کاربرد فناوری بلاکچین برای جلوگیری از تخلفات گمرکی

مسیر اقتصاد/ اگرچه بلاکچین در ابتدا عمدتاً از منظر خدمات مالی مورد توجه قرار گرفته است، فناوری به کار رفته در آن با عنوان «دفتر کل توزیع شده» (DLT) می‌تواند پایه بسیاری از کاربردهای مفید از جمله مدیریت اطلاعات در زنجیره تأمین باشد. سازمان جهانی گمرک طی یک گزارش مطالعاتی که برای بررسی جریان‌های مالی غیرقانونی مبتنی بر «خلاف اظهاری گمرکی» تهیه کرده، به کاربرد فناوری بلاکچین در مقابله با تخلف طی تشریفات گمرکی پرداخته است. به گفته این گزارش فناوری بلاکچین دارای چند ویژگی مهم است که می‌تواند توسط گمرک و سایر نهادهای مرتبط با ترخیص کالا مورد استفاده قرار گیرد. مهمترین این ویژگی‌ها توزیع اطلاعات و عدم تمرکز آن بر روی یک نقطه است که موجب می‌شود تمامی بازیگران به سوابق مربوطه به نحو مطلوبی دسترسی داشته باشند. بلاکچین با ایجاد قابلیت ردیابی بر همه رویدادهای گذشته، علاوه بر افزایش امنیت و سهولت برای ذی نفعان زنجیره تأمین، راه‌حل‌هایی نیز برای مدیریت ریسک و بهبود ارزیابی به گمرک و نهادهای دخیل در مبارزه با قاچاق ارائه می‌دهد. در ادامه کارکردهای برشمرده در این گزارش برای جلوگیری از تخلفات گمرکی خواهد آمد.

استفاده از بستر بلاکچین برای تنظیم اظهارنامه گمرکی

تنظیم اسناد گمرکی کاری پیچیده است و شامل چالش‌های بسیاری در جمع‌آوری اطلاعات صحیح از ذینفعان مختلف مانند داده‌های فروش، اطلاعات محصول، جزئیات ساخت و همچنین اطلاعات لجستیکی می‌شود. توزیع گسترده منابع این داده‌ها و برون سپاری بسیاری از خدمات مرتبط (همچون استفاده از شرکت‌های ترخیص‌کاری توسط تجار)، این فرآیند را دست‌وپاگیر و با خطر بالقوه عدم انطباق اسناد مواجه می‌کند.

فناوری بلاکچین می‌تواند به جمع آوری تمام اطلاعات مورد نیاز سفارش، تهیه و ارسال محصولات در یک «دفتر کل توزیع شده» کمک کند. گام بعدی گمرک می‌تواند استخراج خودکار، غیر قابل هک و غیر قابل دستکاری اطلاعات مورد نیاز برای اظهارنامه گمرکی از منابع اولیه و در نتیجه بهبود کیفیت داده ها باشد.

استفاده از این روش، به دلیل کاهش هزینه و زمان برای جمع آوری دقیق اسناد مورد نیاز برای تنظیم اظهارنامه گمرکی به سود تاجر، و به دلیل کاهش هزینه برای اعتبار سنجی اظهارنامه ها به سود گمرک خواهد بود.

همکاری آسان بین سازمانی در بستر بلاکچین برای تبادل اطلاعات گمرکی

به گفته سازمان جهانی گمرک، کارکرد دیگر بستر بلاکچین در فرایند تجارت، کم کردن چالش به اشتراک گذاری اطلاعات الکترونیکی بین سازمان های دولتی است. اشتباهات سهوی یا عمدی احتمالی در داده ها به دلیل دست به دست شدن آنها در بین سازمانها و عدم ارسال به موقع آنها، یکی از مهم‌ترین مشکلات دررابطه با کیفیت این داده ها برای فرایندهای نظارت بر تخلفات و مدیریت بازار مصرف است.

بلاکچین می‌تواند به غلبه بر برخی از این چالش ها کمک کند. به اشتراک گذاری داده‌ها از طریق بلاکچین های مجاز به شیوه‌ای مطمئن و ایمن می تواند به تحقق چشم انداز «مجرای داده سراسری»[۱] کمک کند. چنین بلاک‌چینی می‌تواند توسط کنسرسیوم‌های زنجیره تأمین اداره شود که همه شرکت‌کنندگان به آن دسترسی داشته باشند. به این ترتیب گمرک و سایر سازمان های دولتی می توانند داده های دقیق را مستقیماً از منبع دریافت کنند.

این فناوری همچنین منجر به افزایش تبادل اطلاعات بین گمرک و ادارات مالیاتی برای رویکرد هماهنگ تر در مورد جمع آوری درآمد، حسابرسی، مدیریت ریسک می‌شود و در مورد موضوع ارزشگذاری کالا و حمل و نقل در گمرک مفید و کمک کننده است.

صدور گواهینامه الکترونیکی و تأیید الزامات نظارتی

تجار ملزم به رعایت الزامات متعددی هستند. با توجه به نگرانی های فزاینده در مورد کیفیت و ایمنی محصول، الزامات فزاینده ای نیز برای صدور مجوزها وجود دارد که بسته به ماهیت کالا و الزامات مقررات مرتبط داخلی، ممکن است برای ترخیص کالا از گمرک مورد نیاز باشد.

