مسیر اقتصاد/ توجه به زنجیره ارزش موضوعی حائز اهمیت در عرصه جهانی است. هر کدام از کشورها تلاش می‌کنند بخشی از این زنجیره را برعهده بگیرند و با توسعه زنجیره ارزش محصولات‌شان با استفاده از ابزارهای مختلف از جمله نرخ خوراک از مزیت‌هایش بهره ببرند. طبیعتا هر چقدر کشورها بتوانند نقش بیشتری در این زنجیره بر عهده بگیرند، منفعت اقتصادی بیشتری می‌برند.
نرخ خوراک و سوخت ابزاری برای هدایت رفتار خُرد «صنایع انرژی‌بر»
شواهد نشان می‌دهد که ایران به کشور واردکننده محصولات نهایی و صادرکننده مواد اولیه و خام تبدیل شده است. به طوری که سهمی در زنجیره تامین جهانی ایفا نمی‌کند و فقط تامین‌کننده مواد اولیه است که سودآوری چندانی برای خود ندارد.
در این راستا ابزاری راهبردی برای هدایت رفتار خُرد صنایع انرژی‌بر در مسیر بهبود متغیرهای کلان، نرخ خوراک و سوخت است که سهم مهمی در توسعه پایین دست، خلق ارزش‌افزوده و حتی بازگشت ارز آن‌ها دارد. بنابراین هر چه صنعتی خام‌فروش‌تر باشد انرژی گران‌تر و دسترسی به آن نیز سخت‌تر خواهد بود.
نرخ خوراک و سوخت صنایع باید به گونه‌ای تنظیم شود که توسعه پایین‌دست جای توسعه طرح‌های خام و نیمه‌خام‌فروشی را بگیرد. ارزان‌سازی سوخت و خوراک (ارزان به نسبت حاشیه سودهای نجومی صنایع انرژی‌بر از خام‌فروشی) اثرات مخرب بلندمدت بر تراز تجاری کشور گذاشته است که اثرات جدی تورمی در پی دارد.
از مزیت انرژی باید برای ارتقا ارزش افزوده محصولات صادراتی بهره برد
همچنین صنایع خام‌فروش پرسود یکی از اصلی‌ترین علل کسری تراز تجاری کشور هستند؛ کسری که در قالب افزایش نرخ ارز نمایان می‌شود. کسی با سوددهی بالا مخالف نیست؛ بلکه سودآوری‌های کلان ناشی از خام‌فروشی که توسعه پایین‌دست و خلق ارزش افزوده بالاتر را از صرفه خارج کرده، محل انتقاد است.
از صرفه خارج شدن توسعه صنایع پایین‌دستی به دلیل سوددهی هنگفت مبتنی بر خام و نیمه‌خام‌فروشی باعث شده در برخی محصولات مثل پتروشیمی‌ها بعضا تا ۳ برابر ارزش صادرات، هزینه واردات محصولات با ارزش افزوده بالاتر شود.
بنابراین باید از مزیت انرژی برای ارتقاء ارزش افزوده محصولات صادراتی بهره برد و نباید برای توسعه صنایعی که حاشیه سود تا ۷۰ درصد از محل صادرات خام و نیمه‌خام دارند، مزیت سوخت ارزان اعطا کرد. تضعیف تراز تجاری و رابطه مبادله و در نتیجه تورم از همین محل‌ها ایجاد می‌شود.
انتهای پیام/ انرژی
