به گزارش مسیر اقتصاد در سال‌های اخیر، شرکت‌های پتروشیمی به صورت قابل توجهی افزایش یافته‌اند و تقاضای نفت در صنعت پتروشیمی افزایش قابل توجهی داشته است. پتروشیمی‌ها مانع توسعه پروژه‌های کربن‌زدایی هستند. به واسطه کاربرد بالا و روند افزایشی تقاضای محصولات این صنایع، امکان کاهش تولید در این واحدها وجود ندارد.
در حال حاضر ۱۲ درصد از نفت جهان در صنعت پتروشیمی مصرف می‌شود
به صورت کلی، تقاضا برای محصولات پتروشیمی در دو دهه اخیر افزایش قابل توجهی داشته است. بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی[۱] پتروشیمی‌ها در حدود ۱۲ درصد از تقاضای جهانی نفت را شامل می‌شوند. این واحدها که نقش مهمی در زندگی روزمره مردم جهان دارند، به عنوان نقطه کور تقاضای انرژی در نظر گرفته و اغلب توسط سیاست گذاران نادیده گرفته می‌شود.
روند تقاضای نفت در صنعت پتروشیمی افزایشی است و این روند افزایشی، موجب نگرانی دولت‌ها مخصوصا کشورهای حامی پروژه کربن‌زدایی شده است. این کشور‌ها نگرانند که صنایع پتروشیمی متوازن با افزایش تقاضا رشد کنند و جهان را تا سال‌های طولانی به منابع فسیلی متکی نگه دارند. کشورهای سراسر جهان در حال تلاش برای دور شدن از سوخت‌های فسیلی و جایگزینی آن‌ها با سوخت‌های پاک هستند. این موضوع دور از انتظار نیست و ممکن است حتی زودتر از پیش‌بینی‌های انجام شده رخ دهد و روند افزایشی مصرف جهانی سوخت‌های فسیلی تغییر کند.
اما دوری از صنایع پتروشیمی و صنعت پلاستیک برای کشورهای جهان دشوار است و عملا جایگزینی برای این محصولات وجود ندارد. سازمان‌ها و مؤسسات پیشرو در حوزه انرژی معتقدند که پتروشیمی‌ها احتمالا در دهه‌های آینده، به واسطه وابستگی عظیم جهانی به محصولات پایین دست پتروشیمی، میزان تقاضای نفت را همچنان بالا نگه دارند. کشورهای در حال توسعه، در تلاش‌اند تا واحدهای پتروشیمی خود را توسعه دهند و همین موضوع موجب نگرانی کشورهایی است که برای نفت زدایی از اقتصاد جهانی تلاش می‌کنند.
ارزش بازار صنایع پتروشیمی تا سال ۲۰۳۰ به ۱۰۰۰ میلیارد دلار می‌رسد
مطابق نمودار زیر، اندازه بازار جهانی صنعت پتروشیمی در سال ۲۰۲۲ به ۵۸۴.۵۰ میلیارد دلار رسیده و انتظار می‌رود با نرخ رشد ترکیبی سالانه ۷درصد تا سال ۲۰۳۰ افزایش یابد و به بیش از ۱۰۰۰ میلیارد دلار در سال برسد. پالایشگاه‌های نفت، بخش زیادی از نفتای تولید شده را به واحدهای تولید محصولات پایه پتروشیمی یعنی پروپیلن، اتیلن و آروماتیک‌ها اختصاص خواهند داد.
عمده این افزایش، به دلیل افزایش تقاضای جهانی پلاستیک‌ها است. بیش از نیمی از کل پلاستیک های تولید شده در جهان از سال ۲۰۰۰ به بعد تولید شده است. تقاضای جهانی برای پلاستیک که یک کالای مصرفی محسوب می‌شود به دلیل رشد جمعیت و افزایش تولید ناخالص داخلی و ثروت کشورهای جهانی در حال افزایش است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۲۵، میزان تولید و تقاضای پلاستیک‌ها به بیش از ۶۰۰ میلیون تن در سال افزایش یابد و تا سال ۲۰۵۰ این رقم به بیش از ۱۲۰۰ میلیون تن در سال برسد.
برنامه‌ای برای کاهش محصولات پتروشیمی در جهت کربن‌زدایی وجود ندارد
روند افزایشی تقاضای محصولات پتروشیمی در حالی است که بسیاری از کشورهای جهان محدودیت‌هایی وضع کرده‌اند که میزان مصرف پلاستیک را کاهش دهند و با ایجاد زیرساخت‌های مناسب، بازیافت این پلاستیک‌ها را افزایش دهند. اما در حدود ۸۵ درصد از پلاستیک‌های جهانی بازیافت نمی‌شوند. به عنوان نمونه، کشور آمریکا که بیشترین سرمایه‌گذاری را در زمینه بازیافت پلاستیک‌ها انجام داده بود، تنها ۵ درصد از ۵۰ میلیون تن زباله پلاستیکی خود را بازیافت می‌کند.
صنایع پتروشیمی از سوی دولت‌ها تحت فشار قرار می‌گیرند و تشویق می‌شوند تا عملیات پاکسازی و جمع آوری کربن را انجام دهند؛ اما برای محدود کردن تولید این صنایع کار چندانی انجام نمی‌شود. بسیاری از راهبردهای صنایع شیمیایی، به جهت رفع نگرانی‌های محیط زیستی، بر جایگزینی مواد اولیه پاک‌تر و بازیافت و جمع‌آوری آلودگی‌ها متمرکز شده است و برنامه‌ای برای کاهش تولید وجود ندارد. در نتیجه حتی اگر میزان تقاضای سوخت‌ها در جهان کاهش یابد، پتروشیمی‌ها همچنان تقاضای جهانی نفت را افزایش می دهند.
پیش‌بینی‌های انجام شده در این گزارش نشان می‌دهد جهان تا سال‌های طولانی به نفت متکی باشد و برای تولید و صادرات نفت کشور چشم‌انداز مثبتی دیده شود؛ اما بهتر از آن، این است که زنجیره ارزش نفت تا انتها تکمیل و بجای نفت، محصولات پتروشیمی صادر شود. تولید و صادرات محصولات پایین‌دستی پتروشیمی در شرایطی که تقاضای جهانی رو به افزایش است، هم تحریم ناپذیر است و هم ارزش افزوده بسیار بیشتری خواهد داشت.
پینوشت:
[۱] IEA
منابع:
انتهای پیام/ انرژی
