به گزارش مسیر اقتصاد در روزهای اخیر مقامات اتحادیه اروپا در اقدامی تعجب برانگیز، تهدید کرده اند که اگر مسئولین ایرانی نسبت به پایبندی ایران به توافق هسته ای تردید کنند، سازوکار مالی اینستکس را عملیاتی نخواهند کرد.
در همین زمینه یک دیپلمات اروپایی در گفتگو با خبرگزاری رویترز گفته است اگر درباره پایبندی ایران به مفاد برجام تردیدی وجود داشته باشد، ما دکمه بله را جهت عملیاتی شدن اینستکس فشار نخواهیم داد.
طبق اعلام این خبرگزاری، وزارت خارجه فرانسه نیز روز چهارشنبه اعلام کرده است عملیاتی شدن اینستکس به پایبندی کامل ایران به اجرای تعهداتش در برجام بستگی دارد.
اینستکس کارکردی برای ایران ندارد
اتحادیه اروپا از اردیبهشت ماه سال گذشته و همزمان با خروج آمریکا از برجام، اعلام کرده بود که بهره مندی ایران از مزایای اقتصادی برجام را تضمین خواهد کرد. همچنین این اتحادیه در مهرماه سال گذشته، جهت محافظت از تجارت ایران در برابر تحریم های آمریکا، قول راه اندازی یک سازوکار مالی ویژه را داد.
با وجود تمامی این وعده ها، اروپا نه تنها واردات نفت از ایران را صفر کرده است، بلکه تجارت دوجانبه میان ایران و اروپا نیز به شکل چشمگیری کاهش یافته است. از طرفی اینستکس نیز نه تنها بعد از نزدیک به ۱۰ ماه از مطرح شدن آن، تاکنون عملیاتی نشده است، بلکه در طی این مدت دایره شمول آن به غذا و دارو محدود شده که دیگر با این شرایط، عملا کارکردی برای ایران ندارد.
این درحالیست که این سازوکار باید صادرات نفت ایران به اروپا را تضمین می کرد و در حداقلی ترین حالت خود، می‌توانست تجارت کالاهای غیرتحریمی با ایران را شامل شود. با این وجود و با تمام این محدودیت ها، کماکان یک معامله موفق از مسیر سازوکار اینستکس انجام نشده است.
تهدید ایران با وعده‌ای که «روی کاغذ» هم عملیاتی نشده است
اکنون نیز شرایط به گونه ای در حال پیشروی است که اروپا، ایران را با همین سازوکار «روی کاغذ» تهدید می کند. اروپایی ها با سازوکاری ایران را تهدید می کنند که نحوه فعالیت آن فوق العاده محدود و مبهم است. این سازوکار مالی تهاتری که در نحوه کارکرد و دسترسی، به صورت کانالیزه و خارج از سیستم بانکی فعالیت می کند، در حال تبدیل شدن به دستاویزی برای اروپا جهت پایبند نگهداشتن ایران به برجام است؛ آن هم پیش از آنکه اجرایی و عملیاتی شود. این نشان میدهد اروپا در آینده نیز می‌تواند اینستکس را دستاویزی برای فشار به ایران قرار دهد و مشابه سوئیفت، از آن علیه کشور استفاده نماید.
اروپا به جای اینستکس امکان استفاده از نظام یورویی در تجارت با ایران را دارد
اروپا در قبال ماندن ایران در برجام، توان اقدامات وسیعتری را داشت. این اتحادیه می توانست برای عملیاتی شدن تجارت با ایران از بانک های دولتی خود استفاده کند تا ایران در انجام تراکنش های خود با اروپا بر بستر سیستم بانکی و با آزادی عمل کافی معاملات تجاری را انجام دهد.
همچنین این اتحادیه می توانست برای عملیاتی شدن هر چه سریعتر تجارت دوجانبه با ایران، تأمین منابع بانکی مورد نیاز بازرگانان و شرکت ها، تضمین تداوم خرید نفت از ایران با ارز یورو و تلاش برای جبران کاهش خرید نفت طرف‌های غیراروپایی از ایران، یک خط اعتباری یورویی گشایش نماید.
در واقع این اتحادیه می‌بایست در قبال پایبندی ایران به برجام، تضمین های قوی ارائه می داد. تضامینی از قبیل ارائه کالاها و خدمات مورد نیاز ایران در قبال خرید نفت از ایران و تعهد بانک مرکزی اتحادیه اروپا برای تسویه یورویی کلیه تعاملات تجاری ایران در سطح اروپا و بین الملل. در واقع از آنجا که ارز یورو و نظامات پرداختی آن تحت اختیار اتحادیه اروپا قرار دارد، اروپا می توانست بدون نیاز به نظام دلاری، تجارت خود با ایران را پیش ببرد.
تهدید ایران توسط اروپا جهت پایبندی به برجام زمانی می تواند از یک منطق برخوردار باشد که در قبال آن یک سازوکار مالی دارای شرایط معقول و مناسب را به صورت عملیاتی در اختیار ایران قرار داده باشد، نه سازوکار اینستکس که با تناقضات و محدودیت های فراوان مواجه است. هرچند هر گونه سازوکاری که در آینده منجر به تهدید ایران شود، بازگشت به عقب بوده و ایران باید از پذیرش آن سر باز بزند.
انتهای پیام/ تجارت و ارز
