به گزارش مسیر اقتصاد، اقتصاد روسيه به ويژه در بخش اروپایی آن تا اواخر قرن نوزدهم يعنی هنگامی كه انقلاب صنعتی در اروپا آغاز شد، بر پايه كشاورزی قرار داشت.
ارزش افزوده بخش کشاورزی در فدراسیون روسیه به طور میانگین حدود ۵.۳ درصد از تولید ناخالص داخلی اقتصاد این کشور را طی دوره زمانی ۱۹۹۵-۲۰۱۵ میلادی به خود اختصاص می دهد؛ همچنین معمولا سه پنجم اراضی روسیه، زير كشت گندم و جو مي‌رود.
ارزش افزوده بخش کشاورزی در روسیه بالاتر از میانگین جهانی
چنانچه در شکل زیر مشاهده می شود، ارزش افزوده بخش کشاورزی در روسیه طی سال های ۱۹۹۹-۲۰۱۰ میلادی و ۲۰۱۴-۲۰۱۵ میلادی از متوسط جهانی بیشتر بوده، اما روند رشد سهم بخش کشاورزی در جهان و به تبع آن کشور روسیه به سمت کاهش سهم ارزش افزوده این بخش از اقتصاد بوده است.
بر اساس نمودار، ارزش افزوده بخش کشاورزی در روسیه طی سالهای اخیر دوباره روند افزایشی پیدا کرده که این ناشی از برنامه ریزی این کشور طی سال های اخیر در این زمینه بوده است.
این درحالی اتفاق افتاده است که طبق بررسی های کارشناسی، تنها حدود ۱۳ درصد از مرز خشکی فدراسیون روسیه، شرایط مساعد و بدون ریسک انجام فعالیت های کشاورزی را دارد که این درصد با در نظر گرفتن گستره پهناور این کشور (مساحت ۱۷ میلیون کیلومتر مربع) بسیار کم می باشد.
همچنین که روسیه در این زمینه چالش های متعدد دیگری نیز داشته که به دلیل تاکید بر بخش کشاورزی و اهمیت آن، آنها را پشت سر گذاشته و مدیریت کرده است. [۱]
حرکت در جهت خودکفایی بعد از شدت گرفتن تحریم ها
اما اقدامات اصلی روسیه بعد از تحریم های اخیر این کشور در حمایت از بخش کشاورزی شکل جدیدی به خود گرفته است. پس از آن که ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا تحریم های خود علیه روسیه را به خاطر درگیری های کریمه و شمال اوکراین تشدید کردند، روسیه با ممنوعیت واردات محصولات کشاورزی، سرمایه گذاری خود در بخش کشاورزی را افزایش داد.
در پی ممنوعیت واردات این محصولات از کشورهای غربی، در ابتدا قیمت این محصولات در بازار داخلی روسیه مقداری افزایش یافت. اما بعد از مدتی که تولیدکنندگان داخلی در کنار تولیدکنندگان دیگر کشورهای غیر غربی توانستند جای خالی محصولات وارداتی را پر نمایند، قیمت ها در بازار به سمت تعادل پیش رفت.
مدت هاست که روسیه بر روی مسئله جایگزینی واردات محصولات کشاورزی فعالیت کرده و سال هاست با برنامه ای که با هدف تحریک و تشویق تولیدکنندگان داخلی دارد، به سیاستگذاری می پردازد.
همچنین در بخش کشاورزی، این کشور برنامه های دیگری نظیر اعطای وام های کم بهره برای کمک به کشاورزانی که توان مالی برای تولید محصول خود ندارند، ادامه داده است.
بنابراین طبق شکل بالا مشخص است که یکی از دلایل رشد مجدد بخش کشاورزی روسیه پس از سالها افول این بخش، فرصت ایجاد شده از تحریم ها بوده است.
افزایش صادرات گندم نتیجه حمایت از زنجیره تولید داخلی
طبق گزارش وزیر کشاورزی روسیه، نتیجه مدیریت موفقیت آمیز وزارت کشاورزی و دولت این کشور در ساماندهی بخش غذایی و کشاورزی بعد از تحریم ها بیان شده است.
بر اساس اعلام الکساندر تکهوف، روسیه از زمان آغاز فصل برداشت، صادرات گندم را از ۵ درصد به بیش از ۱۱ درصد از حجم کل صادرات این کشور افزایش داد.
بنابر اعلام وزیر کشاورزی روسیه، این کشور قادر خواهد بود تا تقاضا برای محصولات غذایی را در بازار داخلی تامین کرده و با برنامه ریزی مشخصی برای افزایش صادرات اقدام کند.
وزیر کشاورزی روسیه، محصولات غلات این کشور را پتانسیل فعالی برای صادرات دانست چرا که طبق اعلام مرکز آمار این کشور، صادرات جو حدود ۷۱ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است.
همچنین صادرات ذرت به ۱۲ برابر نسبت به مدت مشابه سال پیش افزایش یافته و صادرات سایر محصولات دیگر کشاورزی هم به میزان ۳۱.۳ درصد افزایش پیدا کرده است.
در سال ۱۶-۲۰۱۵، روسیه ۳۳.۹ میلیون تن دانه از جمله ۲۴.۶ تن گندم به کشورهای مختلف صادر کرد که از ایالات متحده و کانادا در این موضوع پیشی گرفت.
همچنین در حال حاضر روسیه به دنبال ایجاد بازارهای صادراتی جدید همچون کشورهای شرق آسیاست تا بتواند محصولات بیشتری صادر نماید.[۲]
تصمیم گیری واحد در زنجیره تولید و تجارت کشاورزی روسیه
آنچه که مشخص است، دولت روسیه با نگاهی ملی به بخش کشاورزی خود مانع از اثرگذاری تحریم ها در کالاهای اساسی و لطمه به امنیت غذایی شده و این تهدید را به فرصت خوبی تبدیل کرده است.
همچنین این کشور توانسته رشد بخش کشاورزی خود که سالهاست با کندی مواجه شده را تقویت کرده و به حد مطلوبی در این سالها برساند.
قابل توجه است که در این کشور نیز بمانند سایر کشورها، تصمیم گیری در مورد زنجیره تولید و توزیع کشاورزی به صورت واحد و در اختیار وزارت کشاورزی این کشور است. به عقیده کارشناسان، از جمله دلایل موفقیت روسیه در بهبود سریع کشاورزی این مهم بوده است.
پینوشت:
[۱] موسسه مطالعات ایران اوراسیا
