به گزارش مسیر اقتصاد صنعت شصت ساله شیر و لبنیات در ایران علاوه بر اشتغال زایی وسیع در بخش های کشاورزی، صنعت، بازرگانی و خدمات، عرضه کننده یک کالای استراتژیک نیز هست.
لبنیات از صنایع مهم و استراتژیک کشور است که به صورت مستقیم با سلامت مردم سر و کار داشته و می‌تواند جایگزین بسیاری دیگر از غذاها باشد. از این رو اگر مصرف لبنیات در سبد خانوارها سهم قابل قبولی داشته باشد، عملاً از رواج بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری خواهد شد.
حجم قابل توجه صادرات فرآورده های لبنی در سال گذشته
طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی سالانه حدود ۴ میلیون تن محصول لبنی در کشور تولید می شود. همچنین بر اساس آمار دبیر انجمن صنایع لبنی تا پایان شش ماهه اول سال گذشته حدود ۷۷۱ میلیون دلار فرآورده لبنی به دیگر کشورها صادر شده است.[۱]
ایران در سال گذشته توانست فرآورده های لبنی خود را به کشورهایی نظیر آلمان، آمریکا، استرالیا، کانادا و کشورهای حوزه خلیج فارس صادر کرده و درآمد ارزی سرشاری را از محل تولید این محصولات بدست آورد.[۲]
بحران در صنایع لبنی نتیجه سیاست‌های وزارت بازرگانی
میزان تولید و مصرف لبنیات در ایران به قیمت خرید شیرخام از دامداری ها و قیمت نهایی مصرف آن وابسته است؛ به نحوی که در صورت تعیین نادرست قیمت این محصولات، سرانه تولید و مصرف با نوسانات نامطلوبی مواجه خواهد شد.
مناقشه میان تولیدکنندگان محصولات لبنی و دامداران طی سال های گذشته، همواره بر سر میزان تعیین قیمت هرکیلو شیر خام وجود داشته و در برخی از سال ها باعث ایجاد بحران های بزرگی در این صنایع شده است.
یکی از بحران های بزرگ لبنیات در اواخر دهه ۹۰ همزمان با مدیریت وزارت بازرگانی بر نظام قیمت گذاری این محصولات به وقوع پیوست و باعث تعطیلی بیش از ۷۰ درصد ظرفیت تولیدی صنایع لبنیات سازی و دامداری ها شد.[۳]
عدم تعیین درست قیمت شیرخام از سوی وزارت بازرگانی وقت در اواخر دهه ۹۰ باعث ایجاد اعتراضات سراسری از سوی دامداران شد.
کاهش سرانه مصرف لبنیات ناشی از سیاست های وزارت بازرگانی
براساس آخرین آمارهای ارائه شده از سوی سازمان فائو در سال ۲۰۰۷ میلادی، مصرف سرانه شیر در ایران حدود ۶۶ کیلوگرم در سال بوده است. در همان سال به جز افغانستان و عراق که آمار دقیقی از آن‌ها موجود نبوده، مصرف شیر در ایران کمتر از همه کشورهای همسایه بوده است.
همچنین در بیشتر کشورهای اروپایی و مخصوصا اروپای غربی، مصرف سالانه شیر بیش از ۲۰۰ کیلوگرم برای هر شخص است.
کاهش مصرف شیر و محصولات لبنی در اواخر دهه ۹۰ میلادی به دلیل سیاست های غلط وزارت بازرگانی، احتمال رواج برخی از بیماری ها را افزایش داد. طبق بررسی های انجام شده، سرانه مصرف محصولات لبنی در برهه ای از زمان به یک سوم میانگین جهانی رسیده بود.
تعطیلی کارخانجات لبنیات سازی و دامداری ها، دستاورد وزارت بازرگانی
قیمت پائین شیر خام در مقاطعی به شکل گیری اعتراضات گسترده از ناحیه تولیدکنندگان و دامداران نیز منجر شده است. به عنوان مثال در تاریخ ۷ اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۷ با تجمع برخی از دامداران در مقابل وزارت بازرگانی، اعتراضات وسیعی در قبال سیاست های این وزارتخانه صورت گرفت.
طبق اعلام مسئولین اتحادیه دامداران در این مقطع دامداری ها به دلیل عدم تعیین درست قیمت شیرخام و پرداخت به موقع مطالبات دامداران از سوی وزارت بازرگانی، روزانه با زیانی معادل ۹۰۰ میلیون تومان روبرو بودند.[۴]
سیاست های غلط وزارت بازرگانی در زمان مدیریت این وزارتخانه بر بازار محصولات اساسی، باعث شکل گیری زیان های گسترده ای در صنایع تولیدی نظیر کارخانجات لبنیات سازی، دامداری ها و… شده بود.
دلیل اصلی ایجاد چنین زیان هایی، تفکیک میان تولید و تجارت و ناهماهنگی میان این بخش ها بود که از سال ۱۳۹۰ با ادغام وزارت بازرگانی در وزارتخانه های تولیدی چنین مشکلاتی به کمترین حد خود رسید.
هر چند ادغام وزارت بازرگانی در وزارتخانه های تولیدی طی سال های اخیر به صورت کامل انجام نشده است، اما نتایج مثبت بسیاری در حوزه های تولیدی و تجاری داشته و از وقوع بحران های عمیق در حوزه تولید و مصرف جلوگیری کرده است. این مسیر باید ادامه یابد و ساختارهای جدید طبق قوانین تکمیل شود.
پینوشت:
[۱] اقتصاد آنلاین؛ کد خبر: ۳۰۰۸۱۱
[۲] خبرگزاری میزان؛ کد خبر: ۲۷۲۰۳۵
[۳] خبرگزاری برنا؛ کد خبر: ۱۲۸۹۸۸
[۴] آفتاب آنلاین؛ کد خبر: ۲۷/c2c1209312294
انتهای پیام/ غذا و کشاورزی
