مسیر اقتصاد/ تعیین تکالیف برای دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها از چالش‌های پیش‌روی کارآمدی دولت است. در صورتی که تکالیف سازمان‌ها و دستگاه‌ها، تصحیح و مشخص شود، مطالبه از آن‌ها مشخص گردد و آن‌ها نتوانند از خود سلب مسئولیت و اهمال کنند و دستگاه دیگری را مسئول نارسایی‌ها و کوتاهی‌ها معرفی کنند، بدیهی است که تعیین تکالیف وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها موجب کارآمدی آن‌ها می‌گردد.
چرا دستگاه‌های اجرایی مسئولیت کم کاری خود را به عهده نمی‌گیرند؟
در شرایط فعلی، دستگاه‌ها خود را مقصر نمی‌دانند و پاسخگوی نابسامانی‌ها نیستند و چه بسا دستگاهی دیگر را به جای خود، دخیل در اشکالات و نارسایی‌ها می‌دانند و متأسفانه سیاست‌مداران و سیاست‌گذاران تا کنون درصدد حل این مسئله نبوده‌اند و نشانه‌ای از پرداختن به این مسئله نیز دیده نمی‌شود.
اما در عوض مدیران همواره درصدد یافتن افراد کارآمدتر برای مدیریت دستگاه‌ها بوده و هستند. به بیان دیگر توجه اصلی همه مسئولین رده بالا در دولت‌های مختلف، معطوف به یافتن افراد توانمند، البته منطبق با سبک و سلیقه خود برای تصدی پُست‌های مدیریتی بوده است؛ درحالیکه تعیین تکالیف سازمان‌ها، مقدم بر انتصابات و مهم‌تر از یافتن افراد با کفایت برای مدیریت است و به آن رجحان دارد. حتی در صورتی که رئیس جمهور موفق شود، بهترین و قوی‌ترین هیئت دولت تاریخ ایران را تشکیل دهد، اما تکالیف دستگاه‌ها را مشخص نکرده باشد، دولت مزبور، کارآمدی مورد انتظار آن مقام را نخواهد داشت. بنابراین رئیس جمهور و تیم ایشان می‌بایست سعی کنند که تکالیف دستگاه‌ها را در ابتدای کار مشخص نمایند.
تدقیق وظیفه دستگاه‌های اجرایی لازمه کارآمدی دولت
در این زمینه می‌توان به مثال‌های زیادی اشاره کرد که از جمله آن‌ها موارد زیر است:
- آیا وزارت بهداشت مسئولیت توسعه فناوری و پیشرفت صنعت داروسازی و افزایش صادرات دارو و تولید مواد اولیه دارویی در داخل و ارتقاء ساخت تجهیزات پزشکی را عهده‌دار است؟ در حال حاضر وزارت بهداشت چنین تعهدی ندارد و برعکس مسئولیت تخریب صنعت را بر عهده داشته است.
- آیا وزارت نفت، مسئولیت توسعه فناوری‌های نفت و پتروشیمی و ساخت تجهیزات و احداث صنایع با فناوری بومی را دارد؟ وزارت نفت در حال حاضر، چنین وظیفه‌ای ندارد؛ آن‌ها خود را متولی تولید نفت و گاز، تولید فرآورده برای مصارف داخلی و تولید برخی مواد شیمیایی می‌دانند.
- آیا وزارت صنعت معدن و تجارت، وظیفه‌ای برای ساخت ماشین‌آلات صنعتی در ایران دارد؟ در حال حاضر این وزارتخانه برای واردات ماشین‌آلات صنعتی، سهولت ایجاد می‌کند نه برای خرید از داخل.
- آیا سازمان انرژی اتمی، وظیفه‌ای برای ساخت نیروگاه‌های اتمی با توان داخلی دارد؟ درحالیکه سازمان مزبور همچنان بلاتکلیف است و برای خود مأموریت‌های علمی دست‌و‌پا می‌کند و اغلب فعالیت‌های علمی سازمان، غیراتمی است.
- متولی اصلی فضا در ایران کدام سازمان است که سایر نهادها می‌بایست با آن همکاری و یا از آن پیروی کنند و وظیفه آن سازمان چیست؟
- رانت خوراک ارزان‌قیمت به تولید محصولات کم‌ارزش پتروشیمی اختصاص دارد و به همین سبب، صنایع پتروشیمی، محصولات کم‌ارزش تولید می‌کنند و مشخص نیست که مسئولیت تولید محصولات شیمیایی با ارزش افزوده بالاتر با کدام وزارتخانه است.
- با وجود توانایی علمی، ایران در مقوله تولید بذر عقب‌مانده است و به واردات بذر از خارج، وابسته است و وزارت کشاورزی، خود را متکفل تهیه بذر مرغوب در ایران نمی‌داند؛ اگر وزارت کشاورزی، وظیفه‌ای در این زمینه ندارد، این امر مهم بر عهده کدام یک از دستگاه‌ها است؟
می‌توان صدها مورد از این دست را عنوان کرد. البته ممکن است از نظر شخص رییس‌جمهور، پاسخ آن‌ها مشخص باشد، با وجود این، سازمان‌های مزبور، خود را عهده‌دار آن تکالیف نمی‌دانند و در اغلب موارد ابزار لازم برای تحقق اهداف را ندارند. اگر رییس جمهور به صراحت، تکالیف مورد نظرش را از دستگاه‌ها مطالبه کند، آن‌ها هم برای انجام آن‌ها درخواست‌های خود را مطرح خواهند کرد.
انتهای پیام/ دولت و حکمرانی
