مسیر اقتصاد/ سالهاست که کشف قیمت ارز در بازار ارز ایران به اَشکال ناشناخته و با پیچیدگی های متعددی انجام می شود. در این سیستم قیمت گذاری ارز، صرافی ها و عوامل انفرادی از قبیل دلالان ارزی بازیگران اصلی تعیین قیمت ارز هستند.
بانک مرکزی نیز به عنوان مقام ناظر در این بازار نقشی غیر مستقیم دارد و با رصد این بازار غیررسمی، به شکل کاملا منفعلانه دخالت می کند. در اغلب موارد بانک مرکزی بعد از اینکه بازار دچار تنش ارزی می شود و اتفاقات، بازار را دستخوش نوسان می کند، وارد عمل شده و واکنش نشان می دهد.
از آنجایی که بانک مرکزی بزرگترین دارنده منابع ارزی در کشور است، نبود بازاری مناسب و شفاف باعث شده که بانک مرکزی با وجود به کار بردن بخش اعظمی از منابع ارزی خود جهت کنترل بازار، به جای نقش اثرگذار کماکان نقش دنباله‌رو در بازار داشته باشد.
واردکنندگان و صادرکنندگان به عنوان نیروهای اصلی بازار ارز هستند؛ بنابراین بانک مرکزی می تواند با شکل دهی یک نظام قیمت گذاری مناسب، از نقش نیروهای مذکور در تعیین درست قیمت ارز به خوبی استفاده کند.
حل مشکل قیمت گذاری ارز در عرصه بانکداری بین المللی با یک راهکار
امروزه در عرصه بانکداری بین المللی برای قیمت گذاری مناسب ارز و افزایش شفافیت بازار، بازاری تحت عنوان بازار ارز بین بانکی شکل گرفته است.
بانک ها در بازار بین بانکی از طرف مشتریان ارزی که صادرکنندگان و واردکنندگان هستند، به عنوان کارگزار عمل کرده و عرضه و تقاضاهای ارز را در معرض معامله قرار می دهند. این اقدام باعث کشف قیمت و انتشار شفاف آن و افشاء اطلاعات در قالب سازوکاری مشخص خواهد شد.
در این بازار همچنین می توان با تعیین محدوده قیمتی (حد بالا و پایین) از سفته بازی بانک ها نیز جلوگیری کرد و با دقت و شدت بیشتری بر فعالیت هایشان در زمینه قیمت گذاری ارز نظارت نمود.
امکان به کارگیری مشتقات ارزی با شکل گیری بازار ارز بین بانکی
یکی دیگر از مزایای شکل گیری بازار ارز بین بانکی متشکل این است که می توان در قالب این بازار، مشتقات ارزی مانند قراردادهای آتی را برای پوشش ریسک و سایر اهداف راه اندازی نمود.
به دلیل اینکه عمده تقاضای ارز توسط واردکنندگان صورت می گیرد، بنابراین با راه اندازی قراردادهای آتی، واردکنندگان با خرید این قراردادها خود را از رشد قیمت ارز در آینده مصون می کنند. فروشندگان عمده ارز نیز که صادرکنندگان هستند با فروش قراردادهای آتی و به دست آوردن ارز مورد نیاز خود در آینده از نزول قیمت ارز در آینده خود را مصون می کنند.
لذا معاملات روزانه این قراردادهای آتی باعث کشف نرخ های تحویل ارز در سررسیدهای اصلی در آینده شده و بهترین سیگنال برای کشف قیمت فعلی ارز خواهد بود. در نهایت شکل گیری بازار مذکور قیمت ارز واحدی را در سراسر بازار ارز شکل خواهد داد.
ایجاد شبکه الکترونیکی معاملات ارزی لازمه شکل گیری بازار ارز بین بانکی
لازمه شکل گیری بازار مذکور، ایجاد شبکه معاملاتی الکترونیکی است که در آن بانک های دخیل در مبادلات ارزی کشور و بانک مرکزی حضور داشته باشند. از طرفی با توجه به این که در بازار ارز ایران صرافی ها نیز نقش چشمگیری در مبادلات ارزی ایفا می کنند، می توان زمینه حضورشان در این بازار را فراهم نمود.
در حال حاضر مدتهاست که در کشورهای مختلف، مدیریت و کنترل بازار ارز در بازار بین بانکی و تحت نظارت سیستم بانکی و به رهبری مستقیم بانک های مرکزی انجام می شود. این بازار بین بانکی در کشورهای اروپایی، روسیه، ژاپن و غیره شکل گرفته است.
