مسیر اقتصاد/ واگذاری شرکت های دولتی در کشورهای مختلف به روش های مختلف صورت گرفته است. برخی از کشورها که هدف خود از واگذاری ها را کسب درآمد قرار داده بودند، اکثرا با روش های مزایده ای شرکت ها را واگذار کردند. در برخی دیگر از کشورها که هدف خود را افزایش بهره وری و حفظ اشتغال در نظر گرفته بودند، از روش هایی مانند مذاکره استفاده شده چرا که در این روش، هدف اصلی پذیرش تضمین های طرف معامله است.
البته در برخی مواقع هم روش مذاکره و هم روش مزایده ای می تواند با رانت ها و فسادهایی همراه باشد. در این گزارش به بررسی روش واگذاری شرکت ها در کشور آلمان به وسیله نهاد «تروی هند» پرداخته و در پایان به دلایل موفقیت این سازوکار اشاره می شود.
مذاکره روشی برای واگذاری شرکت ها در آلمان
آلمان از ابتدای تشکیل نهاد تروی هند و اعطای اختیار واگذاری شرکت های دولتی به آن، دو هدف حفظ اشتغال و افزایش سرمایه گذاری را در نظر داشت و از همین روی از شیوه ی مذاکره برای واگذاری ها استفاده کرد.
مدیران تروی هند معتقد بودند نباید شرکت های دولتی را به روش مزایده ای واگذار کرد، چرا که در این روش هر کس پول بیشتری داشته باشد مالک شرکت خواهد شد و از طرفی نمی توان تضمین های محکمی در حوزه ی اشتغال و افزایش سرمایه گذاری از آن گرفت؛ حال آنکه هدف اصلی تروی هند حفظ اشتغال و افزایش سرمایه گذاری در شرکت ها بود.
از دیگر روش های خصوصی سازی که توسط تروی هند پیگیری می شد مشارکت های تضامنی محدود بود. در این روش گروهی از مدیران خصوصی و شرکت تروی هند وارد مدیریت می شدند و در سود خصوصی سازی سهیم بودند. با این روش، مدیریت صالح و با انگیزه، سرمایه ی تروی هند را به بهترین نحو ممکن به کار می انداخت و در تجدید ساختار و کارآمدسازی آن موثر بود. تروی هند توانست فقط طی سه سال ۱۳۰۰ بنگاه را خصوصی سازی کند و در عین حال توانست از ۱.۵ میلیون شغل حفاظت نماید.
فرایند واگذاری شرکت های دولتی توسط تروی هند
در مجموع در یک دسته بندی، مکانیزم عمل تروی هند در خصوصی سازی را می توان به یک فرآیند ۶ مرحله ای و پی در پی تقسیم کرد:
۱- ارزش گذاری و ارزیابی شرکت در معرض واگذاری و بررسی هزینه ها و منافع اجتماعی واگذاری
۲- تجدید ساختار شرکت
۳- تعیین هیئت نظارت برای واگذاری شرکت
۴- یافتن خریداران بالقوه
۵- ارزیابی اهداف و برنامه های خریداران
۶- انتخاب خریداران مطلوب، اخذ قرارداد و تعیین حجم اشتغال و سرمایه گذاری و مذاکره با سیستم بانکی به منظور تامین مالی شرکت های واگذاری شده.
در واگذاری های تروی هند، تمامی شرکت ها مجبور بودند یک ترازنامه شفاف و یک برنامه تجاری مدون به این نهاد ارائه دهند. هدف این بود تا ارزش واقعی شرکت ها برای فروش تعیین شود تا تروی هند با دقت بیشتری شرکت ها را ارزیابی و ارزش گذاری کند.
تروی هند به منظور ارزیابی ترازنامه و تجدید ساختار هر شرکت، یک تیم ۸۰ نفره متشکل از بزرگ ترین مدیران آلمانی تشکیل داد تا بقای عملیات شرکت در دو سه سال آینده و سودآوری آن را تضمین کند. تروی هند در یک رویکرد ارزش گذاری، شرکت ها را به ۶ دسته تقسیم بندی کرد که شرکت هایی که در رده ۵ و ۶ قرار می گرفتند ورشکسته محسوب می شدند و به کار خود پایان می دادند. شرکت هایی هم که در رده ۱تا ۴ قرار می گرفتند با ارائه یارانه از طرف تروی هند، به اصلاح ساختار و تضمین سود دهی و حفظ اشتغال می‌پرداختند. [۱]
مهم ترین دلایل موفقیت تروی هند در واگذاری ها
بررسی ها نشان می دهد از عمده ترین دلایل موفقیت تروی هند در واگذاری شرکت های دولتی می توان به دلایل زیر اشاره کرد:
الف) در نظر داشتن مدیریت خوب و کارآمد به جای پیدا کردن مشتری خوب
ب) هدف گذاری بلندمدت برای اشتغال و بهره وری نیروی کار و افزایش دستمزدها
ج) وجود فرهنگ خصوصی سازی و اعتماد عمومی جامعه به این سیاست و اقبال مردم به این سیاست ها
د) تاسیس بانک هایی مختص خصوصی سازی در جهت توسعه بازارهای مالی
به طور کلی تروی هند با رویکردی مستقل و دقیق در ترسیم گام های مستمر در روند واگذاری ها، توانست به بسیاری از اهدافی که برای خود در نظر گرفته بود برسد. تروی هند با نگاه افزایش کارآمدی شرکت های دولتی در فرایند واگذاری ها، هم در پیدا کردن مشتری، هم در ترسیم اهداف واگذاری و هم در سیستم نظارت بر حسن عملکرد شرکت واگذار شده حساسیت های دقیقی را مد نظر قرار داد و در نهایت توانست یکی از موفق ترین خصوصی سازی ها در جهان را رقم بزند.
منابع:
Deregulation and Privatization in Germany, Ingo Vogelsang, 1988
Selected Principles Elements and Experience of Privatisation in Germany, Karl Fasbender, 2004
انتهای پیام/ دولت و حاکمیت
