مسیر اقتصاد/ بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ مرکز آمار در کشور حدود ۲.۶ میلیون واحد مسکونی در ایران وجود دارد. ریشه وجود این میزان خانه خالی را میتوان در سوداگری و احتکار بازار مسکن جستجو کرد. در واقع در بازار رها شده مسکن، عده‌ای با خالی نگه داشتن خانه در پی کسب سود بیشتر در آینده و یا قیمت‌گذاری خانه هستند. مطالعه تجربه کشورها در این زمینه نشان میدهد که در صورت بر هم خوردن تعادل در بازار مسکن میتوان با استفاده از ابزارهای مالیاتی تعادل را به این بازار برگرداند.
معضل خانههای خالی در کشورهای غربی
اما این معضل تنها مختص ایران نیست به طوریکه در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ خانههای خالی در کشورهای غربی به یک پدیده مرسوم تبدیل شد. در سال ۲۰۰۵ میزان خانههای خالی در قاره اروپا حدود ۱۰ درصد و در کشور آمریکا حدود ۱۲.۷ درصد بوده است. این درحالی بود که در این زمان نیاز مصرفی برای خرید مسکن در این کشورها وجود داشت اما دارندگان مسکن به دلایلی از عرضه خانه‌ها سر باز میزدند؛ و این امر موجبات عدم تعادل در بازار مسکن را فراهم کرده بود.
در این راستا در سال ۱۹۹۹ متولیان مسکن در کشور فرانسه پس از وجود شکست در بازار مسکن، با انتشار مقاله‌ای تحت عنوان «آیا مالیات بر خانههای خالی میتواند میزان آن را کاهش دهد؟» به بررسی اجرای آزمایشی این مالیات در مناطقی در فرانسه پرداختند. در این مقاله برای بیان علل اخذ مالیات بر خانههای خالی آمده است: مسکن به عنوان یک کالای ضروری برای خانوارها بحساب می آید که ۲۴ درصد از سبد هزینه خانوارها را در فرانسه تشکیل میدهد، اما ممکن است دچار سفته‌بازی و سوداگری گردد و در نهایت به استفاده نادرست از سرمایه مسکن منجر شود.
لزوم نقش آفرینی دولت در اخذ مالیات مسکن از منظر سیاتمداران فرانسوی
این مقاله در ادامه به بیان نظر سیاستمداران راجع به وضعیت بازار مسکن فرانسه می پردازد و می‌گوید: سیاستمداران فرانسه با انتقاد از وجود خانههای خالی، آن را نشانه شکست در بازار عنوان می‌کنند که باید با آن مقابله شود. در این راستا نقش آفرینی متفاوتی از جمله اعمال مالیات بر خانههای خالی یا تبدیل این خانه‌ها به مسکن اجتماعی را پیشنهاد می‌دهند.
همچنین نظر آنها این است که ارزیابی این اقدامات به منظور نقش آفرینی دولت بسیار با اهمیت است تا ظرفیت واقعی بازار مسکن و واکنش‌های انگیزشی مالکان دقیق شناسایی گردد.
کاهش ۱۳ درصدی خانههای خالی با اخذ مالیات در فرانسه
نتایج تحقیق پس از اجرای آزمایشی اخذ مالیات از خانههای خالی توسط برخی شهرداری‌های فرانسه، نشان داد که در یک دوره ۴ ساله از ۱۹۹۹ به طور میانگین حدود ۱۳ درصد از میزان خانههای خالی در این مناطق کاهش یافت.
البته این تحقیقات نشان میدهد که در مناطقی که بازار مسکن فشرده است و میزان تقاضا بالا است تاثیر اخذ این مالیات بیش از ۵۰ درصد از حد میانگین بوده است. در حال حاضر پایه مالیات بر خانههای خالی در فرانسه بر اساس ارزش اجاره‌ای املاک و نرخ آن برای سال اول معادل ۱۲.۵ درصد و برای سالهای بعد معادل ۲۵ درصد است و در مناطقی که بیش از ۵۰ هزار نفر جمعیت دارند اعمال می‌شود.
تجربه دیگر کشورهای اروپایی در اخذ مالیات از خانه های خالی
این آزمایش به نقطه عطف مثبتی در اخذ مالیات بر خانههای خالی تبدیل گردید و در دهه ۲۰۱۰ به سایر کشورهای اروپایی سرایت کرد.
کشور بریتانیا نیز از آپریل ۲۰۱۳ در برخی مناطق به اخذ مالیات از خانه‌هایی که بیش از ۶ ماه خالی هستند روی آورده است. همچنین در کشور اسپانیا و در شهر بارسلونا که پایتخت منطقه کاتالونیا بحساب می‌آید از خانه‌هایی که بیش از ۲ سال خالی هستند مالیات دریافت می‌شود.
وضعیت نهایی مالیات بر خانههای خالی در ایران
بررسی‌ها نشان میدهد اخذ مالیات از خانههای خالی میتواند بازار مسکن را متعادل‌تر سازد و قانون این مالیات در کشور ما نیز در سال ۱۳۹۴ تصویب شده است؛ اما پیش‌نیاز اخذ این مالیات، راه‌اندازی سامانه املاک و اسکان است تا به صورت دقیق شناسایی خانههای خالی صورت پذیرد.
پیش از این وزرات راه و شهرسازی وعده عملیاتی شدن این سامانه تا خرداد ۹۹ را داده بود، اما اخیرا دولت راه‌اندازی این سامانه را به سازمان امور مالیاتی محول کرده است و این سازمان نیز وعده عملیاتی شدن این سامانه تا دی ماه را داده است.
با وجود این درحال حاضر هیچ گونه نشانه‌ای از سازوکار شناسایی خانههای خالی و راه‌اندازی این سامانه مشاهده نمی‌شود و باید دید که آیا در نهایت سامانه املاک پس از مدت‌ها بر اساس آنچه در تبصره ۷ ماده ۱۶۹ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم آمده، اجرایی خواهد شد؟
منبع مقاله: plink.ir/VbvDL
انتهای پیام/ راه و ساختمان
