به گزارش مسیر اقتصاد حمل و نقل ریلی در بین شیوه های مختلف جا به جایی به سبب مزایای متعدد مانند مصرف سوخت به میزان یک هفتم حمل و نقل جاده ای، ایمنی بسیار بالاتر، ظرفیت جا به جایی بالاتر بار و مسافر و آلودگی کمتر محیط زیست در صدر اولویت های حمل و نقلی کشور قرار دارد.
در کنار این مزایای عمومی، قرار گرفتن ایران در مسیر چهارراه جهانی و عبور کریدور‌های مهمی مانند کریدور شمال-جنوب و فرصت بهره‌مندی از منافع بزرگ این مسیر‌های ترانزیتی، اهمیت توسعه حمل و نقل ریلی در کشور را دو چندان کرده است.
تهیه واگن، الزام گسترش حمل و نقل ریلی
یکی از الزامات گسترش حمل و نقل ریلی تهیه واگن مورد نیاز کشور است. به گزارش سایت وزارت صنعت، معدن و تجارت، کشور به حدود ۲۵۰۰ واگن مسافری برون شهری تا سال ۱۴۰۴ و ۸ تا ۱۰ هزار واگن مترو شهری تا پایان برنامه ششم توسعه نیاز دارد[۱].
همچنین به گفته سعید رسولی عضو هیئت مدیره شرکت راه آهن، در طول برنامه ششم توسعه اقتصادی حداقل ۲۸ هزار واگن مورد نیاز شبکه ریلی کشور خواهد بود[۲].
تکذیب و تایید خبر خرید واگن از شرکت روسی توسط مسئولین
اواسط بهمن ماه سال ۹۴ رسانه ی روسی «کومرسانت» از تحویل ۵۰۰۰ واگن باری تولید شرکت «اورال واگن زاوود» به ایران خبر داد. معاون ناوگان راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران بلافاصله خرید واگن باری از روسیه را تکذیب کرد و گفت: واگن‌سازان داخلی توانمندی در کشور داریم و نیازهای شبکه ریلی را از همین طریق تامین می‌کنیم و نیازی به واردات واگن از سایر کشورها نداریم. راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران هیچ مذاکره‌ای برای خرید واگن باری از روسیه نداشته است.
این در حالی بود که حدود ۷ ماه بعد از اطلاع‌رسانی رسانه روسی و تکذیب راه‌آهنی‌ها، وزیر صنعت، معدن و تجارت طی سخنانی خرید واگن روسی را تایید کرد و گفت: خرید ۵۰۰۰ واگن باری از روسیه کم سلیقگی بود و روی ریل می‌ایستم و اجازه ورود این واگن‌ها را به کشور نمی‌دهم.
در ادامه (آذر ماه سال ۹۵ ) وزیر راه و شهرسازی طی نامه‌ای به رییس جمهوری در اعتراض به اقدامات وزیر صنعت، منع واردات واگن را غیرقانونی دانست.
اواسط دی ماه سال ۹۵ دفتر معاون اول رئیس جمهور در نامه ای به وزیر راه نوشت: جناب دکترآخوندی به نظر می‌رسد با مذاکره با آقای نعمت زاده و توافق بر سر استفاده از توان داخلی، مشکل حل شدنی است[۳].
انعقاد قرارداد ساخت واگن مشترک با شرکت فرانسوی
اول مرداد ماه امسال، توافق نامه همکاری مشترک در ساخت واگن های مترو شهری و حومه میان سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران ( ایدرو )، شرکت آلستوم فرانسه و شرکت ایریکو (شرکت توسعه صنایع ریلی ایرانیان) امضا شد. محمد رضا نعمت زاده در مراسم امضای توافق نامه در جمع خبرنگاران گفت: در این مشارکت سه جانبه شرکت های پیش گفته به ترتیب با سرمایه گذاری ۲۰، ۶۰ و ۲۰ درصدی حضور دارند.
