مسیر اقتصاد/ آرژانتین یکی از کشورهای آمریکای جنوبی است که با مساحت ۲.۷۸ میلیون کیلومتر مربع، هشتمین کشور بزرگ جهان و دارای خط ساحلی حدود ۵ هزار کیلومتری با شرایط اقلیمی مناسب برای کشاورزی است. آب و هوای مناسب در این کشور به افزایش سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی آن تا ۱۱ درصد منجر شده است. مهم ترین محصولات تولیدی این کشور غلات، دانه های روغنی، گوشت قرمز و انگور است و ۵۴ درصد از اراضی این کشور مختص کشاورزی و صنایع وابسته به این بخش است.
دانه سویا یکی از محصولات پر تولید در کشور آرژانتین است که سالانه بیش از ۵۵ میلیون تن از آن در این کشور تولید می شود. دولت آرژانتین با ایجاد عوارض صادراتی و مشوق های گسترده برای صنایع روغن کشی به طور میانگین حدود ۸ الی ۹ میلیون تن از دانه سویا را صادر می کند و مابقی را صرف تولید و صادرات سوخت بیودیزل، روغن خوراکی، گوشت و کنجاله سویا می کند.
واردات ۱.۵ میلیارد دلاری سویا و فراوردهای حاصل از آن
ایران یکی از واردکنندگان سویا و فراورده های حاصل از آن در جهان به شمار می رود و هرساله حدود ۱.۵ میلیارد دلار صرف واردات سه محصول دانه، کنجاله و روغن سویا می کند. سهم واردات این سه محصول در نمودار زیر در بازه ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ مشخص است.
بررسی مبادی واردات این محصول اساسی نشان می دهد آرژانتین پس از برزیل سهم عمده ای در صاردات این ۳ محصول به ایران دارد.
در بین کشورهای صادرکننده محصولات سویا، آرژانتین سهم ویژه ای در صادرات کنجاله سویا به ایران طی سال های گذشته دارد. کنجاله، «تفاله یا پسماند» دانه سویا پس از روغن کشی است که به دلیل دارا بودن منابع پروتئین در جیره غذایی طیور استفاده می شود.
«واردات غیرمستقیم» عامل افزایش ۲۰ درصدی هزینه تامین سویا از آرژانتین
واردات کنجاله به جای دانه، اولین اشکال اصلی در وابستگی به واردات سویا و فرآوردهای حاصل از آن است و برای مدیریت این موضوع باید به جای واردات کنجاله، اقدام به واردات دانه سویا نمود تا از روغن و کنجاله آن نیز استفاده کرد. مشکل دیگر واردات این محصول از آرژانتین، نقش آفرینی کشورهای واسطه نظیر اتریش، سوئیس، هلند، انگلستان و … در انجام فرایندهای خرید، حمل و نقل و انتقال پول است که باعث افزایش هزینه های واردات شده است.
به عنوان مثال در سال ۲۰۲۰ قیمت صادراتی هرتن کنجاله سویا از آرژانتین حدود ۳۳۱ دلار بود اما قیمت وارداتی این محصول در ایران حدود ۴۳۸ دلار گزارش شده است. این در حالی است که کنجاله سویا مشمول تحریم نیست و هزینه های واردات نظیر (حمل و نقل، انبارداری، بیمه و…) بیش از ۳۰ دلار در هر تن نمی شود. لذا واردات سویا از آرژانتین به دلیل وابستگی به کشورهای واسطه، هزینه واردات را بیش از ۲۰ درصد افزایش داده است.
لزوم برنامه ریزی دولت برای تامین سویا
همانطور که پیش تر نیز گفته شد، سویا به دلیل دارا بودن سطح بالایی از پروتئین و چربی در ساختمان دانه نقش ویژه ای در تغذیه طیور و تولید روغن های خوراکی دارد. مناطق مستعد تولید دانه سویا در ایران استان های شمالی کشور نظیر گلستان، مازندران، گیلان و برخی از استان های دیگر نظیر اردبیل، آذربایجان غربی، کرمانشاه و خوزستان است. البته با توجه به سطح زیرکشت این محصول در کشور، امکان خودکفایی در تولید دانه سویا وجود ندارد.
به همین منظور راهبرد دولت ایران برای تامین باثبات دانه سویا برای مصارف مختلف، خرید مستقیم این محصول از برزیل و آرژانتین در کوتاه مدت، کشت فراسرزمینی در کشورهای تولیدکننده و تولید محصولات جایگزین و متناسب با اقلیم در کشور نظیر کلزا، کنجد، سالیکورنیا، کاملینا، باقلای مصری و… در بلندمدت باید باشد.
در حال حاضر برنامه مناسبی برای مدیریت تجارت، کشت فراسرزمینی و تولید این محصولات ارائه نشده است. به عنوام مثال دولت می تواند برنامه مناسبی جهت توسعه تولید محصولات مدنظر در کشور از طریق مشروط ساختن واردات دانه، روغن و کنجاله سویا منوط به کشت قراردادی با کشاورزان ارائه کند. همچنین اولویت واردات دانه سویا را به واردکنندگانی اختصاص دهد که در کشورهای مورد پیشنهاد دولت اقدام به کشت فراسرزمینی کرده باشند.
انتهای پیام/ کشاورزی
