مسیر اقتصاد/ حمید زادبوم رئیس سازمان توسعه تجارت کشور، در مراسم روز ملی صادرات، در کنار برنامه‌هایی همچون «تجارت با همسایگان» و «توسعه تجارت با اوراسیا، هند و چین»، «عضویت در سازمان تجارت جهانی» را نیز به عنوان یکی از برنامه‌های اصلی ایران به منظور توسعه صادرات غیرنفتی عنوان کرده است. به گفته وی عضویت در WTO به دستور مستقیم رئیس جمهور در دستورکار ایران قرار دارد.
به گفته رئیس سازمان توسعه تجارت، رویکرد اصلی این سازمان در ماه‌های آتی تلاش برای فاصله گرفتن از خام‌فروشی و حرکت به سمت توسعه صادرات محصولات با ارزش افزوده است.[۱]
«عضویت در سازمان تجارت جهانی» راهبرد ایران در توسعه صادرات است؟
اما توجه به تحولات عرصه کنونی تجارت بین‌الملل نشان می‌دهد برخلاف دهه‌های گذشته، اکنون سازمان تجارت جهانی عملا نقشی در راهبری این عرصه ندارد و کشورهای عضو این سازمان نیز به دنبال راهبردهای جایگزین برای توسعه تجارت خارجی خود هستند.
در این شرایط تلاش برای عضویت در سازمان تجارت جهانی نه تنها هیچ مزیتی برای کشور به همراه ندارد، بلکه مخاطراتی را نیز درپی خواهد داشت. در نتیجه این اقدام راهبرد مناسبی برای تحقق شعار توسعه صادرات محصولات با ارزش افزوده محسوب نمی‌شود.
یک ماه تا پایان عمر سازمان تجارت جهانی
در طول سال‌های اخیر تحولات عرصه تجارت بین‌الملل بر همگان اثبات کرده است که رویکرد چندجانبه‌گرایی به رهبری سازمان تجارت جهانی، به انتهای مسیر خود رسیده است.
جلوگیری آمریکا از اضافه شدن داور جدید به نهاد داوری سازمان تجارت جهانی، در هفته‌های آتی موجب تعطیلی این بخش خواهد شد و با از بین رفتن امکان شکایت کشورها از یکدیگر، قوانین این سازمان بدون الزام اجرا باقی خواهد ماند.
علاوه بر این آمریکا به تازگی از تصویب بودجه WTO نیز جلوگیری کرده‌است و به این ترتیب در کمتر از یک ماه آینده این سازمان بودجه‌ای برای تداوم فعالیت‌های خود نخواهد داشت.
کشورها در مسیر دوجانبه‌گرایی و کنار گذاشتن سازمان تجارت جهانی
در طول سال‌های اخیر سازمان تجارت جهانی در تحقق اهدافی همچون «دستیابی به توافقات جدید»، «الزام کشورها به اجرای قوانین»، «رسیدگی منصفانه و سریع به شکایت‌ها» و «به روز رسانی قوانین متناسب با تحولات عرصه تجارت بین‌الملل» عملکرد بسیار نامطلوبی داشته است؛ و تمامی ۱۶۴ کشور عضو WTO در این زمینه اتفاق نظر دارند.
از این رو از سال‌ها قبل بسیاری از کشورهای جهان به سمت انعقاد توافقات تجاری دوجانبه با شرکای اصلی خود حرکت کرده‌اند و امیدی به آینده سازمان تجارت جهانی ندارند. در عرصه جدید تجارت بین‌الملل، WTO عملا هیچ نقشی ندارد و در این شرایط کشوری می‌تواند به منافع بیشتری دست یابد، که بتواند با کشورهای بیشتری وارد تعامل دوجانبه و چندجانبه شود.
دوجانبه‌گرایی راهبرد مناسب ایران در توسعه تبادلات خارجی
بنابراین اکنون تلاش ایران برای تحقق رویکرد چندجانبه‌گرایی در عرصه تجارت خارجی، از طریق عضویت در سازمان تجارت جهانی منطقی نیست و با ابهامات گسترده‌ای مواجه است. «بی نتیجه بودن رویکرد چندجانبه‌گرایی در عرصه کنونی تجارت بین‌الملل»، «تحمیل خواسته‌های گسترده و نامعقول به ایران در مسیر عضویت در سازمان تجارت جهانی» و «پایان کار WTO در کمتر از یک ماه آتی» از جمله این ابهامات هستند.
از این رو لازم است ایران نیز به مانند بسیاری از کشورهای مطرح جهان، رویکرد دوجانبه‌گرایی را به عنوان راهبرد اصلی در توسعه تبادلات تجاری خارجی در دستورکار قرار دهد و برای تحقق این هدف، با شرکای اصلی تجاری خود از جمله روسیه، چین، ترکیه، پاکستان، هند، عراق و دیگر کشورهای همسایه، مذاکرات مستقلی را با هدف رسیدن به توافق تجاری و ایجاد ثبات در تجارت دوجانبه آغاز نماید.
پینوشت:
[۱] باشگاه خبرنگاران جوان؛ کد خبر: ۷۱۵۷۳۴۹
انتهای پیام/ تجارت و ارز
