در دست ساخت است که گاز میدان «گالکینیش» در ترکمنستان را از مسیری متفاوت و از ازبکستان، تاجیکستان، و قرقیزستان به چین ارسال می‌کند. هرچند سه خط پیشین با تسهیلات بانک توسعه چین و بانک چین تامین مالی شدند، خط D توسط شرکت ملی نفت چین (CNPC) تامین مالی می‌شود. خط جدید تقریباً یک دهه با تاخیر مواجه شده اما پس از اتمام، قرار است ظرفیت صادرات سالانه را ۳۰ میلیارد مترمکعب ارتقاء داده و شبکه خط لوله گاز آسیای مرکزی-چین را به ظرفیت صادرات بالقوه ۸۵ میلیارد مترمکعب در سال افزایش دهد. انتظار می‌رود ترکمنستان همچنان تامین کننده اصلی گاز از طریق این خط لوله باشد.
ادامه بلندپروازی گازی ترکمنستان
در راستای واردات بیشتر گاز از ترکمنستان، چین به سرمایه‌گذاری در توسعه میدان‌های بزرگ گازی ترکمنستان ادامه می‌دهد. در آگوست سال ۲۰۲۱، دو طرف قراردادی را منعقد کردند که بر اساس آن CNPC سه چاه جدید در میدان گازی گالکینیش را توسعه خواهد داد. عشق آباد نیز در مقابل سالانه ۱۷ میلیارد متر مکعب به مدت سه سال صادرات خواهد داشت. در ژوئن ۲۰۲۲، بردی محمداف در عملیات بهره‌برداری از «میدان جدید»، به گفته رسانه‌های چینی، شرکت کرد و دو طرف از بلندپروازی عشق آباد برای دو برابر کردن صادرات سالانه گاز به چین به ۶۵ میلیارد مترمکعب پس از تکمیل خط D خبر دادند.
البته صادرات گاز ترکمنستان به چین هنوز به حداکثر ظرفیت خط لوله موجود، نرسیده است. برای نمونه، براساس ارزیابی آماری شرکت بی‌پی از انرژی جهان در سال ۲۰۱۴، در سال ۲۰۱۳ و سال پیش از عملیاتی شدن خط C، ترکمنستان ۲۴.۴ میلیارد متر مکعب از طریق خط لوله به چین صادر می‌کرد که تا سال ۲۰۱۸، این رقم به ۳۳.۳ میلیارد مترمکعب رسیده بود. اما در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ به ترتیب به ۳۱.۶ و ۲۷.۲ مترمکعب کاهش یافت. در آخرین بررسی، صادرات گاز ترکمنستان از طریق خط لوله به چین به ۳۱.۵ میلیارد مترمکعب بازیابی شد، اما این میزان هنوز از ظرفیت شبکه خط لوله پایین‌تر است.
هرچند نیروهای عرضه و تقاضا در این افت و خیز تاثیرگذار هستند، اما پرسش کلیدی این است که ترکمنستان واقعاً تا چه میزان گاز می‌تواند عرضه کند و چین تا چه میزان از ترکمنستان گاز خواهد خرید؟ ترکمنستان تنها یکی از بسیاری از صادرکنندگان – از طریق خط لوله و LNG – به چین است. برای نمونه در سال‌های اخیر، واردات LNG تقریباً دو برابر واردات خط لوله افزایش یافته است، بطوریکه صادرات روزانه LNG استرالیا بیشتر از خط لوله ترکمنستان در سال۲۰۲۱ بود. بنابراین، می‌توان انتظار داشت که جزییات این موارد اعلام نشود اما برآورد می‌شود که با پایان خط D، منادی روابط خوب چین و ترکمنستان و منافع دوجانبه باشد. با این حال، واقعیت بسیار پیچیده‌تر از آن است که بیانیه‌های دیپلماتیک زیبا نشان می‌دهند.
منبع: دیپلمات
انتهای پیام/ انرژی
