مسیر اقتصاد/ جنگ بین اسرائیل و فلسطین در دهه‌های اخیر همواره موجب تحولات جدیدی شده است. گاهی، اقدامات ضد جنگ از روش‌های خشن به‌عدم خشونت تبدیل شده و در این میان، تحریم مانند جنبش BDS به عنوان اقدامی غیرخشونت‌آمیز علیه ارکان قدرت اسرائیل یا ابزار دیپلماتیک محسوب می‌شود.
جزئیات و اجزای تحریم رژیم صهیونیستی
اقدام BDS (بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم) زمانی رخ می‌دهد که نگرانی از واکنش جهانی و مخالفت با رویدادهای حقوق بشری اسرائیل وجود داشته باشد. این جنبش توسط غیرنظامیان فلسطینی آغاز و جامعه جهانی را به بایکوت، واگذاری و تحریم دعوت کردند. هدف از این اقدام اعمال فشار بر اسرائیل برای رعایت قوانین و مقررات بین‌المللی است. این اقدام از ژوئیه ۲۰۰۵ آغاز و تا امروز ادامه دارد. برخی کشورها به اقدامات BDS ادامه و حمایت خود را از تحریم مواد غذایی و انواع دیگر شرکت‌های حامی اسرائیل تقویت کرده‌اند. در نتیجه بسیاری از کشورها روابط دیپلماتیک خود را با اسرائیل قطع و توجه سازمان ملل را برای تصویب قطعنامه‌ای برای آتش بس پایدار جلب کرده‌اند.
مفهومی که در بررسی مورد استفاده قرار خواهد گرفت جنبش بدون خشونت است. طبق نظر جین شارپ (۱۹۷۳) که به نظریه رضایت قدرت اشاره می‌کند، کنش غیرخشونت‌آمیز، مقاومتی است که بیشتر بر منابع قدرت حریف از جمله منابع مالی، تبعیت شهروندان و مشروعیت قانونی تمرکز می‌کند.
به گفته چین شارپ، سه دسته از روش‌های اقدام بدون خشونت وجود دارد. نخست اعتراض و اقناع؛ اقدامی است که در آن بازیگران از طریق اعلامیه، طومار، پوستر، راهپیمایی و تظاهرات، حمایت و مخالفت خود را با برخی مسائل و سیاست‌ها اعلام می‌کنند. دوم عدم همکاری؛ اقدامی است که توسط یک بازیگر از طریق عمل حذف مشارکت جهانی از یک رویه یا اقدام دولتی انجام می‌شود که او با آن مخالف و آن اقدام را تحریم، اعتصاب یا رد می‌کند. سوم، مداخله غیرخشونت‌آمیز؛ کنشی است که در آن بازیگر نه تنها مشارکت جهانی را در یک عمل خاص جلب می‌کند، بلکه فعالانه به دنبال توقف آن است.
از سه دسته فوق، اقدام بایکوت در بخش دوم قرار می‌گیرد. یعنی یک اقدام غیرهمکاری است که از مخالفت عمومی نسبت به سیاست‌ها و اقدامات دولت یا سایر احزاب حمایت می‌کند. این اقدام افکار عمومی را دعوت می‌کند که از مقررات، قوانین و خرید مواد از احزاب حامی قوانین مخالف خودداری کنند. برای مثال، تحریم اسرائیل توسط جامعه جهانی، رهبران سیاسی را تشویق می‌کند تا پای میز مذاکره بیایند و درباره بهترین روش پایان دادن به ظلم اسرائیل تحت حقوق جهانی بشر و حقوق بین‌الملل رایزنی کنند. بنابراین، BDS یک ابزار دیپلماتیک بدون خشونت است که توسط غیر نظامیان فلسطینی انجام می‌شود و منافع دیپلماسی، یعنی منافع کشور خود را هدف قرار می‌دهد. استقلال فلسطین و انتقال اشغالگری اهداف دیپلماتیک این اقدام BDS است.
تاثیر BDS بر اقتصاد اسرائیل
بر اساس اقدامات BDS که در زمینه اقتصادی انجام می‌شود، مصرف کنندگان به دلیل مخالفت با متغیرهای موجود، خرید یا مصرف یک محصول یا خدمات را متوقف می‌کنند. جنبش BDS از سوی جامعه جهانی بر روی محصولات حامی اسرائیل، باعث زیان‌هایی بیش از ۱۱.۵ میلیارد دلار برای اسرائیل در سال ۲۰۱۸ شد. تحریم شرکت‌های حامی اسرائیل موجب کاهش سود آن‌ها، توقف همکاری شرکت‌ها با اسرائیل و کاهش قدرت اقتصادی اسرائیل می‌شود.
