مسیراقتصاد/ صنعت پرورش جوجه‌های گوشتی یکی از زیر بخش‌های مهم و اساسی بخش کشاورزی و از لحاظ تامین بخش عمده‌ای از نیازهای غذایی و پروتئینی کشور از اهمیت شایانی برخوردار است. با افزایش جمعیت و رشد تقاضای محصولات پروتئینی، توجه به افزایش بهره‌وری نهاده‌های تولید اهمیت بیشتری پیدا کرده است، زیرا منابع در بخش تولید محدود بوده و عدم توجه به اصل بهره‌وری در مراحل تولید، باعث اتلاف منابع و عدم استفاده از فرصت‌ها در جهت رشد تولید خواهد شد.
منظور از بهره‌وری، استفاده بهینه از نهادهای ورودی جهت دستیابی به خروجیهای بیشتر است؛ در این راستا یکی از معیارهای ارزیابی میزان بهره‌وری در صنعت پرورش جوجه‌های گوشتی، بررسی ضریب تبدیل خوراک یا FCR[۱] در این صنعت است.
بهره وری نامناسب در صنعت جوجه گوشتی ایران
براساس آخرین آمار وزارت جهادکشاورزی متوسط ضریب تبدیل پرورش جوجه‌های گوشتی در کشور ۱.۹۹ است، بدین معنا که به ازای تولید یک ۱کیلوگرم گوشت مرغ در کشور، ۱.۹۹ کیلوگرم خوراک مصرف می‌شود.
نمودار ۱ نشان دهنده‌ی میزان ضریب تبدیل خوراک در برخی کشورهای جهان است.[۲] براساس این نمودار، ضریب تبدیل خوراک در اتحادیه اروپا برابر با ۱.۶۳ است که نشان از بهره‌وری بالای صنعت پرورش جوجه های گوشتی در اتحادیه اروپا دارد. همچنین مطابق با این نمودار متوسط ضریب تبدیل جهانی ۱.۷ برآورد می شود.
در این میان؛ نمودار ۲ نشان دهنده ضریب تبدیل در برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا است. براساس این نمودار دانمارک با ضریب تبدیل ۱.۵۵ بالاترین بهره وری را در مصرف خوراک دارد.
براساس آمار شاخص ضریب تبدیل در ایران ۰.۳ بیشتر از متوسط جهانی است. در واقع در ایران برای تولید ۱کیلوگرم گوشت مرغ حدود ۳۰۰ گرم خوراک بیشتری مصرف می‌شود. همین مسئله عامل بهره‌وری نامناسب در این صنعت تلقی می شود.
تولید مرغ سنگین وزن و افزایش سن کشتار، عامل افزایش ضریب تبدیل
بررسی‌ها نشان می‌دهد فارغ از مباحث مدیریتی مزارع و کیفیت خوراک مصرفی در حین پرورش، مهم‌ترین عامل افزایش ضریب تبدیل خوراک در ایران، مسئله تولید مرغ سنگین وزن با بیش از ۲.۵کیلوگرم و افزایش طول دوره پرورش به ۵۰ روز است.
در واقع با افزایش سن کشتار و افزایش وزن، نیاز نگهداری بدن پرنده نیز افزایش می‌یابد. بنابراین میزان انرژی و مواد مغذی دریافتی بیشتری صرف تأمین این نیاز در مقایسه با نیازهای تولید می‌شود که این موضوع، یکی از عوامل اصلی افزایش ضریب تبدیل است.
همچنین پرورش و تولید مرغ سنگین علاوه بر خسارت اقتصادی به تولیدکنندگان، به علت افزایش ضریب تبدیل خوراک، باعث زیان‌های مالی و مخاطرات سلامتی در مصرف کننده می‌شود؛ به عنوان مثال با افزایش وزن مرغ، مقدار پوست و چربی محوطه بطنی لاشه به صورت درصدی از وزن لاشه افزایش می یابد، به طوریکه این میزان در یک مرغ ۱.۲ کیلوگرمی حدود ۱۲ درصد و در مرغ ۲ کیلوگرمی حدود ۱۵ درصد است.
لزوم سیاستگذاری درست جهت تولید مرغ سایز در کشور
در این راستا به منظور افزایش بهره‌وری در صنعت مرغ گوشتی باید سیاست‌هایی جهت تولید مرغ سایز اعمال شود. مرغ سایز یا مرغ با وزن استاندارد، مرغی با وزن زنده معادل ۱.۸ الی ۲ کیلوگرم و وزن لاشه ۱.۳ الی ۱.۵ کیلوگرم است در این فرایند، طول دوره پرورش از ۵۰ روز به ۳۵ تا ۴۰ روز کاهش می‌یابد. این مسئله علاوه بر تولید محصول سالم، عامل افزایش بهره وری در صنعت خواهد شد.
البته به دلیل استقبال کشتارگاه‌ها از مرغ سنگین وزن، تولیدکنندگان طیور گوشتی ترجیح می‌دهند مرغ هایی پرورش دهند که باب میل کشتارگاه ها باشد. بنابراین مصرف کنندگان به ناچار انتخابی جز مرغ موجود در بازار ندارند.
محمدرضا عبادی عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی اصفهان در خصوص علت استقبال کشتارگاه‌ها از مرغ سنگین وزن گفت:[۳] برخی مدعی هستند وزن لاشه بالاتر برای کشتارگاه ها راندمان و سود بیشتری دارد، به همین دلیل مرغ های سنگین تر را از مرغدار بهتر خریداری می‌کنند .
کاهش اتلاف ۷۰۰ هزار تن خوارک طیور با تولید مرغ سایز
با ترویج تولید و مصرف مرغ سایز به جای مرغ‌های سنگین وزن، امکان کاهش ۰.۲ واحدی ضریب تبدیل در کشور فراهم خواهد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد این تغییر، از اتلاف ۷۰۰ هزار تن خوارک طیور در کشور جلوگیری می‌کند.
پینوشت:
[۱] Feed Conversion Ratio
[۲] نشریه دنیای تجارت، معاونت آموزش و ترویج کشاورزی، معاونت علم و فناوری
[۳] خبرگزاری ایرنا؛ شماره خبر: ۸۴۲۰۶۷۴۳
انتهای پیام/ کشاورزی
