به گزارش مسیر اقتصاد در حال حاضر عده ای سازمان تجارت جهانی را یکی از موفق ترین نهادهای بین المللی در طول دهه های اخیر می دانند. این سازمان توانسته است بسیاری از کشورها را به عضویت خود درآورد که در مجموع بیش از ۹۸ درصد تجارت جهان را پوشش می دهند.
اما واقعیت های حاکم بر عرصه تجارت جهانی درحال تغییر است؛ اکنون کشورهای جهان در حال فاصله گرفتن از چندجانبه گرایی به رهبری WTO هستند و به جای آن به سمت دوجانبه گرایی سوق پیدا کرده اند.
WTO سازمانی بزرگ و ناکارآمد
یکی از مهم ترین انتقادهایی که به سازمان تجارت جهانی وارد می شود عدم موفقیت در به نتیجه رساندن حتی یک دور مذاکراتی، از اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی تا به حال است.
اکنون سازمان تجارت جهانی بیش از ۱۶۴ عضو دارد؛ این کشورها رویکرد های بسیار متفاوتی درخصوص مسائل عرصه تجارت جهانی دارند که به ناهمگن شدن ترکیب این سازمان منجر شده است.
در چنین شرایطی دستیابی به یک توافق جدید که مورد رضایت همه کشورها قرار بگیرد، غیر ممکن است. بر اساس آمارهای جهانی میانگین تعرفه واردات کشورهای جهان از سال ۲۰۰۰ میلادی تا به حال هیچگونه کاهشی نداشته است؛ این درحالیست که تا پیش از آن سال و درپی توافقات تجاری ذیل WTO، میزان تعرفه واردات کشورها روندی کاهشی داشته است.
بی نتیجه ماندن ۱۸ ساله تنها دور مذاکراتی WTO
آخرین دور مذاکراتی که در قالب رویکرد چندجانبه گرایی به نتیجه رسید، مذاکرات دور اروگوئه بود که حاصل آن تشکیل سازمان تجارت جهانی در سال ۱۹۹۵ بوده است.
در حالیکه از آن زمان تا به حال تنها یک دور مذاکراتی با نام دور دوحه در سال ۲۰۰۱ میلادی آغاز شده است؛ ولی در طول ۱۸ سال اخیر، این دور مذاکراتی هیچ دستاورد جدیدی به همراه نداشته است.
عدم همگرایی کشورها درخصوص مسائلی همچون حمایت از بخش کشاورزی، تجارت آزاد خدمات و مالکیت فکری از جمله مواردی بوده است که به بی نتیجه ماندن دور مذاکراتی دوحه منجر شده است.
تغییر رویکرد کشورهای جهان از چندجانبه گرایی به دوجانبه گرایی
در زمان شکل گیری سازمان تجارت جهانی در اوایل دهه ۹۰ میلادی، کشورهای جهان در عرصه تجارت رویکرد چندجانبه گرایی را دنبال می کردند؛ که به وضوح در تشکیل اتحادیه اروپا، توافق تجارت آزاد نفتا و دیگر توافقات منطقه ای و جهانی در آن سال ها مشهود است.
اما اکنون رویکرد کشورهای جهان تغییر کرده است و بیش از آنکه به دنبال دستیابی به اهداف تجاری از طریق WTO باشند، به سمت انعقاد توافقات تجاری دوجانبه با کشورهای همسو حرکت کرده اند.
عدم موفقیت WTO در رفع چالش های جهانی
عدم موفقیت WTO در رفع چالش های بزرگ جهانی، مسئله دیگری است که انتقاد کشورهای جهان را نسبت به عملکرد سازمان تجارت جهانی موجب شده است.
در زمان شکل گیری سازمان تجارت جهانی مسائلی همچون آلودگی هوا، گرمایش زمین، گسترش برخی بیماری ها و بیکاری ساختاری، از جمله چالش های اساسی مطرح در عرصه بین الملل بود.
با اینحال در طول بیش از دو دهه اخیر پیشرفت چندانی در خصوص رفع این چالش ها صورت نگرفته است؛ درحالیکه انتظار می رفت سازمانی همچون WTO در رفع این چالش ها موفق تر عمل نماید.
پایان کار سازمان تجارت جهانی در نظم «نوین» جهانی
بنابراین می توان گفت در طول دو دهه اخیر عرصه روابط بین الملل با تغییرات قابل توجهی مواجه شده است؛ درحالیکه سازمان تجارت جهانی نتوانسته است خود را متناسب با این تغییرات به روز رسانی نماید.
نتیجه این روند به طور طبیعی شکل گیری یک نظم نوین در عرصه روابط بین الملل و تجارت جهانی است که در آن سازمان تجارت جهانی به یک نهاد منزوی تبدیل شده و در عمل پایان کار این سازمان، دست کم با ساختار کنونی فرا رسیده است.
منبع: دیپلمات yon.ir/AAD4q
انتهای پیام/ اقتصاد بین الملل
