مسیر اقتصاد/ طبق مصوبه جدید دولت، تعرفه گاز مشترکان خانگی در هر پله مصرف نسبت به سال ۱۴۰۱ تغییری نکرده و همچنان ۱۲ پله در تعرفه‌ها وجود دارد؛ اما بازه هر پله افزایش یافته و به سال ۱۴۰۰ برگشته است. فاصله بازه هر پله در تعرفه سال ۱۴۰۰، ۱۰۰ متر مکعب و در سال ۱۴۰۱، ۷۵ متر مکعب بوده است. در تعرفه سال ۱۴۰۲ نیز بازه پلکان‌ها ۱۰۰ متر مکعب تعیین شده است. در واقع اتفاقی که در سال جدید افتاده به این صورت است که نرخ پلکان‌ها مشابه سال ۱۴۰۱ و بازه پلکان‌ها مشابه سال ۱۴۰۰ تعیین شده است.
تعیین الگوی مصرف «بهینه»، تکلیف دولت در قانون بودجه
باید توجه کرد که تغییر بازه پلکان‌ها در سال ۱۴۰۱ موجب جهش در مبلغ قبوض برخی مشترکین خانگی و البته ایجاد ابهام در تعدادی از مردم و نمایندگان شده بود. مثلا مشترکی که سال ۱۴۰۰ در پله چهارم بوده، در سال ۱۴۰۱ با کوچک شدن بازه‌ها در پله ششم قرار گرفته بود. این اتفاق منجر به یک جهش قیمتی شده بود که مشترکین زیادی را هم شامل می‌شد. در واقع سال ۱۴۰۱ یک تغییر ناگهانی در قبض‌های مردم رخ داده بود که به نظر می‌رسد، برآورد دقیقی از اثرات آن صورت نگرفته بود.
هدف مصوبه اخیر هیئت دولت، بر اساس تکلیف قانون بودجه سال ۱۴۰۲، تعیین الگوی مصرف بهینه گاز در کنار تصویب نرخ پلکان‌ها بوده است. تعیین الگوی مصرف بهینه، که طبق قانون بودجه باید با همکاری سازمان استاندارد و سازمان برنامه و بودجه صورت بگیرد، اقدام زمان‌بر و تا حدی پیچیده، اما مهم است. به نظر می‌آید الگوی تعیین شده در این مصوبه، متناسب با مصرف فعلی ۷۰ الی ۸۰ درصد مشترکین هر اقلیم در نظر گرفته شده که معیار خوبی برای تمیز دادن پرمصرفی و کم مصرفی است اما نمی‌توان آن را «الگوی بهینه» نامید. در شکل زیر الگوی مصرف و پلکان‌های تعرفه گاز خانگی سال ۱۴۰۲ برای اقلیم‌های مختلف، قابل مشاهده است.
افزایش تصاعدی نرخ گاز برای مصارف ویژه، نه عموم مردم
اقدام دولت برای تدقیق و ارتقای تعرفه‌گذاری پلکانی، حرکتی صحیح و قابل تحسین است. نکته مهم در تعرفه‌گذاری پلکانی خصوصا در سال‌های ابتدایی و با شرایط فعلی اقتصادی خانوار، این است که عموم مردم تا حد امکان از افزایش ناگهانی نرخ‌ها در امان باشند و از طرفی مصارف بسیار بالا و چندین برابری عموم مصرف‌کنندگان با افزایش قابل ملاحظه روبرو شود. باید توجه کرد که جهش قیمت در مرز پرمصرفی نباید ناگهانی باشد، بلکه افزایش قیمت در مرز الگو به صورت نرم‌تر و در مصارف چند برابر الگو باید کاملا تصاعدی باشد.
در متن مصوبه اخیر، محدوده نرخ گاز همه پلکان‌ها به صورت ضریبی از «هزینه تمام شده فراورش، انتقال و توزیع هر متر مکعب گاز طبیعی سال قبل» تعیین شده، به طوری که نرخ پله‌های ۱۱ و ۱۲ حداقل ۳ برابر هزینه مذکور، اعلام شده است. با وجود این، بالاترین نرخ در تعرفه گاز خانگی، ۶ هزار تومان است اما در حالی که کشور در زمستان، گاز صادراتی را کاهش می‌دهد و نیازمند واردات است، توقع نابه‌جایی نیست که نرخ مصارف چندین برابری الگو، نزدیک به نرخ واردات یا صادرات گاز باشد. بنابراین بهتر آن است که قیمت گاز برای مشترکین بسیار پرمصرفی که در پلکان‌های انتهایی مصرف قرار دارند، بیش از این افزایش یابد.
حتی اگر با نگاه بازار به این مسئله نگاه شود، بر اساس عرضه و تقاضا، وقتی تقاضا برای یک کالا به قدری زیاد است که با کمبود مواجه می‌شود، طبیعتا نرخ هم باید بالا برود. درست است که این کالا، جزو کالاهای ضروری است اما ضروت آن در رفع نیازهای ضروری افراد است لذا در مصارف چندین برابری الگو که برای مثال به دلیل گرمایش استخر و مسائلی از این دست تقاضای گاز وجود دارد، دیگر این کالا، یک کالای رفاهی محسوب می‌شود و نرخ آن مانند برخی بازارهای منطقه‌ای باید با جهش قابل ملاحظه‌ای مواجه گردد.
انتهای پیام/ انرژی
