به گزارش مسیر اقتصاد (مسیر اقتصاد)، یکی از موارد مهم در اقتصاد کشور که در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی نیز بر آن تاکید شده است و می تواند به رونق تولید و اشتغال در کشور کمک کند، دانش بنیان کردن اقتصاد بوده که از طریق توسعه شرکت های دانش بنیان در حال انجام است.
شرکت دانش بنیان مجموعه ای است که به‌منظور هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی که شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری هستند و همینطور تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه شامل طراحی و تولید کالا و خدمات در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده فراوان، تشکیل می شود.
حدود ۸۰ هزار نفر در شرکت های دانش بنیان فعال هستند
حسام زند حسامی مدیرکل دفتر تجاری سازی فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به وجود افزون بر سه هزار شرکت دانش بنیان در کشور و فعالیت حدود ۸۰ هزار نفر در آنها، گفت: یکی از رویکردهای مهم دفتر تجاری سازی فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، حمایت از شرکت های دانش بنیان و تلاش برای توسعه روز افزون آنهاست.
در فاصله سالهای ۹۳ تا ۹۵ شناسایی شرکتهای دانش‌بنیان با رشد چشم‌گیری همراه بوده به‌طوریکه در طول این مدت شاهد افزایش بیش از ۵۰ برابری تعداد شرکتهای مشمول استفاده از مزایای قانون مرتبط با این شرکت ها بوده‌ایم.
در پایان سال ۱۳۹۲ تعداد شرکتهای دانش‌بنیان تأیید شده ۵۵ شرکت بود که این آمار تا پایان سال ۱۳۹۴ به ۲ هزار و ۲۷۵ افزایش یافت و تاکنون به رقمی حدود ۳ هزار شرکت رسیده است.
اگرچه در کشور ما طی سالهای گذشته توجه زیادی به ایجاد و حمایت از شرکت‌ها و مجموعه‌های دانش‌بنیان شده است، اما هنوز موانع و مشکلات مهمی بر سر راه بقاء، رشد و شتاب بخشیدن به روند پیشرفت و تقویت این شرکت‌ها وجود دارد.
۶ مشکل و مانع توسعه شرکت های دانش بنیان
از مهم‌ترین موانع و مشکلات شرکتهای دانش‌بنیان که در مصاحباتی با مدیران آنها مورد تاکید قرار گرفته است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- مشکلات در روند ثبت شرکت و وجود بوروکراسی اداری
یکی از مشکلاتی که بسیاری از مدیران شرکت های دانش بنیان به آن اشاره می کنند، مراحل طولانی در ثبت شرکت ها به عنوان شرکت دانش بنیان و اخذ مجوزهای فعالیت است.
آقابزرگی یکی از مدیران شرکت های دانش بنیان با اشاره به طولانی بودن روند کارهای اداری، گفت: ما انتظار داریم روند کارها برای شرکت های دانش بنیان تسریع شود و اخذ مجوزهای ثبت شرکت، مالیات، بیمه و غیره به صورت سیستمی شود و کارها از طریق اینترنت انجام گیرد.
وی افزود: درحال حاضر ما به جای اینکه به کار اصلی خود بپردازیم، مدت زیادی درگیر این مسائل حاشیه ای هستیم. لذا باید بوروکراسی اداری که یکی از مشکلات اصلی ما است از طریق سیستمی کردن روند این کارها تصحیح شود.
۲- کمبود منابع مالی با سود متناسب حتی در صندوق نوآوری و شکوفایی
از آنجایی که معمولا شرکتهای دانش‌بنیان بخشی از سرمایه مورد نیاز خود را برای تحقیق و توسعه از طریق وام‌های بانکی تامین می‌کنند، بهره بانکی بالا می‌تواند عامل کندی و کم‌بازدهی رشد شرکتهای دانش‌بنیان بشود.
همچنین بسیاری از شرکت های دانش بنیان میزان وام های ارایه شده از سوی صندوق نوآوری و شکوفایی را با توجه به هزینه های تولید بسیار اندک می دانند.
در این زمینه بهجو رئیس هیئت مدیره کانون طراحی مهندسی کشور گفت: معاونت علمی مشخص می کند که فعالیت یک شرکت بر پایه دانش است و آن را به صندوق نوآوری و شکوفایی معرفی می کند؛ اما در این صندوق ارزیابی هایی از شرکت توسط کسانی انجام می شود که هیچ تخصصی در زمینه تولید ندارند و مانند بانک ها اعلام می کنند که به میزان خاصی امکان حمایت وجود دارد.
