مسیر اقتصاد/ قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان مهمترین کلان برنامه در حال اجرا در سطح کشور است. این قانون علاوه بر کمک شایانی که به شناسایی اقتصاد زیرزمینی و مقابله با فرار مالیاتی می‌کند، باعث شناسایی زنجیره تولید و تامین کالا و مقابله با قاچاق و احتکار کالا نیز می‌شود. قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان بخش گسترده‌ای از وظایف دولت الکترونیک را پشتیبانی و تکمیل می‌کند.
زنجیره گسترده و به هم پیوسته مودیان مانع اجرای تدریجی کارپوشه
ثبت نام مودیان مالیاتی در سامانه مودیان از بیستم تیرماه ۱۴۰۱ به صورت اختیاری آغاز شده است. پس از این مرحله گرو‌ه های مختلف مودیان مالیاتی جهت ثبت نام اجباری در سامانه مودیان با تقویم زمانی مشخص فراخوان خواهند شد. این فرایند بخشی گام مهم اجرای قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان است.
تبادل اطلاعات میان مؤدیان و سازمان امور مالیاتی منحصراً از طریق کارپوشه مودیان انجام می‌شود. در واقع کارپوشه مودیان پیشخوان الکترونیکی مودیان در تعامل با سازمان امور مالیاتی است که مودیان علاوه بر مشاهده تمام خرید و فروش‌های خود، باید نسبت به رد یا تایید آنها نیز اقدام کنند. طبق قانون پایانههای فروشگاهی، تمام مودیان مالیاتی مکلف به ثبت نام در سامانه مودیان و ایجاد کارپوشه مالیاتی هستند. مودیان فقط مجاز به ثبت خریدها و هزینه‌هایی هستند که صورتحساب آنها از طریق سامانه مودیان و توسط مودیان ثبت نام شده در این سامانه صادر شده باشد.
مودیان مالیاتی به عنوان عناصر منفک از یکدیگر در اقتصاد ایفای نقش نمی‌کنند. بلکه آنها زنجیره‌ای بسیار گسترده و وابسته به یکدیگر هستند که نمی‌توان آنها را جدا از یکدیگر تعریف کرد. کارپوشه مودیان زمانی عملیاتی است که تمام مودیان بتوانند با یکدیگر و سازمان امورمالیاتی پیام منتقل کنند. اگر تنها یکی از عناصر این زنجیره به هم پیوسته به هر دلیلی دسترسی به کارپوشه مودیان نداشته باشد تمام زنجیره دچار اختلال خواهد شد.
شرط عملیاتی شدن کارپوشه: ثبت نام همه مودیان
گراف بالا در ۴ حالت، عناصر (شغل‌ها و کسب و کارهای مختلف) به هم پیوسته‌ای را نمایش می‌دهد. شکل بالا شبیه سازی اجرای قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان به وسیله خوشه بندی است. در حالت اول فرض بر این است که اگر گروههای مختلف شغلی با زمان‌بندی متفاوتی کارپوشه مودیان خود را تشکیل دهند، امکان تفکیک آنها وجود دارد یا خیر؟ با استفاده از هوش مصنوعی نشان می‌دهد اگر گروههای مختلف شغلی با ارتباط بسیار زیاد با هم و به تعداد کم انتخاب شوند، امکان خوشه بندی و تفکیک آنها و اجرای آزمایشی سامانه مودیان با گروههای کم تعداد وجود دارد. اما اگر گروهها و ارتباطات آنها در نظر گرفته شود، روابط کسب و کارها و صنایع آنقدر در هم تنیده و بهم پیوسته است که نمی‌توان خوشه بندی و تفکیک خاصی داشت. یعنی با پیشرفت مراحل خوشه بندی توسط هوش مصنوعی، حالت چهارم پدیدار می شود که در آن هوش مصنوعی دیگر قادر به تفکیک بیشتر عناصر نیست. در واقع با کمک هوش مصنوعی نیز امکان گروه‌بندی مستقل عناصر به هم پیوسته از یکدیگر وجود نخواهد داشت.
به طور مثال «نانوایی الف» برای تهیه آرد باید به جایی مراجعه کند که به کارپوشه مودیان متصل است. این مسئله به این علت است که بتواند درخواست خود را برای خرید آرد به «آرد فروشی ب» ارسال کنددرواقع تبادل پیام بین مودیان رکن اصلی اجرای قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان است. در این حالت «آرد فروشی ب» در کارپوشه مودیان، فروش آرد به «نانوایی الف» و «نانوایی الف» خرید آرد از «آرد فروشی ب» را تایید می کند. اما «آرد فروشی ب» نیز برای خرید گندم، خرید و تعمیر ماشین آلات، واردات ماشین آلات و… نیز باید به مودیانی رجوع کند که به کارپوشه مودیان مالیاتی متصل باشند. بنگاه‌های فروش، تعمیر و واردات ماشین آلات آسیاب نیز برای فروش کالا و خدمات باید به کارپوشه مودیان متصل باشند و این زنجیره به همین صورت ادامه دارد. کوچکترین خللی در یکی از این زنجیره‌ها می‌تواند مالیات ستانی از تهیه و توزیع و فروش نان و آرد را دچار اختلال کند. همچنین این زنجیره را نمی‌توان به صورت مستقل از یکدیگر برای کارپوشه مودیان تعریف کرد و یا در صورت تعریف باید تا حد مشخصی آزادی عمل، برای خرید و فروش بدون کارپوشه مودیان تدارک دید.
اصل تدریج مهمترین وجه تکمیل قانون پایانههای فروشگاهی است
چالش اصلی قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان، هنگامی ظاهر می‌گردد که هر گروهی از مودیان که قصد صدور صورتحساب الکترونیکی و ثبت آن در کارپوشه مودیان را داشته باشند، به شناسه یکتا کالا و خدمات نیاز دارند. تعریف این شناسه برای همه کالاها و خدمات موجود، زمان بر است. چرا که تعداد کالاها و خدمات در حال ارائه بسیار گسترده و متنوع است. بسیاری از کالاها و خدمات مانند لوازم خانگی در بستر غیرشفاف و بعضا غیرقانونی اقتصاد در حال معامله است که به راحتی قابل رصد، شناسایی و کدگذاری نیست. همچنین برخی از کالاها مانند انواع خشکبار تنوع گوناگونی دارند و دسته بندی همه آنها و تعریف شناسه یکتا برای هر نوع خاص محصول، نیازمند زمان است.
کارپوشه مودیان حساس‌ترین بستر اجرایی قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان است. برای راه‌اندازی این سامانه، اصل تدریج مهمترین مسئله‌ای است که باید در نظر گرفته شود. این کار همچنین باید در مقاطع مختلف زمانی به صورت آزمایشی اجرا شود تا عیوب آن آشکار شود. تکمیل کارپوشه مودیان با توجه به زمان بر بودن تعریف شناسه یکتا و ثبت نام همه مودیان، امری چالش بر انگیز است و نمی توان در ابتدای راه‌اندازی آن توقع بالایی برای مقابله با فرارمالیاتی داشت. این سامانه به مرور زمان به بلوغ کافی و کارایی مورد نظر دست پیدا خواهد کرد و باید برای دوران گذار آن تدابیری از قبیل مدیریت ریسک تمکین و نظام اطلاعات اشخاص ثالث داشت.
انتهای پیام/ مالیات
