به گزارش مسیر اقتصاد در حال حاضر ساختار اقتصادی بسیاری از کشورها ابر اساس اصول نئولیبرالیسم استوار شده است. سیاستمداران متعددی در دهه های اخیر به دنبال اجرای اصول اقتصاد نئولیبرال در کشورشان بوده اند که از جمله آن ها می توان به آگوستو پینوشه، مارگارت تاچر و رونالد ریگان اشاره کرد.
فردگرایی و اتکاء به سازوکار بازار ویژگی های نظام نئولیبرال
این مکتب اقتصادی به محدود کردن نقش دولت در اقتصاد و استفاده بیشتر از سازوکارهای بازار آزاد تأکید دارد. در تفکر نئولیبرالیسم توجه به هنجارهای فرهنگی در اولویت نیست و در مقابل انگیزه های اقتصادی و کسب ثروت بیشتر دلیل اصلی مردم برای انجام فعالیت ها محسوب می شود.
علاوه بر این در یک نظام اقتصادی نئولیبرال تأکید بر آن است که شرایط برای فعالیت افراد کارآفرین فراهم شود و در مقابل فعالیت های جمعی و عمومی کمتر مورد توجه قرار می گیرد.
واژه هایی همچون محدود کردن قاعده گذاری دولتی، آزادسازی قیمت ها و بازارها، خصوصی سازی شرکت ها، جلوگیری از افزایش بودجه دولت و ریاضت مالی از کلیدواژه های اساسی یک نظام اقتصادی نئولیبرال محسوب می شوند.
نئولیبرالیسم دلیل اصلی مشکلاتی همچون گسترش نابرابری اقتصادی
امروزه در بسیاری از کشورها که از قواعد نئولیبرالیسم پیروی می کنند، مشکلات اقتصادی گسترده ای همچون افزایش نابرابری اقتصادی، ناپایداری اقتصادی و از بین رفتن ارزش های اخلاقی و اجتماعی پدیدار شده است. نتیجه این روند در افزایش تمایل مردم به شعارهای پوپولیستی نامزدهای انتخاباتی در کشورهای جهان مشهود است.
این تصور که پیروی از قواعد نئولیبرال مسبب اصلی پیدایش و گسترش این مشکلات اقتصادی و اجتماعی است، در بین بخش گسترده ای از مردم و کارشناسان پذیرفته شده است. در طول سه تا چهار دهه گذشته هیچ گاه انتقاد از مشکلات نظام اقتصادی نئولیبرال به این حد نبوده است.
آزادسازی مالی و جهانی سازی دو دستاورد توخالی نئولیبرالیسم
لفظ نئولیبرالیسم از اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی به طور گسترده مورد استفاده مردم و کارشناسان قرار گرفت. در آن زمان دو دستاورد مهم برای پیروی از قواعد نئولیبرالیسم ذکر می شد.
دستاورد اول کاهش محدود ها و قواعد مالی در سطح جهان بود که در نهایت به بحران مالی سال ۲۰۰۸ منجر شد. دستاورد دوم نیز جهانی سازی و افزایش تجارت آزاد در جهان بود که درپی تأمین مالی گسترده تجارت و کاهش محدودیت های وارداتی رخ داده است.
مشکل اصلی نظام نئولیبرال عدم توجه به ساختارهای فرهنگی و اجتماعی است
قواعد نظام نئولیبرال بر کاهش نقش دولت و آزادسازی بازارها تأکید دارند. اما تأکید بر یک سیاست اقتصادی برای تمامی کشورهای جهان یک اشتباه بزرگ از سوی اقتصاددانان لیبرال محسوب می شود. هر کشوری در جهان فرهنگ، تاریخ، هنجارهای اجتماعی و دیگر خصوصیات خاص خود را دارد. در چنین شرایطی توصیه های مکرر اقتصاددانان نئولیبرال به آزادسازی بازارها و کاهش نقش دولت نتایج مطلوبی در پی ندارد.
از طرف دیگر استفاده از سازوکار بازار، توسعه کارآفرینان بخش خصوصی و ایجاد سازوکارهای انگیزشی اقتصادی ابزارهای مناسبی در حکمرانی هستند که اگر به طور مناسب مورد استفاده قرار بگیرند نتایج مطلوبی را به همراه خواهند داشت. اما نکته قابل توجه ضرورت سازوگاری این ابزارها با پیش زمینه های اجتماعی و فرهنگی هریک از کشورهای جهان است و نمی توان در این زمینه یک دستور کار جهانی برای همه کشورها تجویز کرد.
گرچه برخی اصول اقتصادی در همه جای جهان یکسان هستند، اما اینکه تصور کنیم پیروی از اصول نظام اقتصادی نئولیبرال بدون توجه به پیش زمینه های فرهنگی و اجتماعی و به طور نامحدود، می تواند به نتایج مطلوبی منجر شود یک تصور غلط است و برساخته برخی اقتصاددانان نئولیبرال است.
منبع: گاردین
