مسیر اقتصاد/ سالانه در حدود ۵۴ درصد از اتیلن تولید شده در جهان صرف تولید پلی‌اتیلن‌ها می‌شود. پلی‌اتیلن‌ها انواع و مصارف مختلفی دارند. انواع پلی‌اتیلن‌ها با تغییر چگالی مشخص شده و به چهار دسته پلی‌اتیلن سنگین[۱]، پلی‌اتیلن متوسط[۲]، پلی‌اتیلن سبک[۳] و پلی‌اتیلن سبک خطی[۴] تقسیم می‌شوند.
میزان تولید و مصرف پلی‌اتیلن سبک خطی ۳۷ میلیون تن است
پلی‌اتیلن[۵] که با نام پلی‌اتن یا پلی‌متیلن هم شناخته می‌شود رایج ترین پلاستیک تولید شده در جهان است. بر اساس نمودار زیر، پلی‌اتیلن سنگین و پلی‌اتیلن سبک خطی، بیشترین سهم را در تولید پلی‌اتیلن‌ها دارند. در این میان پلی‌اتیلن سنگین و سبک خطی، با اختلاف کمی در رتبه اول و دوم میزان تولید پلی‌اتیلن قرار دارند. میزان تولید و مصرف پلی‌اتیلن سبک خطی، در حدود ۳۷ میلیون تن و میزان تولید و مصرف پلی‌اتیلن سنگین ۴۱ میلیون تن است.
۷۰ درصد از پلی‌اتیلن‌های سبک خطی در صنعت بسته بندی استفاده می‌شود
پلی‌اتیلن سبک خطی، از نظر ساختاری با پلی‌اتیلن سبک متفاوت است. پلی‌اتیلن سبک دارای ساختاری شاخه‌ای است که باعث می‌شود انعطاف‌پذیر و شکل‌پذیر باشد. اما پلی‌اتیلن سبک خطی دارای ساختاری خطی‌تر است که باعث می‌شود بادوام‌تر و مقاوم‌تر در برابر ضربه و سوراخ شدن بوده و در صنعت بسته‌بندی، کاربرد بیشتری داشته باشد. این پلیمر امکان تولید لایه‌های نازک‌تر را بدون کاهش مقاومت فراهم می‌کند و در نتیجه مصرف مواد و هزینه‌های تولید محصولات را کاهش می‌دهد.
مطابق نمودار زیر، بر اساس صنایع مصرف نهایی بازار جهانی پلی‌اتیلن سبک خطی به اکستروژن بسته بندی، اکستروژن، قالب‌گیری تزریقی، قالب‌گیری چرخشی و غیره تقسیم می‌شود. بر این اساس، عمده پلی‌اتیلن سبک خطی در صنعت بسته بندی مورد استفاده قرار می‌گیرد و طی سال‌های آتی نقش آن پررنگ تر خواهد شد.
میزان تولید پلی‌اتیلن سبک خطی تا سال ۲۰۳۲ به ۵۹ میلیون تن در سال می‌رسد
همانطور که نمودار زیر نشان می‌دهد، متناسب با روند افزایشی کاربردها و تقاضای پلی‌اتیلن سبک خطی در صنایع مختلف، میزان تولید و ارزش بازار آن نیز روبه افزایش است. در سال ۲۰۲۲، در حدود ۳۷ میلیون تن از این پلیمر تولید شد و پیش‌بینی می‌شود این میزان تا سال ۲۰۳۲، با نرخ رشد مرکب سالانه ۴.۷۹ درصد، به ۵۹ میلیون تن در سال برسد. ارزش بازار پلی‌اتیلن سبک خطی هم با نرخ رشد ثابت ۴.۵ درصدی از ۴۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲، به ۶۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۳۲ خواهد رسید.
چین برای تأمین نیاز خود پلی‌اتیلن سبک خطی وارد می‌کند
در سال ۲۰۲۲، کشورهای آسیایی تقریباً ۴۸ درصد از پلی‌اتیلن سبک خطی تولید شده در جهان را مصرف کرد. مطابق نمودار زیر، چین در حال حاضر بزرگترین مصرف‌کننده این پلیمر در جهان است. رشد سریع جمعیت و افزایش تقاضای مواد غذایی بسته‌بندی در این کشور موجب شده است میزان تقاضای پلی اتیلن سبک خطی در این منطقه به شکل قابل توجهی افزایش یابد. این کشور نیاز سالانه خود را از کشورهای غرب آسیا و آمریکای شمالی تأمین می‌کند.
ظرفیت تولید پلی‌اتیلن سبک خطی ایران ۱ میلیون تن است
میزان تولید پلی‌اتیلن‌ها در ایران هم رشد مطلوبی داشته است. عمده اتیلن تولید شده در کشور صرف تولید پلی‌اتیلن شده و در حال حاضر ظرفیت تولید انواع پلی‌اتیلن در کشور به حدود ۵ میلیون تن در سال می‌رسد. اما میزان ظرفیت تولید پلی‌اتیلن سبک خطی، نسبت به ظرفیت تولید پلی‌اتیلن سنگین و سبک کمتر است و سبد تولید پلی‌اتیلن کشور با سبد تولید جهانی متناسب نیست.
بر اساس نمودار زیر، در حال حاضر پتروشیمی‌های لرستان، جم، امیرکبیر، شازند، تبریز و مهاباد مجموعا با ظرفیتی کمتر از ۱ میلیون تن پلی‌اتیلن سبک خطی تولید می‌کنند. این در حالی است که ظرفیت تولید پلی‌اتیلن سبک در حدود ۱.۵ میلیون تن و ظرفیت تولید پلی‌اتیلن سنگین در حدود ۲.۵ میلیون تن است.
طرح‌های توسعه زنجیره ارزش پلی‌اتیلن‌ها در چه وضعیتی قرار دارند؟
برنامه‌ریزی‌های شرکت ملی پتروشیمی نشان می‌دهد میزان تولید پلی‌اتیلن‌ها تا سال ۱۴۱۱ به بیش از ۱۵ میلیون تن خواهد رسید. اما این طرح‌ها بر افزایش تولید پلی‌اتیلن سنگین متمرکز شده و در صورتی که همه این طرح‌ها به بهره‌برداری برسند، میزان تولید این محصول در کشور اشباع خواهد شد.
به صورت کلی ایران مشکلی در حوزه پلی‌اتیلن‌ها ندارد. در حال حاضر نیز ۷۰ درصد از پلی‌اتیلن کشور صادراتی است. یعنی افزایش تولید این حجم از پلی‌اتیلن سنگین، ضرورتی نداشته و در این شرایط، بهتر است که طرح‌های توسعه زنجیره ارزش اتیلن بازتعریف شده و خوراک اتیلن به واحدهای دیگر همچون تولید اتیل‌بنزن اختصاص پیدا کند.
در صورتی که یک واحد بخواهد پلی‌اتیلن تولید کند، بهتر است بر تولید پلی اتیلن سبک خطی، سرمایه‌گذاری کند. البته لازم به ذکر است که توسعه صنایع پایین دستی همچون صنعت بسته‌بندی نباید مغفول بماند و باید همراه با پلی‌اتیلن سبکی خطی توسعه پیدا کنند.
منبع: گزارش پژوهشی اندیشکده اقتصاد مقاومتی با موضوع «ارزیابی الگوی توسعه زنجیره ارزش اتیلن و بوتادین در ایران»
پی‌نوشت:
[۱] High Density Polyethylene
[۲] Medium-density polyethylene
[۳] Low Density Polyethylene
[۴] Linear low-density polyethylene
[۵] Polyethylene
انتهای پیام/ انرژی
