به گزارش مسیر اقتصاد شکل گیری و اقدامات در خور توجه کمیته امداد امام خمینی (ره) در ۴۰ ساله جمهوری اسلامی ایرانی تاثیر فراوانی بر کاهش آلام نیازمندان کشور و رفع نابرابری از جامعه داشته است.
این گزارش که بر اساس اطلاعات خروجی کمیته امداد و مقایسه آن با حرکت کلی ضریب جینی در ایران به دست آمده است بیان می کند که پیش از انقلاب اسلامی، ایرانیان زیادی از حقوقی مانند بهداشت و درمان، آب، گاز، برق و راه محروم بودند؛ لکن پس از انقلاب اسلامی و فرمان تشکیل کمیته امداد و سایر نهاد های حمایتی، تا کنون بخش زیادی از محرومان و مستمندان جامعه وضعیت مطلوب تری پیدا کرده اند.
شکل گیری و وظایف کمیته امداد
کمیته امداد امام (ره) از جمله اولین نهادهایی است که پس از گذشت مدت کوتاهی از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در ۱۴ اسفند ۱۳۵۷ توسط رهبر فقید انقلاب اسلامی با هدف ساماندهی و رسیدگی به وضعیت معیشت امور محرومان و نیازمندان کشور تأسیس شد.
با پیروزی انقلاب اسلامی توجه به رفع مشکلات فراوان اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی طبقات محروم جامعه و پیش بینی برنامه های مورد نیاز برای توانمندسازی و رفع نیازهای اقشار محروم مورد توجه ویژه دولتمردان قرار گرفت؛ به گونه ای که لزوم حمایت و دستگیری از نیازمندان و محرومان جامعه در صدر برنامه‌های نظام تازه تأسیس جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت و ۲۲ روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کمیته امداد امام(ره) با صدور حکمی از سوی امام خمینی(ره) برای مدت نامحدود و به منظور حمایت و رسیدگی به محرومان و مستضعفان و خودکفا نمودن آنان تأسیس شد.
آغاز و استمرار فعالیت کمیته امداد امام (ره) با تمرکز بر امدادرسانی و حمایت از افراد و خانواده‌های نیازمند با رعایت کرامت انسانی و عزت نفس آنان، حمایت هدفمند از ایشان و ترویج فرهنگ کار میان افراد و خانواده‌های تحت پوشش، تلاش برای پیشگیری از تولید نظام یافته فقر در کشور، کمک به بهبود فضای کسب و کار و اشتغال پایدار اقشار نیازمند، ارایه خدمات اجتماعی و حمایتی در جهت توانمندسازی نیازمندان شامل توسعه پوشش بیمه اجتماعی، فراگیر نمودن بیمه درمان و ارتقای کم و کیفی خدمات حمایتی پایه اعم از مسکن، آموزش و معیشت نیازمندان، ترویج فرهنگ انفاق و ایثار و نیکوکاری و نشر سنت‌های حسنه اسلامی و در نهایت تلاش مستمر برای مردمی شدن فعالیت‌های مربوط به انجام حمایت‌های مادی و معنوی از محرومان صورت گرفته است.
در آیین نامه جدید کمیته امداد ارائه تسهیلات قرض‌الحسنه به نیازمندان در چهارچوب ضوابط مصوب هیأت امنای کمیته امداد امام(ره) از طریق ایجاد صندوق قرض‌الحسنه با جذب سپرده‌های مردمی، بهره‌گیری از امکانات سایر صندوق‌های قرض‌الحسنه، بهره‌گیری از قرض‌الحسنه و تسهیلات بانک‌ها و مراکز دولتی و استفاده از سایر ظرفیت‌های قانونی، ارائه خدمات فرهنگی به افراد و خانواده‌های نیازمند و ارتقاء باورهای دینی و سبک زندگی اسلامی آنان از طریق فعالیت‌های آموزشی، تربیتی با بهره‌گیری از ظرفیت حوزه‌های علمیه و دیگر مراکز فرهنگی، ایجاد سازوکار قانونی به منظور هماهنگی و ساماندهی نظارت بر حسن عمل مؤسسات خیریه رسمی به سرفصل وظایف امداد امام (ره) اضافه گردید.
وضعیت کمی و کیفی حمایت از مددجویان
هم اکنون تعداد مددجویان تحت حمایت کمیته امداد، سازمان بهزیستی و موسسه های خیریه حدود ۱۱ میلیون نفر هستند که می توان گفت به دلیل دریافت مستمری و یارانه حداقل وضعیت مطلوب را دارند.
همچنین در حال حاضر حدود ۵ میلیون نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم تحت پوشش کمیته امداد هستند. کمیته امداد ۱۸ نوع خدمت به مددجویان ارایه می کند که مسکن، اشتغال، درمان، تحصیل و بیمه از جمله این خدمات است.
به گفته رئیس کمیته امداد در چند سال گذشته ٥٠ هزار واحد مسکن مهر بدون متقاضی به کمیته امداد واگذار شده است تا هم مشکل مسکن مهر و هم مسکن افراد نیازمند حل شود.