۳- بی اعتمادی به محصولات دانش بنیان داخلی
مشکل دیگر شرکت های دانش بنیان که البته برای سایر تولیدکنندگان نیز بعضا وجود دارد، عدم حمایت از محصولات داخلی و استفاده از محصول خارجی به ویژه در دستگاه های دولتی است. واردات و قاچاق بی رویه برخی محصولات موجب آسیب به تولیدکننده های داخلی شده و بازار داخلی را در اختیار کالاهای خارجی مشابه تولید داخل قرار داده است.
علوی مدیرعامل شرکت دانش بنیان ژرف پویان توس با بیان اینکه به شرکت های دانش بنیان در کشور ما اعتماد نمی شود، گفت: از محصولاتی که ما تولید می کنیم حمایت نمی شود؛ حتی در دستگاه های دولتی از محصولات خارجی مشابه ما استفاده می شود. لذا یک بی اعتمادی در بین مردم و مسئولین کشور نسبت به تولیدات داخلی از جمله نسبت به محصولات شرکت های دانش بنیان وجود دارد.
۴- استفاده دستگاه های دولتی از محصولات خارجی
یکی از مشکلات شرکت های دانش بنیان ترجیح محصولات خارجی بر مشابه داخلی آن می باشد. در صورتی که در بسیاری از موارد کیفیت محصول داخلی با مشابه خارجی آن تفاوتی ندارد و هزینه استفاده از آن نسبت به محصول وارداتی کمتر است.
بهجو مدیرعامل شرکت دانش بنیان بهساز سیستم، مشکل اصلی شرکت های دانش بنیان را واردات محصول خارجی دانست و گفت: وقتی ما محصولی را تولید می کنیم، مدیران میانی و پائین دست، تمایلی برای استفاده از این محصولات و تجهیزات ندارند و استفاده از محصول خارجی را ترجیح می دهند و ریسک به استفاده از محصول داخلی نمی کنند. علاوه بر آن به خاطر منافعی که برای برخی افراد و واسطه ها از طریق واردات ایجاد می شود از جمله سفرهای خارجی، استفاده از محصول خارجی ترجیح داده می شود.
مواردی چون عدم اعتماد مسوولان و مدیران ارشد به تولیدات داخلی به خاطر کم بودن کیفیت یا بدقولی شرکت‌ها در گذشته، وجود رانت‌های داخلی برای فروش محصولات خارجی و پیشنهادهای وسوسه‌انگیز خارجی برای بازاریابی این محصولات نیز در ترجیح دادن استفاده از محصول خارجی تاثیر زیادی دارد.
۵- تاخیر در تامین مالی قراردادهای بسته شده با دولت
محمودی مدیرعامل شرکت دانش بنیان پداس گفت: یکی از مشکلات مهم شرکت های دانش بنیان موضوع سرمایه در گردش شرکت ها است. برای تولید محصول دانش بنیان، تحقیق و بررسی، مواد اولیه، تجهیزات و نیروی انسانی لازم است که نیاز به سرمایه زیادی دارد. لذا نبود سرمایه در گردش مسئله ای است که خیلی از شرکت ها با آن مواجه هستند. به طوری که وقتی محصول را به یک دستگاه دولتی می فروشند مدت زیادی زمان می برد تا پول آن را بدهند و این مسئله باعث می شود این شرکت ها آسیب ببینند.
۶- ناتوانی در بازاریابی و تجارت محصولات توسط شرکت های دانش بنیان
علی رغم اینکه فعالان در حوزه ی شرکت های دانش بنیان از جمله دانش آموختگان و نخبگان کشور هستند، اما بسیاری از آنها با مسائل بازاریابی محصول از جمله مراحل معرفی محصول، تبلیغات، مذاکرات جهت ثبت سفارش، ارتباط با بازارهای بین المللی جهت صادرات و غیره آشنا نبوده و به همین دلیل در مرحله فروش محصول با مشکل مواجه می شوند.
مشکل بازاریابی برای محصول در شرکت های دانش بنیان نوپا بیشتر از شرکت های با سابقه وجود دارد که به همین دلیل شرکت های نوپا بیشتر به حمایت از سوی دولت در این زمینه نیاز دارند.
ضرورت توجه به مسائل شرکت های دانش بنیان در عمل
موارد مذکور بخشی از مشکلاتی بود که در مصاحبه با بهترین شرکت های دانش بنیان در حاشیه نمایشگاه این شرکت ها در مردادماه سال جاری، به آنها اشاره گردید. معاونت علمی و فناوری به عنوان متولی شرکت های دانش بنیان وظیفه دارد در شناسایی این مشکلات بیش از پیش قدم برداشته و با ترتیب جلسات مستمر با شرکت ها، موانع را احصا نموده و برای حل آن اقدام نماید.
