به گزارش مسیر اقتصاد اجلاس سران گروه ۲۰ به ریاست هند در ۹ تا ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۳ برگزار و در آن راه اندازی «کریدور اقتصادی هند-غرب آسیا-اروپا» (IMEC) اعلام شد. هدف از این کریدور، اتصال هند به عربستان سعودی و سپس به اروپا، در راستای تقویت روابط دیپلماتیک و تجارت در سراسر منطقه است. بنابراین این کریدور می‌تواند پیامدهای اقتصادی و ژئوپلیتیکی مهمی مانند تسهیل مسیرهای تجاری، ارتقای همکاری اقتصادی و تقویت روابط دیپلماتیک داشته باشد. اما این پرسش مطرح می‌شود که آیا هند به رقیب طرح کمربند و جاده چین تبدیل می‌شود یا خیر؟
مقایسه کریدور جدید با ابتکار کمربند و جاده
کریدور اقتصادی هند-غربِ آسیا-اروپا دو قاره را در بر می‌گیرد و مانند طرح کمربند و جاده، هدف آن ایجاد راه آهن بین‌المللی و مسیر حمل و نقل دریایی است. در این میان، ایالات متحده به دنبال احیای جایگاه خود از طریق IMEC و بهبود روابط دیپلماتیک و یکپارچگی اقتصادی بین آسیا، خلیج فارس و اروپا است. در مجموع، دو پروژه کریدور جدید عرب-مد و ابتکار کمربند و جاده چین، می‌توانند از طریق افزایش همکاری تجاری و اقتصادی بین مناطق مختلف رشد اقتصادی بالایی را به ارمغان بیاورند. نارندرا مودی، نخست وزیر هند، هنگام اعلام این پروژه، گفت: «این پروژه اتصال و توسعه متقابل را در جهت پایدار جهانی پیش خواهد برد و توسعه پایدار را برای کل جهان گسترش می‌دهد.» رئیس کمیسیون اروپا اورسولا فون در لاین نیز اظهار داشت: «این کریدور اولین ارتباط مستقیم بین هند، خلیج فارس و اروپا خواهد بود. این امر از طریق اتصال ریلی صورت گرفته و تجارت بین هند و اروپا را ۴۰ درصد سریع‌تر می‌کند.»
IMEC هنوز در مرحله طراحی است اما از نظر اهداف، هر دو پروژه بزرگ به نظر شبیه هستند. اما طرح کمربند و جاده چین در مقیاس بزرگتر است. این پروژه در سال ۲۰۱۳ اعلام شد و مشارکت بیش از ۱۵۰ کشور، ۳۰ سازمان بین المللی را به خود جلب و بیش از ۱ تریلیون دلار بودجه را تامین کرده است. علاوه بر این، بیش از ۳ هزار پروژه با هدف تکمیل همه پروژه‌ها تا سال ۲۰۴۹ آغاز شده است. البته برخی از کشورهای حاضر در IMEC مانند ایتالیا، عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز بخشی از طرح کمربند و جاده هستند. هرچند اخیراً بحث‌هایی در مورد خروج احتمالی ایتالیا از طرح کمربند و جاده مطرح شده، اما این کشور ایتالیا بارها تاکید کرده که هرگونه خروج از طرح کمربند و جاده به معنای تضعیف روابط این کشور با چین نیست. آنتونیو تاجانی، وزیر امور خارجه ایتالیا، در جریان سفر اخیر خود به چین، اظهار داشت که مشارکت استراتژیک ارزشمندتر از مشارکت در طرح کمربند و جاده خواهد بود.
اهداف کریدور هند-غرب آسیا- اروپا
نخستین هدف ژئوپلیتیک ایالات متحده و اروپا رقابت با ابتکارات زیرساختی چین، محدود کردن مانورهای سیاسی آن و تقویت مجدد نفوذ روبه کاهش ایالات متحده در آسیا است. همچنین، عدم دسترسی مستقیم به آسیای مرکزی گزینه‌های هند را محدود می‌کند. بنابراین، توافق هند با ایالات متحده و دیگر بازیگران غربی یک هدف استراتژیک مهم است. نفوذ هند در بریکس و بحران اخیر نقشه( اختلافات ارضی با چین)، نگرانی‌هایی را در مورد غیبت شی جین پینگ در اجلاس سران G۲۰ مطرح کرد. با این حال، پویایی این منطقه بسیار پیچیده و برای بازی با مجموع صفر مناسب نیست. تمرکز IMEC در درجه نخست بر پایداری استوار است که با تامین مالی منابع متعدد، به ویژه از طریق مشارکت‌های دولتی و خصوصی حمایت می‌شود.
ماهیت کریدور اقتصادی هند-غرب آسیا-اروپا نشان می‌دهد که آن می‌تواند بیش از یک کریدور اقتصادی با ارتباطات متقابل باشد. همچنین به دنبال این است که پروژه‌ای برای استفاده از خطوط لوله انتقال هیدروژن سبز، اتصالات دیجیتالی و کابل‌های زیردریایی برای انتقال داده باشد. Anil Wadhwa، دیپلمات سابق و فعال در این پروژه، اظهار داشت که IMEC اساساً با طرح کمربند و جاده چین متفاوت است. به گفته او، بیش از ۷۰ درصد از زیرساخت‌های این پروژه در حال حاضر وجود دارد. توسعه پروژه، این پتانسیل را دارد که یک تغییر‌دهنده بازی ژئوپلیتیکی باشد و در صورت تکمیل بخش‌های شرقی و غربی کریدور، به نفع کشورهای آسیای جنوب شرقی عمل کند.
منبع: مرکز مطالعات سیاسی و بحران آنکارا
انتهای پیام/ حمل و نقل
