مسیر اقتصاد/ یکی از اصلی ترین موانع و مشکلات بخش تولید و سرمایه گذاری در اقتصاد ایران، مشخص نبودن مسیر حرکت نرخ ارز و نبود قابلیت پیش بینی پذیری آن است. در اقتصاد ایران در مواقعی که بازار ارز نوسانی شده، تا مدت ها بعد از آن، روند حرکت نرخ ارز و پیش بینی روند آینده آن ناممکن بوده است.
مسأله پیش بینی ناپذیری نرخ ارز، برنامه ریزی بلندمدت تولیدکنندگان و سرمایه گذاران برای انجام فعالیت های تولیدی را با مشکل جدی مواجه کرده است. در کنار وجود این مشکل، بازار ارز ایران با خلأ ابزارهای پوشش ریسک نیز مواجه است. در نتیجه فعالین حوزه تولید و واردکنندگان، ابزاری برای مقابله با ریسک های بازار ارز ندارند. این در حالی است که استفاده از ابزارهای پوشش ریسک ارزی در میان کشورهای جهان، یک رویه رایج است.
یکی از ابزارهای پرکاربرد پوشش ریسک در بازار ارز، قراردادهای آتی است که در قالب بازار آتی ارز مورد استفاده قرار می گیرد. در یک تعریف کلی، قرار دارد آتی ارز قراردادی است که در آن طرفین معامله مبتنی بر یک تعهد دو طرفه، موافقت می کنند مقدار مشخصی از یک ارز خارجی به نرخ مشخص و در تاریخ سررسید مشخص را با پول ملی معاوضه کنند.
مزیت این قراردادها در این است که در شرایط پیش بینی ناپذیری نرخ ارز و نوسانی بودن بازار، اشخاصی که در آینده جهت پوشش نیازهای خود به ارز نیاز دارند، می توانند در عوض خرید ارز فیزیکی از قراردادهای آتی ارزی استفاده کنند. در نتیجه تقاضای جاری ارز کاهش می‌یابد و نوسانات ناشی از هجوم به سمت بازار برای خرید ارز و تامین نیاز آینده، فروکش می‌کند.
بانک مرکزی متولی اصلی راه اندازی قراردادهای آتی ارز
بانک های مرکزی در کشورها به عنوان بازارساز، مسئول راه اندازی این قراردادها هستند؛ تا نیاز به ارز فیزیکی جهت تزریق به بازار و مداخله نقدی در بازار ارز را کاهش دهند.
در قراردادهای آتی ارز، بانک مرکزی نیاز به منابع ارزی بسیار کمتری برای نقش آفرینی در کنترل نوسانات بازار ارز دارد. همچنین از آنجا که بانک مرکزی آینده روند نرخ ارز را سریع تر و بهتر از سایرین می تواند پیش بینی کند، در نتیجه با داشتن ابزار قراردادهای آتی ارز، می تواند با سرعت بیشتر، منابع فراوان و آماده تری در مقابل نوسانات ارزی موضع بگیرد.
ضمن اینکه بانک ها نیز به عنوان بازوی کمکی بانک مرکزی می توانند در قالب این بازار، قراردادهای آتی را برای پوشش ریسک واردکنندگان و معامله گران ارزی مورد معامله قرار دهند. از آنجایی که این قراردادها در صورت وجود معاملات عمیق، موفق تر عمل می کنند، لذا حضور بانک ها در عمیق سازی معاملات، کمک بزرگی به شکل گیری ابزارهای آتی در بازار ارز خواهد کرد.
خاصیت اهرمی قراردادهای آتی
یک ویژگی مثبت دیگری که قراردادهای آتی ارز دارند، خاصیت اهرمی آنها است. در صورت استفاده از ویژگی اهرمی بازار آتی ارز، بانک مرکزی این امکان را به دست می آورد که قدرت عرضه دارایی های ارزی در بازار را تا چندین برابر افزایش دهد. قابلیتی که در مداخله نقدی در بازار ارز وجود ندارد. همچنین بانک مرکزی می تواند تسویه بخشی از قراردادها را مبتنی بر ریال انجام دهد.
انتهای پیام/ تجارت و ارز