به صورت کلی تا کنون حدود ۲۰۰ هزار خانوار با توانمندسازی از تحت پوشش کمیته امداد خارج شده‌اند و ۱ میلیون نفر زن سرپرست خانوار، ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار سالمند، ۱۷۰ هزار یتیم، ۴۲ هزار بیمار صعب‌العلاج، ۳۰۰ هزار دانش‌آموز، ۷۰ هزار دانشجو و ۳۰ هزار خانواده با سرپرست زندانی در حال حاضر تحت پوشش کمیته امداد قرار دارند.
۳۳۰ هزار دانش‌آموز و ۷۰ هزار دانشجو تحت حمایت کمیته امداد امام (ره)
اغلب دانش‌آموزان و دانشجویان خانواده‌های نیازمند در سطح کشور تحت حمایت و پشتیبانی نهادها و سازمان‌های حمایتی و مؤسسات خیریه مردمی هستند که بنا بر آمار ارائه شده، ۳۳۰ هزار دانش‌آموز و ۷۰ هزار دانشجو تحت حمایت کمیته امداد امام خمینی (ره) است.
۲۰۰ هزار خانوار تحت پوشش کمیته امداد به خودکفایی رسیدند
با اقدامات حمایتی نهادها و سازمان‌های حمایتی و مؤسسات خیریه فعال در حوزه خودکفایی نیازمندان هر ساله شاهد کاهش قابل توجه خانواده‌های مددجو و خودکفایی آنها هستیم که بر اساس آخرین آمارها، تعداد ۲۰۰ هزار خانوار تحت پوشش کمیته امداد به خودکفایی رسیده و از پوشش حمایتی کمیته خارج شده است که همین موضوع در خصوص مددجویان بهزیستی نیز قابل توجه است.
حمایت از بیماران خاص و صعب العلاج
هم نهادهای حمایتی و هم موسسات خیریه مردمی اقدامات چشمگیری در حوزه حمایت از بیماران صعب العلاج داشته اند. تعداد ۶۰۰۰ نفر بیمار خاص و صعب العلاج تحت پوشش کمیته امداد حضرت امام(ره) قرار دارند.
برای نمونه فقط توسط یک مؤسسه خیریه تا به امروز تعداد ۲۵۰۰ دستگاه دیالیز، ۳۶۰۰ تخت با تجهیزات جانبی و ۶۵۰۰ تجهیزات پزشکی تهیه و به ۱۱۰۰ مرکز درمانی اهداء شده است؛ضمن اینکه به بیش از ۶۲۰۰ بیمار مبتلا به بیماری‌های خاص، مبلغ ۲۸۴ میلیارد ریال کمک هزینه دارو و درمان پرداخت شده است.
در کنار این خدمات به بیماران نیازمند، به ۲۶۰۰ نفر اهداءکننده کلیه نفری یک میلیون تومان هدیه پرداخت شده است.تعداد ۶ مرکز تخصصی مجهز تأسیس و راه‌اندازی ۸ مرکز در حال ساخت می‌باشد.
تامین مسکن مددجویان کمیته امداد و بهزیستی
از بدو انقلاب اسلامی علاوه بر اقدامات قابل توجه نهادهای مسئول در حوزه تأمین و بهسازی مسکن روستایی، تعداد توجهی مسکن برای محرومان و مستضعفان با مشارکت مردم و خیرین احداث شده که در زیر ذکر شده اند:
- مسکن احداث شده با پشتیبانی خیرین برای مددجویان بهزیستی ۹۰ هزار واحد
- مسکن احداث شده با پشتیبانی خیرین برای مددجویان کمیته امداد حضرت امام (ره) ۲۶۴ هزار واحد
- مسکن احداث شده برای جنگ‌زدگان در شهر هویزه توسط آستان قدس رضوی ۲ هزار واحد
- مسکن احداث شده برای محرومان و مستضعفان توسط خیرین مسکن ساز بنیاد مسکن ۱۳۷ هزار واحد
- بهسازی ۱۲۰ هزار مسکن روستایی نیازمندان توسط کمیته امداد
- اجرای طرح هادی بیش از ۱۸ هزار و ۶۰۰ روستا توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با همکاری مردم و خیرین
- بهسازی حدود یک میلیون و ۹۰۰ هزار مسکن روستایی توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با جلب مشارکت‌های مردمی و خیرین
- کمک به بهسازی حدود ۱۲۰ هزار مسکن روستایی نیازمندان توسط کمیته امداد حضرت امام (ره) با جلب مشارکت‌های مردمی و خیرین
- راه‌اندازی بیش از ۱۳۳ هزار پروژه اقتصاد مقاومتی توسط بسیج سازندگی
- راه‌اندازی بیش از ۲۹ هزار پروژه صنایع تبدیلی توسط بسیج سازندگی
مقایسه ضریب جینی قبل و بعد از انقلاب اسلامی
بررسی روند نابرابری در ایران نشان می دهد که قبل از انقلاب ضریب جینی ایران همواره بالای ۰.۴۰ بوده است و در سال های منتهی به انقلاب اسلامی به بالاتر از ۰.۵۰ نیز رسیده است؛ لکن پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل نهاد های حامی محرومان و مستضعفان جامعه بخش زیادی از آسیب های فقرا پوشش داده شده است و همان طور که در شکل زیر نیز مشخص است شاخص نابرابری جینی پس از انقلاب همیشه به شکل مشهودی پایین تر از گذشته بوده است و روند آن نیز نشان دهند گسترش عدالت در حرکت جمهوری اسلامی ایران است.