در این میان نیاز به جمع آوری داده‌های متنوعی برای ذینفعان مختلف مانند دولت، گواهی‌دهندگان، آزمایشگاه‌ها، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان وجود دارد. اما از آنجا که اغلب این اطلاعات بین همه افراد ذیربط به اشتراک گذاشته نمی شود، فرآیند جمع آوری اطلاعات و انجام تأییدیه های لازم مداوما تکرار می شود.

بلاکچین ها می توانند از طریق «مدیریت کل نگر» به غلبه بر برخی از این چالش ها کمک کنند. جامعه تولیدکنندگان، آزمایشگاه‌ها، بازیگران لجستیک، تنظیم‌گران بازار و مصرف‌کنندگان همگی می‌توانند دست به دست هم داده و یک مأخذ مشترک برای آزمایش، صدور گواهینامه و مجوز را فراهم کنند.

علاوه بر این، بلاکچین می تواند اجرای گواهی‌های الکترونیکی LPCO[۲]، مانند گواهی e-Phyto[۳] و گواهی مبدا الکترونیکی را به شیوه ای کارآمدتر، ایمن‌تر و قابل اعتمادتر فعال کند. این سیستم می تواند اطمینان حاصل کند که یک گواهی به درستی صادر و به صورت دیجیتالی توسط یک سازمان نظارتی یا سازنده معتبر امضا شده است، و در عین حال می تواند از هرگونه تغییر یا دستکاری در محتوا یا سوء استفاده از یک گواهی الکترونیکی توسط شخص ثالث جلوگیری کند.

مدیریت یکپارچه هویت

فناوری بلاکچین می تواند در مدیریت هویت چندین ذینفع و مشتری در یک زنجیره تامین (به ویژه در محیط تجارت الکترونیک) بسیار مفید باشد و ضمن ارتقای امنیت، کیفیت ارائه خدمات را بهبود بخشد. این بستر نیاز به یک واسطه را برای تأیید هویت کسب و کار یا افراد از بین می برد و به یکپارچه سازی چندین هویت با چندین شماره کمک می کند تا آن را به یک هویت منحصر به فرد تبدیل کند که کل اکوسیستم دولت-کسب‌و‌کارها در محیطی مشابه یک پنجره واحد شناسایی شود.

فناوری بلاک چین، که توانایی به اشتراک گذاری رکوردهای تغییرناپذیر در سراسر شبکه را در زمان واقعی و به روشی ایمن دارد، می تواند برای استفاده در رویه های «KYC» (شناسایی هویت مشتری)[۴] استفاده شود. استفاده از بلاک چین می تواند خطاهای انطباق را کاهش دهد و تلاش های مضاعف مربوط به اعتبار سنجی اسناد را حذف کند. بلاک چین همچنین می تواند در شناسایی نهادهایی که سعی در ایجاد تاریخچه های تقلبی دارند استفاده شود.

مدیریت جمع آوری درآمد دولتی

فایده بعدی فناوری بلاکچین در فرایند تجارت آن است که به هر واسطه‌ای در این فرایند امکان می‌دهد از طرف دولت درآمد جمع‌آوری کند و عوارض و مالیات‌ها به طور خودکار با استفاده از قراردادهای هوشمند به مقامات مربوطه منتقل شوند. در الگوی فعلی دریافت عوارض دولتی، عدم شفافیت در طول زنجیره تامین باعث چالش‌های مختلفی می شود، از جمله اینکه قیمت های پرداخت شده ممکن است بر اساس اظهاری نادرست از ارزش واقعی باشد که بر درآمد دولت تأثیر منفی دارد. موضوع کم ارزش گذاری (under-valuation) و اظهار نادرست (mis-declaration) می تواند به شیوه ای شفاف تر در یک بلاکچین حل شود.

مدیریت انطباق اسناد

بلاکچین می تواند با کشف و ارزیابی منشأ داده ها به کاهش تقلب و افزایش شفافیت در زنجیره تامین منجر، و با دسترسی به اسناد تجاری پیش فاکتور، فاکتور و سایر موارد از تطبیق این داده‌ها مطمئن شود. این فناوری همچنین می‌تواند در فرایند حسابرسی پس از ترخیص اظهارنامه‌های گمرکی، همه تراکنش ها و اسناد مربوطه، مبتنی بر یک «حسابرسی کل نگر» با بررسی هر یک از مسیرهای تراکنش کاربرد داشته باشد.

منبع: سازمان جهانی گمرک

پینوشت‌ها:

[۱] data pipeline

[۲] LPCO (مخفف Licences, Permits, Certificates and Others) اصطلاحی گمرکی برای یک بسته اطلاعاتی شامل مجوزها، پروانه‌ها و گواهی‌هایی است که برای پنجره های واحد تجارت ضروری هستند.

[۳] e-Phyto مخفف electronic phytosanitary certificate یا گواهی الکترونیکی بهداشت نباتات است و عبارت است از نسخه‌ای الکترونیکی که اطلاعات مرتبط با بهداشت گیاهان را به صورت الکترونیکی بین کشورها مبادله می‌کند.

[۴] اصطلاحی بر اساس سرواژه عبارت Know Your Customer

انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی