مسیر اقتصاد/ وابستگی صنایع داخلی به تأمین کنندگان تجهیزات خارجی، در طول دهه‌های قبل و بعد از انقلاب، یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی بخش تولید کشور بوده است. به طور مثال هر زمان کشور با جهش ارزی مواجه می‌شود، مشکلات تأمین ماشین آلات به عنوان سرمایه اولیه پیش‌نیاز تولید، به یکی از مشکلات اساسی تولیدکنندگان داخلی تبدیل می‌شود.
با وجود این، تقویت توان تولید داخلی در حوزه ماشین سازی که می‌تواند راهبردی برای گذار از مونتاژکاری به تولید محصولات نوآورانه و رقابت پذیر در سطح جهانی باشد، در طول سال‌های اخیر مورد توجه کافی قرار نگرفته است.
چرا صنایع کشور صرفا مونتاژکار هستند؟
برای حرکت به سمت تولید محصولات نوآورانه و با ارزش افزوده در داخل کشور و رقابت با نمونه‌های خارجی آن در بازارهای داخلی و خارجی، لازم است صنایع داخلی از جمله خودروسازی، نساجی، صنایع پتروشیمی، صنایع غذایی، داروسازی، صنایع فولاد، صنعت برق، صنایع چوب، صنایع الکترونیک و دیگر بخش‌های صنعتی، از مونتاژکاری فاصله بگیرند.
اما یکی از الزامات اساسی برای گذار از مونتاژکاری و ورود به مرحله تولید محصولات نوآورانه و با ارزش افزوده، تلاش برای کاهش وابستگی در زمینه واردات ماشین آلات مورد نیاز در خطوط تولید است.
درحال حاضر عمده صنایع فعال در کشور در حوزه‌های نامبرده، ماشین آلات مورد نیاز خود را از شرکت‌های خارجی خریداری می‌کنند. به بیان دیگر وابستگی تولیدکنندگان داخلی به واردات ماشین آلات و دیگر تجهیزات مورد نیاز در خطوط تولیدی و کارخانجات داخلی، دلیل اصلی گرفتار شدن تولیدکنندگان داخلی در دام مونتاژکاری است.
سهم بالای ماشین آلات سرمایه‌ای در واردات جای افتخار دارد؟
به طور خاص هر زمان که صحبت از لزوم مدیریت واردات به میان می‌آید، مسئولین دولتی از سهم بالای کالاهای سرمایه‌ای در واردات کشور سخن به میان می‌آورند. مسئولین معتقدند کالاهای سرمایه‌ای از جمله ماشین آلات مورد نیاز در خطوط تولیدی، بخشی عمده از کالاهای وارداتی را به خود اختصاص داده‌اند و جلوگیری از واردات این کالاها ضروری نیست.
درحالیکه واردات ماشین آلات مورد نیاز خطوط تولیدی تنها در دوره مونتاژکاری توجیه اقتصادی و فنی دارد و اگر کشوری بنا دارد در بخش صنعت به کشوری پیشرو در عرصه جهانی تبدیل شود و به جرگه تولیدکنندگان محصولات نوآورانه و با ارزش افزوده بالا بپیوندد، حتما باید در قالب یک برنامه میان مدت و بلندمدت، برای تقویت توان تولیدی در حوزه ماشین سازی و مدیریت واردات این کالاها برنامه ریزی کند.
درحال حاضر ۱۰ تا ۱۵ درصد واردات کشور را ماشین آلات سرمایه‌ای تشکیل می‌دهد و این بخش بالاترین ارزش را در بین کالاهای وارداتی دارد. واردات محصولات با ارزش افزوده همچون ماشین آلات سرمایه‌ای و در مقابل سهم بالای مواد و محصولات خام در صادرات کشور، موجب شده است میانگین قیمت محصولات وارداتی به کشور درحدود ۴ برابر میانگین قیمت محصولات صادراتی باشد.
تقویت توان داخلی در حوزه «ماشین سازی» راهکار گذار از مونتاژکاری
برای گذار از مونتاژکاری و ورود به مرحله تولید محصولات نوآورانه و با ارزش افزوده بالا، تقویت حوزه ماشین سازی و بهبود توان تولید داخلی در این بخش یک الزام اساسی است. هرچند در حال حاضر نهادهای مسئول در این زمینه، از جمله وزارت صنعت، معدن و تجارت، برنامه روشنی برای گذار از این مرحله و تولید داخلی ماشین آلات مورد نیاز در کشور تدارک ندیده‌اند.
به طور خاص لازم است برنامه‌ای میان مدت برای کاهش سالانه تراز تجاری منفی بخش ماشین سازی از طریق افزایش میزان تولید داخلی و صادرات، در دستورکار قرار گیرد و به این ترتیب گامی در راستای گذار از مونتاژکاری و حرکت به سمت تولید داخلی ماشین آلات مورد نیاز در داخل و حتی صادرات این محصولات با ارزش افزوده بالا به کشورهای همسایه برداشته شود.
انتهای پیام/ تولید و اشتغال