نعمت زاده هدف از این مشارکت را توسعه کارخانجات ایریکو در ابهر دانست. وی بیان داشت: پیش بینی شده که هزار دستگاه واگن با مشارکت شرکت آلستوم در این مجموعه ساخته شود و با توجه به سهام عمده آنها در این قرارداد، ما نیز خواستار صادرات واگن به خارج کشور علاوه بر تامین نیاز داخلی شدیم.
وی خاطر نشان کرد: بر اساس این توافق نامه، قرار است آخرین فناوری های روز جهان نیز به کشور وارد و در بخش نخست همکاری، ۲ هزار دستگاه واگن مورد نیاز مترو تامین شود.
وی ادامه داد: توافقنامه امضا شده برای یک مشارکت سرمایه گذاری، انتقال فناوری، تولید و صادرات و استفاده حداکثری از توانمندی داخلی است که در کنار آن چندین قرارداد همکاری برای تامین سایر اجزا و قطعات از جمله موتور، ریل، ترمز و سیستم های الکتریکی به صورت جداگانه با سایر شرکت ها نیز منعقد خواهد شد.[۴]
انعقاد قرارداد ساخت واگن در مشارکت با شرکت روسی
نهم مرداد ماه امسال، قرارداد تولید مشترک واگن بین سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) و شرکت ترنس مش هلدینگ روسیه از طریق کارخانه واگن پارس امضا شد. براساس توافق قبلی، دو طرف در زمینه تولید واگن با فاینانس روسیه در ایران همکاری می کنند.
منصور معظمی رئیس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) در این مراسم گفت: شرکت ترنس مش هلدینگ بزرگترین شرکت لکوموتیو ساز روسیه است که ۳۳ درصد سهام آن متعلق به شرکت «آلستوم» فرانسه است .
وی بیان داشت: مدل همکاری در این قرارداد، تاسیس یک شرکت مشترک با سهم سرمایه گذاری ۸۰ درصدی طرف خارجی (شرکت ترنس مش) و ۲۰ درصد ایدرو خواهد بود که پس از تشکیل شرکت با فاینانس ۲ میلیارد یورو، مدل و برنامه کسب و کار تهیه خواهد شد.
فروش شرکت ایرانی به شرکت مشترک ایران، روسیه و فرانسه
معظمی ادامه داد: پس از آن با خرید شرکت واگن پارس (که نحوه همکاری با تولیدکننده داخلی متناسب با پروژه ها و شرایط کاری تعریف شده است) اقدام به تولید و تامین محصولات مورد نیاز کشور در حوزه های تعیین شده صنایع ریلی خواهد شد که به مرور زمان متناسب با پروژه های آتی حجم سرمایه گذاری ۲ طرف افزایش خواهد یافت.
وی بیان داشت: از جمله محورهای این تفاهم نامه، حداکثر ساخت داخل و استفاده از توانمندی داخلی خواهد بود و مدیریت شرکت در آن به صورت چرخشی تعریف شده است.[۵]
تاسیس شرکت جدید زمینه ساز اثرگذاری قراردادهای مشترک
مسئله مهم در مورد این قراردادها که حداقل آورده آن ایجاد اشتغال بوده، انتقال فناوری برای تولید پیشرفته واگن در داخل کشور است. در صورتی که انتقال فناوری صورت نگیرد و واگن سازان داخلی صرفا مونتاژکاری کنند، چنین قراردادهایی نیازمند بازنگری است.
البته باید به این نکته نیز توجه داشت که فروش شرکت های ایرانی به شرکت های خارجی گزینه خوبی برای تکمیل این قراردادها نبوده و بهتر است که فعالیت مشترک در قالب یک شرکت جدید و با سامانه های به روز انجام شود تا بتواند بیشترین آورده را برای کشور داشته باشد.
پینوشت:
[۱]: http://www.mimt.gov.ir/news/578484
[۲]: http://nasimonline.ir/Content/Detail/2093716
[۳]: https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/01/18/1372345
[۴]: http://www.irna.ir/fa/News/82607694
[۵]: http://www.irna.ir/fa/News/82616233
