مسیر اقتصاد/ با وجود تاثیر غیرقابل انكار اسقاط وسایل نقلیه فرسوده بر بهبود كیفیت هوای كلانشهرها از سال ۱۳۹۷ كاهش چشم‌گیری در اسقاط وسایل نقلیه فرسوده رخ داده است. عوامل متعددی نظیر عدم وجود سازوكار جامع قانونی درخصوص اسقاط وسایل نقلیه فرسوده، عدم تناسب ماهیت نظارتی ستاد مدیریت حمل و نقل سوخت با جایگاه ساختاری کنونی، تناقضات سازوكارهای قانونی موجود، قیمت اندک گواهی اسقاط، عدم تخصیص تسهیلات برای مالکان وسایل نقلیه فرسوده و عدم لحاظ میزان مصرف و آلایندگی خودرو در تعیین نرخ بیمه و عوارض خودرو وضعیت نامطلوب موجود را به همراه داشته است.
كاهش مصرف سوخت اصلی‌ترین مزیت اقتصادی اسقاط وسایل نقلیه فرسوده
هرچند اسقاط وسایل نقلیه فرسوده به عنوان یكی از راهكارهای بهبود كیفیت هوا شناخته می‌شود، اما اجرای صحیح آن می‌تواند مزایای اقتصادی متعددی را نیز برای كشور به همراه داشته باشد. شاید بتوان اصلی‌ترین مزیت اقتصادی طرح‌های اسقاط وسایل نقلیه فرسوده را كاهش مصرف سوخت در بخش حمل و نقل كشور دانست. جدول زیر میزان صرفه‌جویی سالیانه كل كاهش مصرف سوخت را بر اثر اجرای طرح‌های اسقاط وسایل نقلیه فرسوده (براساس۵۰ درصد قیمت سوخت فوب خلیج فارس) ارائه كرده كه درمجموع مبلغی معادل ۵۷۴ میلیون دلار برآورد شده است.
كه مطابق آیین‌نامه ایجاد بازار بهینه‌سازی انرژی و محیط زیست، این مبلغ را می‌توان در قالب گواهی صرفه‌جویی انرژی و به عنوان یک سازوكار تشویقی برای مالكان وسایل نقلیه فرسوده در نظر گرفت. طبعا اجرایی شدن این گواهی صرفه‌جویی موجب افزایش انگیزه اقتصادی مالكان وسایل نقلیه فرسوده جهت از رده خارج كردن می‌شود.
ایجاد ۱۱۰۰۰ شغل مستقیم در كشور با احیای طرح‌های اسقاط خودروی فرسوده
یكی دیگر از مزایای اسقاط وسایل نقلیه فرسوده بازیافت پسماندهای موجود در وسیله نقلیه فرسوده است. به طور میانگین هر خودروی فرسوده قابلیت بازیافت ۴۵۰ كیلوگرم آهن خالص را دارد. با در نظر گرفتن ظرفیت حداقل ۳۰۰ هزار وسیله نقلیه فرسوده در كشور، اجرای طرح اسقاط وسایل نقلیه فرسوده در كشور موجب بازیافت سالیانه حداقل ۱۳۵۰۰۰ تن آهن خواهد شد.
هرچند معافیت تولیدكنندگان داخلی از ارائه گواهی اسقاط با هدف حمایت از این صنایع در كشور صورت گرفته است، اما باید توجه داشت که جربیات جهانی نشان می‌دهد برنامه‌های اسقاط وسایل نقلیه به عنوان یك محرک اقتصادی برای صنعت وسایل نقلیه به كار گرفته می‌شود. پس از شروع ركود اقتصادی جهانی در اواخر سال ۲۰۰۸، كه طی آن فروش خودرو به شدت كاهش یافت، بسیاری از كشورهای جهان نظیر ژاپن، آلمان، اسپانیا، فرانسه، آمریكا و ایتالیا برنامه‌های مالی اسقاط وسایل نقلیه را برای تشویق مصرف‌كنندگان اجرا كردند.
احیا و اجرای طرح‌های اسقاط وسایل نقلیه فرسوده در كشور به معنای رونق دوباره فعالیت در مراكز اسقاط و بازیافت است. در كشور بیش از ۲۲۰ مركز اسقاط وجود دارد و در هر مركز بین ۳۰ تا ۷۰ نفر اشتغال مستقیم دارند. بر این اساس احیای طرح‌های اسقاط به معنای ایجاد ۱۱۰۰۰ شغل مستقیم در كشور است. باتوجه به زنجیره فعالیت این صنعت، همزمان با شروع این طرح، بخش‌های متعددی نظیر حمل ونقل، ذوب‌آهن، قطعه‌فروشی و استوک فروشی رونق خواهد گرفت كه به طور غیرمستقیم نیز موجب اشتغالزایی می‌شود.
درآمد سالیانه بیش از ۸ میلیارد دلار با اجرای طرح‌های اسقاط كامیون‌های فرسوده
در كنار موقعیت ژئوپلیتیكی منطقه و وضعیت جاده‌ای كشور، یكی از عوامل مهم توسعه ترانزیت جاده‌ای كیفیت و كمیت ناوگان حمل و نقل جاده‌ای است. براساس آمار موجود در كشور در سال ۱۳۹۹ ترانزیت كشور بالغ بر ۵.۳۵ میلیون تن بوده كه بیش از ۸۰ درصد آن مربوط به بخش جاده‌ای بوده است. متأسفانه طی ۱۰ سال اخیر عملكرد ترانزیتی كشور بیش از ۵۰ درصد كاهش را شاهد بوده است. طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی، درصورت تكمیل زیرساخت كریدورهای داخلی و پیوستن به ابتكار كمربند راه چین و بهره‌گیری از ظرفیت دیپلماسی حمل و نقل ظرفیت ترانزیتی كشور سالیانه به ۸۰ میلیون تن خواهد رسید.
بر این اساس با احتساب درآمد حداقل ۱۰۰ دلاری به ازای هر تن بار ترانزیتی، ایران می‌تواند سالیانه بیش از ۸ میلیارد دلار درآمد ارزی از ترانزیت داشته باشد. با توجه به درصد بالای ترانزیت جاده‌ای اجرای طرح‌های اسقاط كامیون‌های فرسوده با تریلی‌های با ظرفیت بالا نقش ویژه‌ای بر توسعه ترانزیتی خواهد داشت.
همچنین براساس گزارش بانک جهانی درسال ۲۰۱۸ آلودگی هوای تهران به طور مستقیم هر ساله خسارت ۶/۲ میلیارد دلاری به سلامت عمومی شهروندان وارد می‌كند که براساس مطالعات صورت گرفته كاهش آلودگی هوای تهران در اثر اجرای طرح‌های اسقاط، می‌تواند كاهش خسارت تقریبی ۳۸ تا ۱۰۸۱ میلیون دلاری را در بخش سلامت شهر تهران به همراه داشته باشد.
منبع: گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، شماره مسلسل: ۱۸۱۷۵
انتهای پیام/ تولید
