مسیر اقتصاد/ بر اساس سیاست های اقتصاد مقاومتی، صادرات برق به کشورهای همسایه از جمله اولویت های اقتصادی کشور است؛ چرا که اتصال شبکه های برق این کشورها به ایران موجب افزایش پایداری در شبکه برق داخلی شده و سودآوری قابل توجهی برای ایران به همراه دارد.
به علاوه، درآمدهای حاصل از صادرات برق ضربه‌پذیری کمتری نسبت به درآمد فروش نفت خام دارد و موجب افزایش پیوند استراتژیک میان کشورهای منطقه می‌شود.
بخش خصوصی می تواند در صادرات برق نقش بسیار موثری ایفا کند. طبق قانون، هیچ مانعی برای صادرات برق توسط بخش خصوصی وجود ندارد؛ اما برخی موارد در عمل مانع توسعۀ صادرات توسط بخش خصوصی شده است.
مانع داخلی صادرات برق
قیمت سوخت نیروگاه هایی که برق خود را صادر می‌کنند، باید واقعی باشد. یعنی اگر قیمت سوخت نیروگاه ها یارانه ای و ارزان قیمت باشد و از قیمت صادرات گاز ارزان تر باشد، صادرات برق تنها برای صادرکننده سودده بوده و از منابع ملی برای منافع شخص صادرکننده استفاده می شود و این ناعادلانه است.
به همین دلیل در تعیین قیمت خوراک گاز برای نیروگاه‌های صادر‌کنندۀ برق، هنوز میان وزارت نیرو و وزارت نفت اختلاف نظر وجود دارد.
مانع خارجی صادرات برق ایران چیست؟
در طی سال های اخیر، بازارهای صادراتی بالقوه برای ایران تغییر کرده است. به عنوان مثال ترکیه پیشنهاد دهنده صادرات برق به ایران شده و ظرفیت مازاد دارد. حتی این کشور پیشنهاد فروش نیروگاه های تولید برق به ایران می دهد.
بنابراین عمده بازار باقی مانده برای صادرات برق ایران، کشورهایی از قبیل عراق، پاکستان،افغانستان و آذربایجان هستند.
در طی سال های اخیر رقبای ایران نظیر عربستان، چین، قطر، آمریکا و … از ایران پیشی گرفته‌اند. اتصال برق کشورهای عربی خلیج فارس در جنوب خلیج فارس، تلاش عربستان برای صدور برق به اروپا از طریق کابل دریایی بین دریای سرخ و مدیترانه، سرمایه گذاری چین در احداث نیروگاه در پاکستان، اتصال برق جمهوری آذربایجان به ترکیه، سرمایه گذاری شرکت‌های آمریکایی و اروپایی و همچنین طرح کاسا ۱۰۰۰ چند نمونه از این اقدامات است.
با این اوصاف، متاسفانه ایران به‌رغم موقعیت جغرافیایی و وجود منابع غنی گاز طبیعی، نتوانسته از این موقعیت خود بهره ببرد.
بر اساس اطلاعات و گزارش های موجود، شرکت‌های آمریکایی، چینی، ژاپنی و ترکیه ای اقدامات بی سابقه‌ای را در سرمایه‌گذاری و ایجاد نیروگاه‌های جدید و همچنین بازسازی شبکه برق عراق آغاز کرده‌اند که شرایط رقابت را برای شرکت‌های ایرانی در آینده ای نه چندان دور دشوارتر خواهد کرد.
از دیگر مشکلات صادرات، مشکل تامین منابع مالی در بازارهای هدف از جمله بازار عراق و ضعف بنیه مالی شرکت ها به دلیل عدم وصول مطالبات می باشد. به عبارت دیگر مشتریان برق در منطقه تا اندازه ای بدحساب هستند. برای حل این موضوع پیشنهادهایی از جمله عقد پیمان پولی دوجانبه به ویژه با عراق پیشنهاد می شود.
با توجه به مزایای متعدد توسعۀ صادرات برق برای کشور ایران و لزوم تبدیل ایران به هاب برق منطقه، ضروری است مسئولان به رفع مشکلات و موانع پیش روی صادرات برق اهتمام بیشتری بورزند تا با ورود بخش خصوصی، صادرات برق ایران به کشورهای منطقه بیش از پیش رونق گیرد.
