مسیر اقتصاد/ در طول یک ماه اخیر بازار سرمایه ایران روزهای خوشی را سپری نمی‌کند و دولت در تلاش است تا از روش‌هایی همچون تزریق منابع صندوق توسعه ملی و لغو ممنوعیت سرمایه‌گذاری بانک‌ها در بورس ، به طور دستوری شاخص بورس را صعودی نماید.
لغو ممنوعیت سرمایه‌گذاری بانک‌ها در بورس نقض صریح «بند ب ماده ۱۶ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور» مصوب اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۴ است و می‌تواند اثرات نامطلوبی همچون کاهش سطح دسترسی بخش تولید به منابع بانکی را درپی داشته باشد. در این زمینه توجه به تجربه‌ای که آمریکا نزدیک به ۹ دهه قبل با آن مواجه شد خالی از لطف نیست.
رونق بورس آمریکا در دوران پس از جنگ جهانی اول
سابقه ایجاد بازار بورس و اوراق بهادار در آمریکا به اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم باز می‌گردد. با وجود این سازوکارهای بازار سرمایه در آمریکا، به شیوه‌ای که امروز در اغلب کشورهای جهان در جریان است، در اواسط قرن نوزدهم میلادی شکل گرفت.
به طور خاص در دوران پس از جنگ جهانی اول، که آمریکا توانست به عنوان یکی از پیروزمندان این جنگ، خود را به عنوان یک قدرت اقتصادی در سطح بین‌الملل مطرح کند، بازار بورس این کشور نیز همپای دیگر صنایع رشد چشمگیری داشت.
بر اساس آمار ثبت شده، از سال ۱۹۲۱ تا ۱۹۲۹ میلادی، بهترین بازه صعودی در بازار سرمایه آمریکا محسوب می‌شود که در طول ۹ دهه اخیر نیز سابقه نداشته است. در این بازه ۸ ساله شاخص بورس در بازار نیویورک آمریکا بیش از ۶ برابر شد و بسیاری از سرمایه‌گذاران خرد و کلان را به خود جذب کرد. به طور خاص تنها در سال ۱۹۲۸ میلادی میزان رشد شاخص در بازار سرمایه نیویورک بیش از ۴۸ درصد گزارش شده است که نرخی بسیار بالا و جذاب برای سرمایه‌گذاران محسوب میشد.
ترکیدن حباب بورس آمریکا در سال ۱۹۲۹
در این مدت بسیاری از متخصصان و کارشناسان مالی و اقتصادی، درخصوص رشد حبابی بورس آمریکا هشدار دادند. با وجود این مقامات بازار بورس به این هشدارها توجهی نکردند تا اینکه بزرگترین سقوط شاخص بورس آمریکا در اواخر سال ۱۹۲۹ میلادی رخ داد.
در این زمان در عرض کمتر از یک ماه، شاخص بورس نیویورک نزدیک به یک سوم کاهش یافت. در این بازه میزان نزول روزانه شاخص تا حدود ۱۱ تا ۱۲ درصد نیز رسید. در ادامه نیز روند سقوط بورس آمریکا برای دست کم ۴ سال ادامه داشت و در این مدت شاخص بورس به کمتر از یک پنجم کاهش یافت.
در طول ۹ دهه اخیر حوادث متعددی به کاهش سریع شاخص بورس در آمریکا منجر شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به بحران شرکت‌های اینترنتی در اویل دهه ۲۰۰۰، بحران مالی سال ۲۰۰۷ و همچنین بحران کرونا در ابتدای سال جاری اشاره کرد؛ با وجود این همچنان افت شاخص در اواخر دهه ۱۹۲۹ میلادی رکورددار سریعترین افت در تاریخ بازار سرمایه آمریکا محسوب می‌شود.
پس از این سقوط بسیاری از سهامداران آمریکایی به خیابان‌ها آمدند و به اعتراض در خیابان‌های نیویورک پرداختند.
منع سرمایه‌گذاری بانک‌ها در بورس آمریکا بعد از رکود بزرگ
در ادامه در سال ۱۹۳۲ میلادی، درحالیکه روند نزولی بورس در آمریکا همچنان ادامه داشت، نمایندگان کنگره این کشور برای جلوگیری از وقوع مجدد شرایط مشابه، که موجب زیان شدید بخش قابل توجهی از سرمایه‌گذاران خرد شده بود، قانونی با عنوان «گِلَس-استیگال» را به تصویب رساندند که بر اساس آن بانک‌های تجاری به کلی از هرنوع سرمایه‌گذاری در بازارهای بورس و اوراق بهادار منع شدند.
فلسفه ممنوعیت سرمایه‌گذاری بانک‌ها در بورس جلوگیری از روند «ورود گسترده سرمایه پرریسک»، «ایجاد حباب» و در نهایت «سقوط» شاخص‌ها در بازار سرمایه عنوان شد و این ممنوعیت در طول ۹ دهه اخیر پابرجا بوده است. از طرف دیگر وضع کنندگان این قانون معتقد بودند منابع بانکی باید از بازارهای پرریسک دور بماند و تنها برای مواردی همچون تسهیلات مسکن و یا تأمین مالی بخش تولید مورد استفاده قرار بگیرد.
منع سرمایه‌گذاری بانک‌ها در بازار بورس ایران
با وجود این در ایران، دولت در واکنش به سقوط بازار سرمایه در یک ماه اخیر، به جای تلاش برای ایجاد ثبات و دور نمودن منابع مالی پرریسک از بازار سرمایه، روندی کاملا خلاف جهت را طی کرده و قصد دارد سرمایه‌گذاری بانک‌ها در بورس را آزاد نماید تا به طور دستوری شاخص را صعودی نماید.
این اقدام شاید در کوتاه مدت آرامشی نسبی را به بازار سرمایه بازگرداند، اما در بلندمدت چیزی جز استفاده از قدرت خلق پول بانک‌ها در راستای منافع سرمایه‌داران نیست و موجب بی ثباتی بیشتر و وقوع دوره‌های رکودی عمیقتر در بازار بورس ایران خواهد شد.
انتهای پیام/ نظام مالی
