مسیر اقتصاد/ گاز طبیعی در چین یکی از مهم‌ترین حامل‌های انرژی مصرفی است. مطابق داده‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا [۱]، تقاضای گاز طبیعی در چین بین سال‌های ۲۰۱۱ الی ۲۰۲۱، معادل ۱۱ درصد افزایش داشته است.[۲] امنیت انرژی در چین به عنوان یکی از مؤلفه‌های اساسی و تغییرناپذیر دولت محسوب می‌شود و مطابق با قانون، دولت در هر زمان موظف است گاز طبیعی را با قیمت مشخصی در اختیار مردم و صنایع قرار دهد. در نمودار زیر، آمار تولید و مصرف گاز طبیعی در چین نمایش داده شده است:
ساختار سبد مصرف انرژی چین بر مبنای «گاز طبیعی» بنا شده است
سیاست‌گذاران در چین، رشد استفاده از گاز طبیعی در سبد انرژی این کشور را به عنوان یکی از ارکان اصلی افزایش امنیت انرژی، کاهش انتشار کربن و آلودگی هوا قلمداد می‌کنند. در چین، بخش صنعت، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده گاز طبیعی شناخته می‌شود و بنا به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی در سال ۲۰۲۱ معادل ۱۵۱ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی به بخش صنعت تخصیص داده شده است.[۳] در نمودار زیر میزان گاز مصرف شده در سه بخش مهم مصرف‌کننده گاز طبیعی در چین، ارائه شده است:
ترکیبی از سازوکارهای تنظیمی و بازاری برای قیمت‌گذاری گاز در چین استفاده می‌شود
قیمت گاز وارداتی چین بر اساس سازوکار مذاکره با رویکرد انحصار دوجانبه (BIM[۴]) مشخص می‌شود.[۵] در این سازوکار دولت چین با مذاکره و انعقاد قراردادهای بلندمدت با کشورهایی مانند روسیه و ترکمنستان، واردات گاز طبیعی را از طریق خط لوله و LNG[۶] تسهیل می‌کند. منطق استفاده از سازوکار فوق، تقویت روابط سیاسی علی‌الخصوص با روسیه است.
در حال حاضر دولت چین قیمت گاز طبیعی مصارف عمده خود را با استفاده از سازوکار قیمت‌گذاری گاز طبیعی به صورت تابعی از قیمت نفت یا سایر فرآورده‌های نفتی (OPE[۷]) مشخص می‌کند.[۸] در سازوکار فوق، دولت با استفاده از میانگین قیمت نفت کوره و LPG[۹] وارداتی که در قالب یک فرمول قرار دارند، قیمت گاز طبیعی بخش عمده را مشخص می‌کند.
قیمت مصارف خانگی و خرده فروشی گاز طبیعی در چین بر اساس سازوکار تنظیم قیمت به نسبت هزینه تولید، انتقال و توزیع گاز طبیعی (RCS[۱۰]) مشخص می‌شود. در این سازوکار، به علت وجود شرکت‌های محلی توزیع‌کننده گاز طبیعی برای توزیع گاز به هر بخش و به هر شهر، قیمت گاز طبیعی به صورتی تنظیم می‌شود که سود حداقلی نصیب شرکت‌های واسطه‌ای که به صورت خرده فروشی اقدام به بازاریابی گاز می‌کنند، می‌شود.
تنظیم‌گری قیمت گاز طبیعی مصارف خانگی و غیرعمده در چین چگونه است؟
نهادهای مختلفی در چین همچون کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی (NDRC[۱۱])، اداره ملی انرژی (NEA[۱۲])، وزارت اقتصاد و دارایی چین، کمیسیون نظارت و اداره دارایی‌های دولتی و وزارت راه و شهر‌سازی، وظیفه تنظیم‌گری قیمت گاز طبیعی را بسته به شرایط و ضوابط خاص، بر عهده دارند.
نهادهای مذکور با توجه به شرایط و اختیارات قانونی خود می‌توانند در تنظیم قیمت گاز طبیعی نقش داشته باشند. به عنوان مثال، وزارت اقتصاد و دارایی چین می‌تواند در قیمت گاز طبیعی مصارف خانگی اقدام به تنظیم‌گری از روش اعمال مالیات بر تولیدکنندگان یا واردکنندگان گاز طبیعی نماید.[۱۳]
قیمت گاز طبیعی مصارف خانگی و مسکونی در چین بسیار پایین‌تر از قیمت گاز طبیعی تنظیمی برای صنایع است؛ چرا که بسترهای اجتماعی و سیاسی موجود در چین این اجازه را به دولت برای افزایش قیمت گاز طبیعی و آزادسازی بازار گاز مصارف خانگی و مسکونی نمی‌دهد. به همین دلیل، دولت چین با در نظر گرفتن هزینه تولید گاز طبیعی و هزینه حمل و نقل گاز تا نقطه دروازه شهری[۱۴] و سپس تحویل گاز به شرکت‌های محلی برای تخصیص گاز به مصارف مختلف، به تنظیم‌گری در قیمت گاز طبیعی اقدام می‌کند.
پی‌نوشت:
[۱] Energy Information Administration
[۲] www.eia.gov/international/content/analysis/countries_long/China
[۳] www.iea.org/countries/china
[۴] Bilateral Monopoly
[۵] Suggestions on the design of natural gas pricing mechanism in China
[۶] Liquefied natural gas
[۷] Oil Price Escalation
[۸] Wholesale Gas Price Survey 2023 Edition
[۹] Liquefied petroleum gas
[۱۰] Regulation Cost of Service
[۱۱] National Development and Reform Commission
[۱۲] National Energy Administration
[۱۳] China’s Natural Gas Price Reform and Its Impact Analysis
[۱۴] City Gate
منبع:
گزارش پژوهشی اندیشکده اقتصاد مقاومتی با موضوع «بررسی الگوی قیمت‌گذاری گاز طبیعی ایران و جهان»
انتهای پیام/ انرژی