جنبش BDS، بایکوت اقتصادی اسرائیل را ایجاد کرده و کمپین مؤثری را علیه شرکت‌های تاثیرگذار در ظلم اسرائیل به فلسطینی‌ها ایجاد کرده است. این کمپین باعث شده تا شرکت‌های بزرگی مانند «وئولیا» و «اورانژ» اسرائیل را به طور کامل ترک کنند و سرمایه گذاران نیز سرمایه خود را از شرکت‌های اسرائیلی و بین‌المللی پس بگیرند. به باور سازمان ملل متحد و بانک جهانی و دیگر کارشناسان، BDS تأثیر اقتصادی مهمی بر اسرائیل دارد و این امر با رشد جنبش در حال گسترش است.
تأثیر جنبش BDS بر سیاست جهانی
جنبش BDS (بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم) از طریق مسائل سیاسی به جنبش‌های سیاسی تبدیل می‌شوند و نظم سیاسی جهانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کشورهای حامی حقوق بشری که توسط اسرائیل همواره نقض شده، روابط دیپلماتیک خود را با اسرائیل به دلیل تحریم قطع و در تحریم اسرائیل نیز شرکت کردند. به عنوان مثال، بولیوی پایان روابط دیپلماتیک با اسرائیل را در ۳۱ اکتبر ۲۰۲۳ اعلام کرد. این امر در بحبوحه جنگ پرآشوب بین اسرائیل و فلسطین تأثیر می‌گذارد، زیرا اسرائیل به کمک‌های تدارکاتی و اقتصادی دیگر کشورها نیاز دارد. اگر کشورهای ستون فقرات روابط دیپلماتیک اسرائیل در زمینه‌های سیاسی، تجاری و غیره تجزیه شوند، در این صورت اسراییل متحمل ضرر خواهد شد و اتحادهای کافی برای تقویت قدرت خود نخواهد داشت. البته ایالات متحده قوی‌ترین متحد اسرائیل است که هر قطعنامه سازمان ملل علیه اسرائیل را وتو می‌کند.
جنبش مذکور این پتانسیل را دارد که توده‌ها را وادار کند تا به مسائل و شرایط قربانیان اهمیت دهند و اطلاعات کافی از اعمال ظلم و ستم داشته باشند. جنبش BDS با تحریم در زمینه‌های اقتصادی، غذایی، فرهنگی، سیاسی و غیره موفق شد جامعه جهانی را به کمک خود بیاورد. این امر در مورد شرکت‌های تحریم شده مانند کی‌اف‌سی و مک دونالد تأثیرگذار بود و از طریق کاهش سود شرکت به دلیل تحریم، به فلسطینیان کمک کرد.
با این حال، دستیابی به صلح اسرائیل و فلسطین به دلیل وجود کشورهای ابرقدرت و حامی اسرائیل، بسیار دشوار است. به عنوان مثال، در ۲۰ آوریل ۲۰۲۴، ایالات متحده از حق وتوی خود برای رد پیش‌نویس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل مبنی بر خواست عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل، استفاده کرد. همچنین، این کشور از حق وتوی خود برای رد قطعنامه خروج نیروهای اسرائیلی از فلسطین بهره گرفت. این موانع باعث می‌شود تحریم‌ها به اندازه کافی کارآمد نباشند. با این حال، این اقدام در جلب توجه افکار عمومی به وضعیت فلسطین بدون خشونت مؤثر است.
مقاومت متمرکز بر منابع قدرت دشمن از جمله منابع مالی، تبعیت شهروندان و مشروعیت قانونی، توسط BDS اقدامی غیرخشونت‌آمیز است که توده‌ها را به خود جلب و در نهایت سازمان ملل به دلیل جنبش BDS قطعنامه آتش‌بس ارائه می‌کند. این جنبش که توسط غیرنظامیان فلسطینی آغاز شده و اکنون جهانی است، اقدامات غیرخشونت‌آمیز را به یک ابزار دیپلماتیک تبدیل می‌کند.
منبع: مدرن دیپلماسی
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
