به گزارش مسیر اقتصاد توسعه‌ی روابط تجاری از طریق قراردادهای تجارت دوجانبه با کشورها که امروز حتی از جانب کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی از جمله آمریکا نیز دنبال می شود، مزیت‌هایی دارد که میتواند ایران را با هزینه‌ای کمتر و در زمانی سریعتر به اهداف تجاری خود در الگوی اقتصاد مقاومتی برساند و حضور پرقدرت ایران در بازار جهانی را نیز تسهیل نماید.
یکی از اصول اقتصاد مقاومتی «درون زایی در عین برونگرایی» است. همچنین در بند دوازدهم از سیاست‌های اقتصاد مقاومتی بر ضرورت «توسعه پیوندهای راهبردی و گسترش همکاری و مشارکت با کشورهای منطقه و جهان بویژه همسایگان» و همچنین «استفاده از دیپلماسی در جهت حمایت از هدف‌های اقتصادی» تأکید شده است.
در راستای برونگرایی و توسعه پیوندهای راهبردی مد نظر اقتصاد مقاومتی، طراحی یک نظام تعامل با دیگر کشورهای جهان از نقشی ویژه برخوردار است. در واقع زمانی جمهوری اسلامی ایران میتواند از مزایای برونگرایی و توسعه روابط خارجی بهره ببرد که در قالب یک نظام هوشمندانه به روابط خود با دیگر کشورهای جهان شکل دهد. «گسترش توافقات تجاری دوجانبه» به دلیل مزایای فراوانی که دارد میتواند مدل مطلوب ایران برای تحقق این هدف مهم باشد.
درحال حاضر عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی چشم انداز مطلوبی ندارد؛ اولا به دلیل کارشکنی برخی کشورها و عضویت ایران در این سازمان در کوتاه مدت میسر نیست؛ دوما در حال حاضر شرایط ایران به نحوی است که دست پایین را در مذاکرات عضویت در سازمان تجارت جهانی دارد و برای قبول عضویت ایران ممکن است امتیازات فراوانی به دیگر کشورها داده شود؛ سوما شرایط اقتصادی داخلی ایران به نحوی است که امکان باز کردن سریع درهای تجارت به روی تمامی کشورهای جهان را ندارد و در این صورت بسیاری از بخش‌های تولیدی کشور از چرخه تولید خارج خواهند شد.
از طرف دیگر گسترش تعاملات تجاری از مسیر توافقات تجاری دوجانبه مزیت‌های فراوانی برای کشور دارد. از جمله این مزایا میتوان به موارد پیش رو اشاره کرد: «تجارت دوجانبه آسان تر و سریعتر به نتیجه میرسد»، «به صورت گام به گام و هدفمند به سمت گسترش تجارت خارجی حرکت میکند و تولیدکنندگان داخلی وقت بیشتری برای تطبیق با شرایط جدید دارند»، «میتوان از حوزه‌هایی که ایران مزیت و توان رقابت بیشتری دارد، فرآیند گسترش تجارت را آغاز کرد»، «سقف آزادسازی در این مدل بسیار بیشتر از عضویت در سازمان تجارت جهانی است»، «الزام اجرایی توافقات از سوی کشورهای مقابل بیشتر است».
مزایای توافقات تجاری دوجانبه، درکنار عدم موفقیت سازمان تجارت جهانی در دستیابی به یک توافق جامع جدید، موجب شده است حتی کشورهایی که سالهاست عضو سازمان تجارت جهانی هستند، این راهبرد را در تجارت خارجی خود پیش بگیرند. کشورهای چین و آمریکا در این زمینه پرچم دار توافقات تجاری دوجانبه هستند که در مطلبی جداگانه به توافقات تجاری دوجانبه این دو کشور با دیگر کشورهای جهان پرداخته شد.
البته لازم به ذکر است که توافقات تجاری دوجانبه زمانی میتواند اثرگذاری لازم را داشته باشد که هوشمندانه طراحی شده باشد؛ در واقع صرف انعقاد یک قرارداد دوجانبه مد نظر نیست چراکه این توافقات تجاری همانقدر که میتواند زمینه شکوفایی اقتصاد داخلی را فراهم آورد، توان این را دارد که در صورت عدم انتخاب صحیح کالاها و کشورهای هدف، به تولید داخلی صدماتی را وارد آورد.
بنابراین در شرایط کنونی لازم است مسئولین حوزه تجارت خارجی کشور با تمرکز بر طراحی توافقات هوشمندانه با کشورهای هدف، به سمت گسترش توفقات تجاری دوجانبه از طریق انعقاد قراردادهای تجاری دوجانبه حرکت نمایند.
در یادداشت دیگر به توافقات تجاری فعلی جمهوری اسلامی ایران با دیگر کشورها پرداخته خواهد شد.
