مسیر اقتصاد/ تولید گوشت مرغ در کشور وابسته به واردات ذرت دانه‌ای و کنجاله سویا است. حدود ۶۰ الی ۷۰ درصد قیمت تمام شده گوشت مرغ وابسته به قیمت این نهاده‌های دامی است. دولت به منظور حمایت از مصرف کننده و کنترل قیمت گوشت مرغ، سیاست تخصیص ارز ترجیحی به واردات نهاده‌های دامی را دستور کار قرار داده است تا این نهاده‌ها با قیمت پایین‌تر به دست تولیدکننده برسند. در این راستا تامین ارز واردات نهاده‌های دامی به علت شرایط تحریمی کشور همواره با مشکلاتی روبه رو بوده به طوریکه بعضا امکان تامین ارز جهت ترخیص نهاده های دامی از بنادر وجود نداشته است.
به منظور صرفه جویی در منابع ارزی کشور، کاهش وابستگی به واردات نهاده‌های دامی و همچنین کاهش قیمت تمام شده گوشت مرغ در کشور، رعایت اصل بهره‌وری در صنعت ضروری است. از جمله مهم‌ترین اقدامات به منظور افزایش بهره‌وری در صنعت مرغداری، استفاده از خوراک آماده با بکارگیری ظرفیت کارخانجات خوراک است. این کارخانجات با فرمولاسیون تخصصی، ترکیب دقیق مواد مغذی و اعمال کنترل‌های کیفی، خوراکی با قابلیت هضم بالا و ضریب تبدیل پایین تولید می‌کنند.
اتلاف منابع در مرغداری‌ها و نقش خوراک آماده در افزایش بهره‌وری
در حال حاضر سیاست دولت، توزیع نهاده خام در مرغداری‌ها است؛ بدین صورت که مرغداران از طریق سامانه بازارگاه، براساس میزان جوجه‌ریزی و سهمیه‌ای که دارند اقدام به خرید ذرت و کنجاله سویا می‌کنند و به کمک آسیاب و میکسر موجود در واحدهای خود، به آماده‌سازی خوراک می پردازند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد این مسئله باعث شده تا متوسط ضریب تبدیل خوراک در واحدهای مرغداری خرد افزایش یافته و به عدد ۲ برسد؛ در حالی که شرکت‌های زنجیره‌ای تولید کننده گوشت مرغ به علت داشتن کارخانجات خوراک و استفاده از بروزترین فناوری‌ها در بخش فرآوری و فرمولاسیون جیره طیور، زمینه افزایش بهره‌وری و کاهش ضریب تبدیل خوراک به حدود ۱.۷ را فراهم کرده‌اند. علاوه بر این، کارخانجات خوراک با رعایت استانداردهای بهداشتی، سلامت گله را بهبود داده و تلفات را کاهش می‌دهند.
در همین راستا حسن مهربانی یگانه استاد گروه علوم دامی دانشگاه تهران بیان کرد: توزیع و مصرف نهاده‌های دامی به صورت خام موجب شده تا راندمان تولید ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش یابد و در نهایت سالیانه حدود ۵۰۰ میلیون دلار از منابع کشور هدر رود.[۱]
ظرفیت مغفول کارخانجات خوراک آماده در صنعت مرغداری
در حالی که کارخانجات خوراک آثار مثبت بسیاری برای کاهش وابستگی به واردات نهاده‌های دامی و افزایش بهره‌وری دارند، اما همچنان از این ظرفیت در صنعت مرغداری به درستی استفاده نمی‌شود، در همین راستا محمد مسعودی، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های خوراک دام، طیور و آبزیان کشور بیان کرد: ۸۶۶ کارخانه خوراک در ایران فعالیت دارند که با ۳۰ درصد ظرفیت تولید می‌کنند، این کارخانجات ظرفیت تولید سالانه ۳۲ میلیون تن خوراک آماده را دارند و می‌توانند به طور کامل نیاز صنعت مرغداری را تامین کنند.[۲]
در واقع توزیع نهاده خام بین مرغداران و ارزان قیمت بودن این نهاده‌ها به واسطه تخصیص ارز ترجیحی، این امکان را فراهم می‌کند تا برخی تولیدکنندگان بتوانند بخشی از نهاده دریافتی خود را در بازار آزاد با قیمت بیشتری به فروش برسانند و همچنین انگیزه کافی برای افزایش بهره‌وری نداشته باشند؛ بنابراین تمایلی برای استفاده از خوراک آماده ندارند.
ارتقاء کیفیت خوراک آماده با رتبه بندی کارخانجات خوراک
البته برخی دیگر از مرغداران به علت عدم اطمینان به کیفیت خوراک آماده تولید شده در کارخانجات خوراک، از این ظرفیت استفاده نمی‌کنند. به منظور رفع این چالش، وزارت جهاد کشاورزی اقدام به تدوین و اجرای طرح رتبه‌بندی کارخانجات خوراک دام و طیور کرده است. این رتبه‌بندی بر مبنای شاخص‌هایی نظیر کیفیت محصول، رعایت استانداردهای بهداشتی، بهره‌گیری از فناوری‌های روز و میزان اثربخشی در کاهش ضریب تبدیل خوراک صورت می‌گیرد. هدف از این طرح، شفاف‌سازی عملکرد کارخانجات، ایجاد رقابت سالم و هدایت تولیدکنندگان به سمت کیفیت محوری است.
در همین راستا سید احمدرضا سیدعلیان، مدیرکل سابق دفتر بهبود تغذیه و جایگاه دام وزارت جهاد کشاورزی گفته است: با رتبه‌بندی کردن کارخانجات خوراک به جای نهاده‌های خام، خوراک آماده وارد واحدهای تولید دام و طیور کشور می‌شود و همین امر از پرت خوراک در این واحدها جلوگیری می‌کند.[۳]
لزوم سیاستگذاری دولت برای استفاده از ظرفیت کارخانجات خوراک دام و طیور
بنابراین دولت می‌تواند به منظور افزایش بهره‌وری در صنعت مرغداری، بجای توزیع نهاده خام بین مرغداران، سیاست توزیع نهاده آماده را با محوریت کارخانجات خوراک اجراء نماید. بر این اساس مرغداران می‌توانند بجای خرید نهاده خام متناسب با سهمیه تخصیصی، نهاده آماده را از کارخانجات خوراک منتخب خود تهیه نمایند.
از طرفی اجرای این سیاست می‌تواند راهبرد متنوع سازی ترکیب جیره طیور را در کشور عملیاتی نماید؛ چرا که کارخانجات خوراک با داشتن تجهیزات پیشرفته و نیروی انسانی متخصص، امکان استفاده از انواع نهاده‌های دامی نظیر گندم دامی، کنجاله آفتابگردان پوست کنده و… را در جیره، بدون اثر منفی در عملکرد طیور فراهم کنند.
پی‌نوشت:
[۱] خبرگزاری مهر؛ شماره خبر: ۵۲۵۳۶۵۶
[۲] خبرگزاری مهر؛ شماره خبر: ۶۳۶۵۷۸۰
[۳] پایگاه اطلاع رسانی کشاورزی و صنایع غذایی ایران؛ شماره خبر: ۸۱۸۷۳
انتهای پیام/ کشاورزی
