مسیر اقتصاد/ حرکت قطارهای باری سه‌جانبه میان ترکیه، ایران و پاکستان در چارچوب توافق ITI پس از سال‌ها تعلیق، از سر گرفته شد. به نقل از حبیب‌الرحمان گیلانی، رئیس راه‌آهن پاکستان، اولین قطار باری در این مسیر، که پنجشنبه ۱۴ اسفند حرکت خود را از استانبول آغاز کرده است پس از ۱۸۰ ساعت حرکت به زاهدان خواهد رسید. گفته می‌شود مقصد نهایی این قطار، شهر کراچی در جنوب شرقی پاکستان است، هرچند که به طور رسمی از مقصد قطار سخنی به میان نیامده است.[۱]
ویژگی‌های منحصر به فرد خط‌آهن ترکیه-ایران-پاکستان
خط‌آهن استانبول-تهران-اسلام‌آباد موسوم به ITI که از سال ۲۰۰۹ ذیل سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) به طور آزمایشی افتتاح شد، پس از حرکت ۸ قطار، به دلایل امنیتی به حالت تعلیق درآمد.[۲]
از این خط‌آهن با طولی معادل ۶.۵۴۰ کیلومتر، ۱.۹۵۰ کیلومتر در خاک ترکیه، حدود ۲.۶۰۰ کیلومتر در خاک ایران و باقیمانده آن، معادل ۱.۹۹۰ کیلومتر، در خاک پاکستان قرار دارد و با استفاده از آن، ظرف ۱۰ روز می‌توان از استانبول به اسلام‌آباد رسید که بسیار سریع‌تر از ۲۱ روز سفر دریایی از ترکیه تا پاکستان است.
گسترش سرمایه‌گذاری ایران در پاکستان، مزیت تسهیل ارتباطات ریلی
بدون شک در صورت استمرار حرکت قطارها، مزیت‌های بسیاری از جمله مزیت ترانزیتی عبور قطارها از ایران و امکان دستیابی به بازارهای اروپا از سمت ترکیه برای ایران متصور است؛ اما به نظر می‌رسد اصلی‌ترین مزیت این طرح برای ایران، دسترسی بیشتر به بازار پاکستان و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های این کشور باشد.
از جمله پروژه‌های مهم زیرساختی پاکستان که ذیل مجموعه پروژه‌های «سی‌پِک» تعریف شده است، توسعه و بازسازی خط‌آهن شمال-جنوب پاکستان موسوم به ML-1 است. پروژه ML-1، با ارزشی معادل ۶.۸ میلیارد دلار، خط‌آهن مسافربری و باری موجود از کراچی در جنوب به حویلیان و پیشاور در شمال پاکستان را توسعه خواهد داد.
به گفته یکی از مقامات دولت پاکستان، خط‌آهن ITI با اتصال به خط‌آهن ML-1 در آینده‌ای نه چندان دور می‌تواند به استان سین‌کیانگ چین و از آنجا به تمام نقاط این کشور برسد.
طی هفته‌های اخیر، دولت چین ضمانت بیشتری برای تامین مالی پروژه ML-1 از دولت پاکستان تقاضا کرده و در نهایت به علت عدم تحقق چنین امری، از پرداخت وام مورد نیاز پاکستان برای ساخت این پروژه امتناع کرده است.
به نظر می‌رسد پاکستان برای تامین مالی این پروژه عظیم نیازمند سرمایه‌گذار خارجی است و این می‌تواند فرصتی مطلوب برای سرمایه‌گذاران ایرانی در این کشور باشد.
پاکستان، گزینه‌ای مناسب برای صادرات ریل توسط ذوب‌آهن اصفهان
شرکت ذوب‌آهن اصفهان چندی پیش گواهینامه استاندارد ملی ایران برای تولید ریل راه‌آهن را دریافت کرده و در روزهای اخیر نیز ۲۵۰ تن ریل ملی را به شرکت بهره‌برداری متروی تهران تحویل داده است.
مدیران شرکت این روزها از توانایی ساخت انواع ریل و آمادگی برای صادرات این محصول سخن می‌گویند. مهرداد تولاییان، معاون بهره‌برداری ذوب‌آهن، در همین راستا گفته است:« برای تولید انواع ریل، راه بسیار دشواری را طی کردیم و امروز بر اساس استاندارد، تلرانس این محصول میکرونی است و صادرات این محصول می تواند برای ذوب آهن درآمد ارزی خوبی به همراه داشته و بخش زیادی از مشکلات این واحد تولیدی را برطرف کند».[۳]
به نظر می‌رسد با بررسی بازار پاکستان و تمرکز بر ساخت ریل‌هایی با استانداردهای متفاوت، می‌توان اعتماد دولت پاکستان برای سرمایه‌گذاری‌های خرد و کلان در زیرساخت‌های این کشور را جلب کرد.[۴]
افزایش سهم ایران از واردات پاکستان، با استمرار حرکت ITI
به گفته کارشناسان، صادرات ایران به پاکستان بسیار پایین‌تر از ظرفیت موجود ایران برای حضور در بازار این کشور است. در همین راستا، چندی پیش سیدرضا سیدآقازاده مدیرکل دفتر آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت در جریان همایش سالانه اقتصادی مقاومتی گفت: بر اساس مطالعاتی که از سوی سازمان توسعه تجارت صورت گرفته، پاکستان واردات ۶۰ میلیارد دلاری دارد و سهم ایران از این بازار ۶۰ میلیارد دلاری، تنها ۵۰۰ میلیون دلار است. این در حالی است که گفته می‌شود ظرفیت صادراتی بالقوه ایران به پاکستان در حدود ۱۶ میلیارد دلار است.
آنچه مسلم است اینکه باید شرایطی را فراهم کرد که روابط تجاری دو کشور همسایه به صورت بلند مدت بسته شود. راه رسیدن به این مطلوب، ایجاد مزیت اقتصادی برای پاکستان است و به عقیده صاحب‌نظران، یکی از راه‌های ایجاد این مزیت برای پاکستان، واردات برنج و پنبه از این کشور در ازای صادرات دانش فنی و محصولات ایرانی به این کشور است.
پی‌نوشت:
[۱] The news
[۲] خبرگزاری فارس، شماره خبر: ۱۳۹۹۱۲۱۰۰۰۰۳۲۹
[۳] اقتصاد آنلاین؛ شماره خبر ۴۷۲۹۷۰
[۴] ریل‌های موجود در ایران دارای عرض ۱۴۳۵ میلیمتر هستند، در حالی که عرض ریل‌های موجود در کشور پاکستان، ۱۶۷۶ میلیمتر است.
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
